Στην ομάδα των χωρών εκείνων οι οποίες έχουν καταγράψει για φέτος κρούσματα της γρίπης των πτηνών A (H5N1), αποκλειστικά και μόνον σε ζώα, εισήλθε πρόσφατα και η Ελλάδα.
Δέκα νεκροί αργυροπελεκάνοι, στους οποίους εντοπίστηκε ο ιός της γρίπης των πτηνών, καταγράφηκαν στις 17 Φεβρουαρίου στις λίμνες Μικρή Πρέσπα και Χειμαδίτιδα, στην περιοχή του Αμυνταίου, σύμφωνα με την υποδιεύθυνση Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Επίσης, «πορτοκαλί» συναγερμός σήμανε και στις 6 Μαρτίου στις κτηνιατρικές υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς ο ιός της γρίπης των πτηνών ανιχνεύτηκε σε νεκρό αργυροπελεκάνο στο νότιο τμήμα της λίμνης Κερκίνης, κοντά στον Λιθότοπο της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, όπως ανακοίνωσε η Διεύθυνση Κτηνιατρικής – Τμήμα Υγείας Ζώων και Κτηνιατρικής Αντίληψης, Φαρμάκων και Εφαρμογών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κρούσματα γρίπης των πτηνών έχουν καταγραφεί, μεταξύ άλλων, πρόσφατα σε πουλερικά και πτηνά, αλλά σε αιχμαλωσία, στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία και τη Βοσνία.
Την ίδια στιγμή, πάντως, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων (ECDC) εκτιμά, επί του παρόντος, ότι ο κίνδυνος για το ευρύ κοινό είναι χαμηλός, ενώ εκείνος για όσους εργάζονται ή εκτίθενται σε μολυσμένα πτηνά και θηλαστικά είναι χαμηλός έως μέτριος. Τα περισσότερα στελέχη του ιού της γρίπης των πτηνών είναι σχετικά αβλαβή και δεν μολύνουν τον άνθρωπο, χαρακτηρίζονται, δηλαδή, από τη λεγόμενη «χαμηλή παθογονικότητα».
Ωστόσο, ορισμένες παραλλαγές ενδέχεται να αναπτύξουν μεταλλάξεις, οι οποίες αυξάνουν τη δυνατότητά τους να μολύνουν άλλα είδη, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, και η ισχυρή ανησυχία της διεθνούς επιστημονικής ιατρικής κοινότητας εντοπίζεται στη δυνατότητα να αναπτυχθεί στο ορατό ή στο απώτερο μέλλον μία μετάλλαξη του στελέχους H5N1, η οποία να δύναται να μεταδοθεί με σχετική ευκολία από μολυσμένο άνθρωπο σε άνθρωπο.
Σημειώνεται ότι τα κρούσματα στον άνθρωπο μπορεί να κυμαίνονται από ασυμπτωματικά ή με πολύ ήπια συμπτώματα, όπως επιπεφυκίτιδα και ήπια αναπνευστικά συμπτώματα, έως ακόμη και με σοβαρά συμπτώματα, όπως πνευμονία, η οποία απαιτεί νοσηλεία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οδηγεί στον θάνατο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, μέχρι σήμερα, δεν έχει επιβεβαιωθεί μετάδοση του ιού Α (H5N1) από άνθρωπο σε άνθρωπο, ούτε έχουν αναφερθεί ενεργά κρούσματα γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους στην ΕΕ.
Συμβάσεις
Το ερώτημα είναι πόσο έτοιμες είναι η Ελλάδα, αλλά και οι υπόλοιπες χώρες – μέλη της ΕΕ, για το ενδεχόμενο μία πιθανή μετάλλαξη του στελέχους H5N1 να καταφέρει τελικά να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA), λοιπόν, έχει εγκρίνει ορισμένα αντιικά φάρμακα για τη θεραπεία κρουσμάτων τέτοιας ανθρώπινης γρίπης στην ΕΕ, ενώ η Κομισιόν έχει υπογράψει από το 2019 και το 2022 συμβάσεις κοινής προμήθειας για τα εμβόλια κατά της πανδημίας γρίπης, προερχόμενης και από τον ιό Α (Η5Ν1). Οι εν λόγω κοινές προμήθειες διασφαλίζουν ότι οι παρασκευάστριες φαρμακευτικές εταιρείες θα παραδίδουν προσαρμοσμένα εμβόλια κατά της πανδημίας στα συμμετέχοντα κράτη – μέλη, αμέσως μόλις κηρυχθεί πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Σε ισχύ είναι επίσης μία σύμβαση – πλαίσιο κοινής προμήθειας για προπανδημικές δόσεις του επικαιροποιημένου εμβολίου, το οποίο προορίζεται για τα άτομα που είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε πιθανές μεταφορές γρίπης των πτηνών από πτηνά ή ζώα, όπως οι πτηνοτρόφοι και οι κτηνίατροι.
Από αυτή την κοινή σύμβαση προμήθειας, μάλιστα, περίπου 5.000 προπανδημικές δόσεις του επικαιροποιημένου εμβολίου έχει ήδη από καιρό εξασφαλίσει και ο Εθνικός Οργανισμός Δημοσίας Υγείας (ΕΟΔΥ) για την Ελλάδα, σύμφωνα με όσα αναφέρει στο powergame.gr ο πρόεδρος του Οργανισμού, Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Τέλος, δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να αποδεικνύουν ότι η γρίπη των πτηνών μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων προϊόντων πουλερικών. Σε κάθε περίπτωση, το κρέας και τα προϊόντα πουλερικών από μολυσμένα σμήνη καταστρέφονται και δεν εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα.
Ο ασφαλής χειρισμός του ωμού κρέατος και άλλων πρώτων υλών τροφίμων, η ενδελεχής μαγειρική και η καλή υγιεινή των μαγειρείων μπορούν να αποτρέψουν ή να μειώσουν τους κινδύνους που ενέχουν τα μολυσμένα τρόφιμα.
Πάντως, μιλώντας στo powergame.gr, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Χρήστος Κέλλας, τονίζει τα εξής: «Σύμφωνα με τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου, τα περιστατικά σε άγρια πτηνά είναι αναμενόμενα και παρατηρούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς αυτά αποτελούν τη φυσική δεξαμενή των ιών της γρίπης των πτηνών. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, ο αριθμός των κρουσμάτων τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα αυξημένος.
Στην Ελλάδα η προηγούμενη επιβεβαίωση σε άγρια πτηνά ήταν το 2022, πάλι σε αργυροπελεκάνους στις ίδιες περιοχές. Όπως και τότε, όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες και εμπλεκόμενοι φορείς, συμπεριλαμβανομένων των πτηνοτρόφων, έχουν ενημερωθεί και λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, με ιδιαίτερη έμφαση στην τήρηση των απαραίτητων μέτρων βιοασφάλειας για την αποφυγή μετάδοσης του ιού σε εκτρεφόμενα πουλερικά.
Οι απαιτούμενες ενέργειες που έχουν ήδη γίνει είναι οι εξής:
- Απαγορεύεται η διατήρηση πουλερικών σε ανοιχτούς χώρους (προαύλια, αυλές, αγρούς κ.λπ.) εκτροφών σε περιοχές της χώρας που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 2 χιλιομέτρων από υγροβιότοπους, ποταμούς, λίμνες και κάθε είδους υδατοσυλλογές.
- Όπου δεν είναι υποχρεωτικός ο εγκλεισμός των πουλερικών, συνιστάται η διατήρησή τους σε κλειστούς ή καλυμμένους χώρους, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα Μαΐου».
Προστασία
Μάλιστα, σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες, τις οποίες παρέχει ο ΕΟΔΥ, πέρα από εκείνες τις ειδικές οδηγίες για τους κτηνοτρόφους, «αποφύγετε να έρθετε σε επαφή με άγρια πτηνά ή ζώα. Αν τυχόν ήρθατε σε επαφή εφαρμόστε καλή υγιεινή των χεριών: πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή εφαρμογή αντισηπτικού (μπορούν να γίνουν και συνδυαστικά)».
Ο ΕΟΔΥ συμπληρώνει: «Σε περίπτωση που παρατηρήσετε δύο ή περισσότερα νεκρά άγρια πτηνά ή ζώα σε φυσικό περιβάλλον ή σε κατοικημένες περιοχές, ενημερώστε άμεσα την οικεία Διεύθυνση Κτηνιατρικής».
Ασφαλώς, ο Οργανισμός επισημαίνει επίσης τη σημασία του εμβολιασμού: «Εμβολιασμός κατά της κοινής εποχικής γρίπης, ιδιαίτερα αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου ή έρχεστε σε συστηματική επαφή με πτηνά, μινκ (γουνοφόρα θηλαστικά) ή χοίρους. Ο εμβολιασμός κατά της κοινής εποχικής γρίπης αφενός προστατεύει από την κοινή γρίπη, αφετέρου μειώνει την πιθανότητα ταυτόχρονης νόσησης με τους ιούς της κοινής γρίπης και της γρίπης των πτηνών, περιορίζοντας έτσι τον κίνδυνο συνδυασμού τους και δημιουργίας νέου πανδημικού ιού. Καλό μαγείρεμα των προϊόντων που προέρχονται από πουλερικά ή εκτρεφόμενα ζώα, π.χ. αυγά, κρέας».
