Σοκάρουν για ακόμα μία φορά τα στοιχεία για το δημογραφικό τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Με βάση τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ για την προοπτική της εξέλιξης του παγκόσμιου πληθυσμού από το 2010 μέχρι το 2050, προβλέπεται αύξηση κατά… 188% για τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, αύξηση κατά… 351% για τα άτομα ηλικίας άνω των 85 ετών και, φευ, αύξηση κατά… 1004% για τα άτομα τα οποία ξεπερνούν την ηλικία των 100 ετών. Αυτές οι εντυπωσιακές αυξήσεις στον συνολικό αριθμό των ατόμων της τρίτης και της λεγόμενης τέταρτης ηλικίας βρίσκονται σε αντιδιαστολή με μία αύξηση μόλις κατά 22% επί του συνόλου του γενικού πληθυσμού, ηλικίας από 0 – 64 ετών, για το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή μέχρι το 2050.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και ακόμη πιο έντονα, καθώς πρόκειται για χώρα της ανεπτυγμένης Δύσης, κινείται επίσης η ίδια η δική μας χώρα, η Ελλάδα.
Γιατί αυτό; Επειδή η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε γηράσκοντα πληθυσμό, με ποσοστό αύξησης της τάξης του 21,4%, έναντι του αντίστοιχου μέσου όρου της Ε.Ε., ο οποίος βρίσκεται στο 17,2%.
Συγκεκριμένα και ακόμη πιο εντυπωσιακά, οι έξι πρώτες χώρες, σε παγκόσμια κλίμακα, που γηράσκουν ταχύτατα είναι κατά σειρά η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ιταλία, ενώ υπολογίζεται βασίμως ότι στη χώρα μας, για το 2050, θα διαβιούν 3 εκατομμύρια Έλληνες, ηλικίας άνω των 60 ετών.
Έτσι, ιδιαιτέρως ανησυχητικά είναι τα στατιστικά και τα δημογραφικά στοιχεία, τα οποία διατηρεί για τη χώρα μας η επιστημονική ομάδα της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Έρευνας της Γήρανσης (ΕΕΜΕΓ), σε μία εποχή κατά την οποίαν ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται σε απόλυτους αριθμούς, ετησίως και συνεχώς από το 2011. Ήταν τότε η πρώτη φορά κατά την οποίαν οι αριθμοί των γεννήσεων και των μεταναστευτικών ροών προς τη χώρα μας άρχισαν να υπολείπονται των αριθμών των θανάτων και της μετανάστευσης Ελλήνων στο εξωτερικό.
Αποτελεί κοινοτοπία να αναφέρει κανείς πλέον ότι η υπογεννητικότητα έχει καταστεί ένα χρόνιο πρόβλημα για την πατρίδα μας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μέσος όρος της ολικής γονιμότητας, δηλαδή ο μέσος όρος παιδιών ανά ζεύγος είναι 1,26 και παραμένει σταθερός για τα τελευταία χρόνια, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος για την Ε.Ε. είναι 1,49. Μάλιστα, επισημαίνεται ότι για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός μίας χώρας πρέπει ο δείκτης γονιμότητας να βρίσκεται πάνω από 2,1.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία, τα οποία διατηρεί η ΕΕΜΕΓ, για την χώρα μας από την ΕΛΣΤΑΤ και για τις χώρες της Ε.Ε. από τη Eurostat, η Ελλάδα και η Ιταλία καταγράφουν τον τρίτο χαμηλότερο δείκτη γεννήσεων (9‰) στην Ε.Ε., μετά από εκείνον της Γερμανίας (8,4‰) και εκείνο της Πορτογαλίας (8,5‰).
Ως αποτέλεσμα αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και του αρνητικού ισοζυγίου της μετανάστευσης, υπολογίζεται ότι θα έχουμε μείωση του πληθυσμού της Ελλάδας από τα 11 εκατομμύρια κατοίκους για το 2013 στα 8,3 έως 10 εκατομμύρια κατοίκους για το 2050. Η ελάττωση του πληθυσμού αναμένεται, με σταθερά τα σημερινά δεδομένα, ότι θα κυμανθεί από 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια κατοίκους.
Αξίζει να σημειωθεί ιδιαιτέρως ότι ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας, δηλαδή ηλικίας 3 – 17 ετών, θα μειωθεί, από 1,6 εκατομμύρια σήμερα, σε 1,4 εκατομμύρια, κατά το αισιόδοξο σενάριο, και έως 1 εκατομμύριο, κατά το απαισιόδοξο σενάριο, μέχρι το 2050.
Από την άλλη πλευρά και όσον αφορά την Ελλάδα, ο δυνάμει οικονομικά ενεργός πληθυσμός, δηλαδή όλοι οι πολίτες, ηλικίας 20 – 69 ετών, οι οποίοι θα μπορούσαν να εργαστούν, αναμένεται να μειωθεί από 7 εκατομμύρια για το 2015 σε 4,8 -5,5 εκατομμύρια για το 2050. Ο πραγματικός οικονομικά ενεργός πληθυσμός, δηλαδή όλοι οι πολίτες, ηλικίας 20 – 69 ετών, οι οποίοι εργάζονται ήδη, θα μειωθεί από 4,7 εκατομμύρια για το 2015 σε 3 – 3,7 εκατομμύρια για το 2050.
Σημειώνεται επίσης ότι τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν σήμερα στη χώρα μας ποσοστό υψηλότερο από το 20,7% του πληθυσμού και, σύμφωνα με τις προβλέψεις, για το 2030 θα αποτελούν περίπου το 30% επί του συνόλου του γενικού πληθυσμού, ενώ για το 2050 θα πλησιάζουν το 33% επί του συνόλου του γενικού πληθυσμού της χώρας μας.
Αντίστροφα, το αντίστοιχο ποσοστό των ατόμων ηλικίας 0 – 14 ετών, το οποίο βρίσκεται σήμερα περίπου στο 14% επί του συνόλου του γενικού πληθυσμού, αναμένεται να υποχωρήσει για το 2050 στο 10% – 12%. Αντίστοιχα, η μέση ηλικία στο σύνολο του γενικού πληθυσμού, η οποία βρισκόταν στα 26 έτη για το 1951 και βρίσκεται σήμερα στα 44 έτη, αναμένεται να αυξηθεί αισθητά και να αγγίξει τα 50 έτη έως το 2050.
Όπως καθίσταται προφανές, η αυτή η δημογραφική γήρανση, η οποία είναι κοινή σε όλες τις δυτικού τύπου χώρες του πλανήτη, καθίσταται ο κύριος παράγοντας της πρόκλησης πολλών προβλημάτων, ιατρικών, κοινωνικών, οικογενειακών, οικονομικών, ασφαλιστικών, κ.ά., τα οποία αναμένεται να προσλάβουν εκρηκτικές διαστάσεις στις προσεχείς δεκαετίες στον δυτικό κόσμο.
Μάλιστα, υπολογίζεται ότι, ενώ σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιστοιχούν 4 άτομα σε παραγωγική ηλικία, δηλαδή ηλικία 15 – 64 ετών, ανά 1 συνταξιούχο ηλικίας άνω των 65 ετών, το 2060 θα υπάρχουν μόλις 2 άτομα για κάθε 1 συνταξιούχο. Και προσοχή, μιλάμε για άτομα και όχι απαραίτητα για εργαζόμενους… Πρόκειται καταφανώς για μία ιδιαιτέρως δυσάρεστη πραγματικότητα, πρόβλημα γενικό για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, το οποίο αναμένεται να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στην βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων των κρατών – μελών της Ε.Ε.
Πάντως, δεδομένα της διεθνούς Οργάνωσης Help Age International αναφέρουν ότι το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων στην ηλικία των 60 ετών είναι 24 έτη και το προσδόκιμο ζωής με καλή υγεία είναι τα 17,4 έτη, κάτι το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τέλος, από τη δική του πλευρά, ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, Ιωάννης Καραϊτιανός, επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι συνέπεια της βαθμιαίας γήρανσης του συνόλου του γενικού πληθυσμού είναι η αισθητή αύξηση των ποσοστών για τις λεγόμενες “νόσους φθοράς”, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, η καχεξία, η άνοια και άλλες διαταραχές της μνήμης, η οστεοπόρωση και, βέβαια, οι καρκίνοι.
