Μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού προγράμματος των ειδικευόμενων

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Επιτροπής ΠΙΣ Παρακολούθησης Εφαρμογών των ETRs (European Training Requirements) Παναγιώτης Χαλβατσιώτης μίλησε στο powergame.gr για τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού προγράμματος των ειδικευόμενων σύμφωνα με τις νέες Ευρωπαϊκές απαιτήσεις εκπαίδευσης κατά την ειδικότητα (ETRs- European Training Requirements)

Τι είναι τα ETRs- European Training Requirements;

Με στόχο την βελτίωση του επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στον ασθενή απαιτείται μια ουσιαστική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού περιεχομένου αλλά και του προγράμματος εκπαίδευσης για την απόκτηση ειδικότητας. Η ιατρική επιστήμη τα τελευταία χρόνια έχει κάνει άλματα και επομένως έχουν ανέβει και οι προσδοκίες για μια αρτιότερη προσφορά υπηρεσιών υγείας.

Ποιες είναι οι αρχές που θα εφαρμόσουν τα ETRs στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και σε ποιο χρονικό ορίζοντα πρέπει να εφαρμοστούν;

Οι νέες Ευρωπαϊκές απαιτήσεις εκπαίδευσης για την απόκτηση ειδικότητας αποφασίστηκαν ως αναγκαιότητα από την Ένωση Ειδικευμένων Ευρωπαίων Γιατρών (UEMS – UNION EUROPÉENNE DES MÉDECINS SPÉCIALISTES) που αποτελεί ένα θεσμικό συμβουλευτικό όργανο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και εκπροσωπεί όλους τους Εθνικούς Ιατρικούς Συλλόγους των Ευρωπαϊκών Κρατών.

Για κάθε Ευρωπαική Χώρα την ευθύνη επίτευξης των νέων αυτών εκπαιδευτικών στόχων θα είναι οι επιτροπές ειδικοτήτων της UEMS σε συνεργασία με τους Εθνικούς Ιατρικούς Συλλόγους κάθε μέλους-Κράτους. Ααρκετά Κράτη μέχρι στιγμής έχουν ενσωματώσει σε σημαντικό βαθμό στα εκπαιδευτικά τους προγράμματα τις νέες απαιτήσεις οπότε και εμείς οφείλουμε να επιταχύνουμε τις διαδικασίες προς τον στόχο αυτό. Για την επιτυχή εφαρμογή είναι απαραίτητη η συνεργασία του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου με τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας, τις Επαγγελματικές Ενώσεις και Επιστημονικές Εταιρείες όλων των Ειδικοτήτων, τις Ιατρικές Σχολές και τις Περιφερειακές Υγειονομικές Αρχές.

Ποιο είναι το περιεχόμενο του προγράμματος των EPAs;

Με τον όρο Αξιόπιστη Επιστημονική Δραστηριότητα (EPA – Entrustable Professional Activity) εννοείται ότι σε μια κλινική μονάδα που διαθέτει τον απαιτούμενο ιατρικό εξοπλισμό, να μπορεί ο ειδικευόμενος ιατρός να εκτελέσει τα καθήκοντά  του με επάρκεια, χωρίς την ανάγκη επίβλεψης από ειδικό.

Το νέο περιεχόμενο των EPAs για την επιτυχή ενσωμάτωση τους στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της ειδικότητας θα είναι διαβαθμισμένο και προσαρμοσμένο αναλόγως των ιδιαίτερων απαιτήσεων ανά ειδικότητα. Πιο συγκεκριμένα τα ΕΡΑς θα συμπεριλαμβάνουν εξετάσεις αξιολόγησης που θα πιστοποιούν την επαρκή εκπαίδευση του ειδικευομένου στο να φροντίζει με την αποκλειστική του ευθύνη νοσηλευόμενους ασθενείς, να γνωρίζει πως να επικοινωνεί και να συνεργάζεται με επιτυχία με τον ασθενή και το οικογενειακό του περιβάλλον, να οργανώνει και να συντονίζει ιατρικά συμβούλια  με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων για την πληρέστερη αντιμετώπιση του ασθενή που έχει την ευθύνη νοσηλείας, να αναπτύξει την ικανότητα και την επάρκεια να εκτελεί αυτόνομα το κλινικό του έργο σε αργίες αλλά και κατά τις νυχτερινές ώρες εφημέρευσης, καθώς και την ικανότητα παροχής επαρκούς συμβουλευτικής υπηρεσίας στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου, τέλος θα πρέπει να δύναται να χορηγεί επαρκείς οδηγίες προς τους συναδέλφους άλλης ειδικότητας που θα τον καλέσουν για εκτίμηση κάποιου ασθενή τους.

Αναμφισβήτητα οφείλει να γνωρίζει και την ασφαλή διαχείριση ασθενών στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του νοσκομείου αλλά και τους νοσηλευομένους στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Για την επιτυχημένη ενσωμάτωση των απαιτήσεων αυτών αποτελεί αναγκαιότητα η ελάφρυνση του ωραρίου εργασίας των ειδικευόμενων καθώς και αλλά κίνητρα για να του δοθεί η δυνατότητα εκπαίδευσης στα νέα αντικείμενα των απαιτούμενων δεξιοτήτων που υποχρεούται να αναπτύξει. Έτσι θα πρέπει να υπολογισθεί ο επιπλέον εργασιακός χρόνος που θα απαιτηθεί για την πρακτική εφαρμογή τους, η πρόβλεψη για την αποφυγή τυχόν παγίδων και η  οριοθέτηση των στόχων που σταδιακά θα εκπληρώνονται. Με την στρατηγική αυτή η σύγχρονη ιατρική προσωπικότητα θα αναδύεται τόσο μέσα από τη απόκτηση της ιατρικής γνώσης όσο και από τις ειδικές δεξιότητες που θα τον χαρακτηρίζουν.

Πώς θα γίνει η εφαρμογή του ETRs και ποιο το περιεχόμενό του;

Αρχικά θα γίνει μια προσπάθεια πιλοτικής εφαρμογής τους, γιατί με την αποκτούμενη σταδιακά εμπειρία θα ενσωματώνονται προτάσεις βελτίωσης της στρατηγικής ενσωμάτωσης από τους εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους. Με την διαδικασία αυτή θα γίνει αρτιότερος ο σχεδιασμός υλοποίησης ώστε να γίνει απολύτως αποδεκτός από όλους τους εμπλεκόμενους.

Θα πρέπει να ληφθούν βέβαια υπόψη οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες και να γίνουν οι απαραίτητοι επανασχεδιασμοί με βάση τη περιοδική αξιολόγηση των διαδικασιών. Το περιεχόμενο θα είναι και διαβαθμισμένο σύμφωνα με τις επιμέρους απαιτήσεις κάθε ειδικότητας. Θα πρέπει επίσης να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται κάθε προσωπική ψυχολογική και σωματική αδυναμία του εκπαιδευομένου που μπορεί τελικά να επηρεάσει αρνητικά το αποτέλεσμα της εφαρμογής των EPAs.

Αποτελεί θεμελιώδες προαπαιτούμενο η επαρκής χρηματοδότηση του έργου, αλλά και ο σχεδιασμός ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού προγράμματος που θα εμπεριέχει κάθε νέο τομέα άσκησης του ιατρικού έργου, όπως της ψηφιακής υγείας. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να υπάρχει ευρεία πληροφόρηση για τις ψηφιακές πύλες ενημέρωσης, αλλά και σχεδιασμός προγραμμάτων εκπαίδευσης στις σύγχρονες τεχνολογίες των ιατροβιολογικών εφαρμογών. Αυτά θα συμπεριλαμβάνουν τη χρήση προγραμματων τεχνητής νοημοσύνης καθώς και αντίστοιχων έξυπνης κινητής τηλεφωνίας. Επίσης η βαθειά γνώση των υγιεινοδιαιτητικών οδηγιών θα αποτελεί εργαλείο για την ορθή καθοδήγηση των πολιτών στην κατάκτηση στόχων της δημόσιας υγείας που σήμερα οδηγούν σε αυξημένες νοσηρότητες αλλά και ποικίλων εξατομικευμένων απαιτήσεων πέρα από τη φαρμακοθεραπεία.

Βέβαια αρχικά είναι απαραίτητο να έχει καταγραφεί το υπάρχον εκπαιδευτικό περιεχόμενο, εμπλουτισμένο με τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν κατά την πανδημία. Στη συνέχεια θα τεθούν οι διαδικασίες της εφαρμογής και η αξιολόγηση των νέων απαιτήσεων, και τέλος θα παρακολουθείται ο ρυθμός της σταδιακής ενσωμάτωσης των νέων Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Απαιτήσεων (ETRs) και θα συλλέγονται σε τακτική βάση τα συμπεράσματα από την σταδιακή εφαρμογή τους.

Για την αρτιότερη προσφορά του νέου εκπαιδευτικού περιεχομένου θα έχουμε να ενισχύσουμε τους ακόλουθους διακριτούς πυλώνες:

1. Σύγχρονα προγράμματα εκπαίδευσης που θα στοχεύουν στην πιστοποίηση της αξιόπιστης επιστημονικής δραστηριότητας (EPAs) καθώς και οργάνωση προγράμματος εκπαλιδευσης στο αντικείμενο που θα καλύπτει όλο το εύρος του πλαισίου των ιατρικών δεξιοτήτων (CAnMEDs)
2. Ικανοί εκπαιδευτές
3. Υγειονομικές μονάδες κατάλληλες ως εκπαιδευτικά κέντρα
4. Επαρκείς υποστηρικτικοί διοικητικοί μηχανισμοί και υπηρεσίες.
5. Συμβουλευτική Επιτροπή και συγκεκριμένο χρονικό διάγραμμα ενσωμάτωσης των νέων εκπαιδευτικών απαιτήσεων

Για την πλήρη εφαρμογή τους θα απαιτηθούν οι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις και το χρονικό περιθώριο ενσωμάτωσης θα πρεπει να καθοριστεί να φτάνει στο βάθος πενταετίας. Για την επιτυχή εφαρμογή και τις απαραίτητες επικαιροποίησεις θα οργανωθεί αξιολογητική διαδικασία και τακτική πιστοποίηση των εκπαιδευτών και των εκπαιδευτικών κέντρων

Ποιες είναι οι δεξιότητες των εκπαιδευτών και ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν;

Κάθε εκπαιδευτής θα πρέπει να έχει εκ των προτέρων πιστοποιηθεί και να ασκεί απαραίτητα την ειδικότητα τουλάχιστον για μια πεντατία, ενώ ο υπεύθυνος του εκπαιδευτικού προγράμματος κάθε κέντρου να εχει τουλάχιστον δεκαετή άσκηση της ειδικότητας και το πιο πιθανόν να είναι είτε ο Διευθυντής της Κλινικής που αποτελεί το εκπαιδευτικό κέντρο ή ένα ακαδημαικός Καθηγητής Ιατρικής Σχολής με το γνωστικό του αντικείμενο στην ειδικότητα που θα έχει την ευθύνη εκπαίδευσης. Κάθε εκπαιδευτής περιοδικά θα αξιολοηγείται για να διατηρεί την ιδιότητα του και θα προστατεύεται ο εργασιακός του χρόνος 2-4 ώρες εβδομαδιαίως από τις κλινικές του υποχρεώσεις για τις ανάγκες της εκπαίδευσης. Κάθε εκπαιδευτής θα ακολουθεί με τη σειρά του το αντίστοιχο πρόγραμμα εκπαίδευσης των εκπαιδευτών που θα γίνεται με περιοδικές ολιγοήμερες εκπαιδευτικές συναντήσεις καθώς και σειρές εκπαιδευτικών προγραμμάτων είτε με φυσική παρουσία ή με διαδυκτιακή συμμετοχή. Απώτερος στόχος όλων των διαδικασιών είναι να του παρέχονται τα εχέγγυα ώστε να μπορεί προσφέρει αρτιότερα τις υπηρεσίες του. Τέλος οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την υποχρέωση να αξιολογούν τους εκπαιδευτές τους.

Ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν τα σύγχρονα εκπαιδευτικά κέντρα;

Θα ονοματίζονται με απόφαση του Υπουργείου Υγείας και θα πρέπει να πληρούν όλες τις αναγκαίες απαιτήσεις σε προσωπικό και στην οργάνωση των κλινικών δραστηριοτήτων. Θα πρέπει να διαθέτουν τον απαιτούμενο ειδικό εξοπλισμό καθώς και επαρκείς χώρους εκπαίδευσης.

Τα επίσημα Εκπαιδευτικά Κέντρα θα υπόκεινται σε έλεγχο ποιότητας για τις προσφερόμενες υπηρεσίες (εσωτερικός & εξωτερικός έλεγχος) και θα υποβάλλουν υποχρεωτικές περιοδικές ενημερώσεις με τα εκάστοτε πεπραγμένα. Θα υπάρχει πλήρης διαφάνεια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα αναρώνται στην ιστοσελίδα του Κέντρου και θα λαμβάνεται κάθε πρωτοβουλία για να διατηρείται σταθερή η αναλογία εκπαιδευόμενου – εκπαιδευτή με τουλάχιστον 2 με 3 εκπαιδευόμενους ανά 1 εκπαιδευτή. Τα εκπαιδευτικά κέντρα θα πρέπει να υποστηρίζονται με όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία και να έχουν διοικητική αυτοτέλεια

Ποια είναι τα εργαλεία για την εφαρμογή των EPAs;

Εφόσον θα ολοκληρωθεί η ακριβής περιγραφή του αντικειμένου των EPAs θα κατατεθεί και ο σχεδιασμός της ορθολογικής οργάνωσης της πρακτικής τους εφαρμογής. Απώτερος στόχος αποτελεί να μπορεί ο ειδικευόμενος να εκτελέσει τα ιατρικά του καθήκοντά με επάρκεια χωρίς να υπάρχει η ανάγκη επίβλεψης από τον ειδικό.

Για την ενσωμάτωσή τους στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα απαιτούνται:

• Διοργάνωση σεμιναρίων και πρότυπων εκπαιδευτικών ημερίδων όπου θα περιγράφεται αναλυτικά το εκπαιδευτικό περιεχόμενο των EPAs τόσο για τους εκπαιδευομένους όσο και για τους εκπαιδευτές.
• Κίνητρα όπως ο υπολογισμός του επιπλέον εργασιακού χρόνου που θα απαιτηθεί για την εφαρμογή τους, επειδή θα πρέπει να ελαφρυνθεί το ωράριό τους ώστε να δοθεί ο χρόνος για την εκπαίδευση στα νέα αντικείμενα των απαιτούμενων δεξιοτήτων που υποχρεούται να αναπτύξει
• Πρόβλεψη και αποφυγή τυχόν παγίδων αλλά και δημιουργία σχετικής ψηφιακής πύλης (ιστοσελίδα) όπου ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να αναζητά την πληροφόρηση και τις σχετικές οδηγίες για την πρακτική εφαρμογή των EPAs.
• Προετοιμασία διευκρινιστικών βίντεο που θα βοηθήσουν στην εισαγωγή των νέων απαιτήσεων εκπαίδευσης στην καθημερινή ιατρική πράξη.
• Οριοθέτηση των στόχων που σταδιακά θα εκπληρώνονται

Ποιες είναι οι δεξιότητες που θα έχουν οι εκπαιδευόμενοι μετά την ολοκλήρωση των EPAs;

Επαρκής Ιατρική γνώση: Ικανότητες που θα πρέπει να αναπτύξει ο εκπαιδευόμενος σε ένα σύγχρονο υγειονομικό περιβάλλον όπου θα κληθεί να παρέχει τις υπηρεσίες του (professionalism)

Επικοινωνιακές δεξιότητες: Επικοινωνιακές ικανότητες για την πληρέστερη επαφή του με τον ασθενή ή το περιβάλλον του ασθενή (communicator)

Πνεύμα συνεργασίας: Η ανάπτυξη της αίσθησης της αναγκαιότητα συνεργασίας με τους άλλους συναδέλφους του της ίδιας ή άλλης ειδικότητας (collaborator)

Ηγετική προσωπικότητα: Η ανάπτυξη ηγετικής φυσιογνωμίας για την καθοδήγηση των νεότερων συναδέλφων του (leader)

Θεματοφύλακας της υγείας: Η  διεκδίκηση της εφαρμογής των άριστων προϋποθέσεων στις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας στον ασθενή (health advocate)

Εκπαιδευτικές ανησυχίες: Η απαίτηση για ευρύτερη και βαθύτερη επιστημονική γνώση με συνεχή ανανέωση στο πλαίσιο των ιατρικών κλινικών απαιτήσεων (scholar)

Τι σημαίνει αυτό για την ιατρική κοινότητα αλλά και τους ασθενείς;

Η ενσωμάτωση των νέων Ευρωπαικών απαιτήσεων για την εκπαίδευση στην ειδικότητα θα οδηγήσει στη ανάδυση μιας σύγχρονης ιατρικής προσωπικότητας με παραμέτρους την επαρκή κλινική γνώση αλλά και την ανάπτυξη όλων εκείνων των απαραίτητων δεξιοτήτων της ορθής ιατρικής πρακτικής.

Λόγω των δυσκολιών η ενσωμάτωση τους θα είναι ένα μάλλον μαραθώνιος δρόμος και όχι ένας αγώνας ταχύτητας. Στην θεωρία βέβαια, όλα μπορεί να φαίνονται εύκολα αλλά η πλήρης εφαρμογή θα είναι αρκετά δύσκολη και απαιτητική.

Αποτελεί πλέον μια σύγχρονη αναγκαιότητα να υιοθετούνται υψηλές απαιτήσεις στην εκπαίδευση των νέων γιατρών οι οποίοι οφείλουν να ακολουθούν κάθε πρόοδο των ιατροβιολογικών επιστημών. Η επιτυχής εφαρμογή των νέων απαιτήσεων στην εκπαίδευση των ειδικευομένων χωρίς αμφιβολία θα βελτιώσει τελικά και το επιπέδο των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στον ασθενή.

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!