«Φως» στο τούνελ των κόκκινων δανείων έρχεται να ρίξει το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που αφορά τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό, το εργαλείο ρύθμισης ιδιωτικού χρέους που δίνει τη δυνατότητα μιας all in one λύσης, σε όσους ενδιαφέρονται να τακτοποιήσουν ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Η διαφορά με τα ισχύοντα, που αναμένεται ότι θα τονώσει την ελκυστικότητα του Μηχανισμού, έγκειται στο ότι η υποχρέωση αποδοχής της ρύθμισης εκ μέρους των πιστωτών (τράπεζες/servicers) δεν θα αφορά μόνο τους ευάλωτους, που ίσχυε ως τώρα, αλλά και μια ευρύτερη περίμετρο οφειλετών, στην ουσία τη μεσαία τάξη.
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει αναλυτικά το διπλασιασμό των κριτηρίων (περιουσιακών, εισοδηματικών) ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση και ανεβάζει τον πήχη των τραπεζικών καταθέσεων στις 42.000 και της περιουσιακής αξίας στα360.00 ευρώ.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Δικαίωμα υποβολής αίτησης στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού έχουν όλοι οι οφειλέτες που θέλουν να ρυθμίσουν ληξιπρόθεσμα χρέη, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης. Η υποχρεωτικότητα αποδοχής της ρύθμισης αφορούσε μόνο τους ευάλωτους (από πλευράς πιστωτή πάντα) και με τον διπλασιασμό των ορίων, αφορά και τη μεσαία τάξη. Αυτό το μέτρο αναμένεται να ενισχύσει την ελκυστικότητα του Εξωδικαστικού και να πολλαπλασιάσει τις ρυθμίσεις, άρα και τη μείωση του χρέους, αφού ο οφειλέτης που μπορεί να έχει ακίνητα αξίας έως 360.000 ευρώ ή καταθέσεις έως 42.000 ευρώ (αναλόγως πάντα των μελών της οικογένειας) θα γνωρίζει ότι τη ρύθμιση που θα προτείνει η πλατφόρμα θα την αποδεχθεί υποχρεωτικά ο πιστωτής.
Και ενώ στην αγορά υπάρχει μια θετική αλλαγή διάθεσης υπέρ του Εξωδικαστικού – το οποίο είναι και το ζητούμενο – οι τράπεζες και οι εταιρίες διαχείρισης (servicers) προσπαθούν να δώσουν έμφαση σε κάτι για άλλους προφανές, για άλλους όχι. Ο διπλασιασμός των ορίων, που την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να εγκριθεί από τη Βουλή, στοχεύει μεν στη μεσαία τάξη, αλλά σε καμία περίπτωση, δεν δημιουργεί χώρο για μια νεότερη γενιά κόκκινων δανείων.
Αυτό σημαίνει ότι το νέο πλαίσιο θα αφορά ληξιπρόθεσμα δάνεια του παρελθόντος, όχι νέα που τυχόν δημιουργηθούν, διότι κάτι τέτοιο, πέραν ότι θα άλλαζε την κουλτούρα πληρωμών (πάνω που αρχίζει και βρίσκει την ισορροπία της), αλλά θα ήταν και σε βάρος συνεπών δανειοληπτών, που όσο και αν δυσκολεύονται τακτοποιούν τις οφειλές, ρυθμισμένες ή μη.
Εν αρχή ήταν οι ευάλωτοι, οι οικονομικά ευαίσθητες ομάδες, για τους οποίους ο Εξωδικαστικός ήταν η βέλτιστη λύση. Με μια ενιαία ρύθμιση, όλα τα χρέη ιδιωτών συμμαζεύονταν σε μια μόνο ρύθμιση, προτεινόμενη με πλήρη διαφάνεια μέσα από την ομώνυμη πλατφόρμα. Στη συνέχεια και ορθώς, ο διπλασιασμός των κριτηρίων, έβαλε κάτω από την ίδια στέγη προστασίας, όχι μόνο τους οικονομικά ευάλωτους (τις πιο δύσκολες περιπτώσεις) αλλά και την μεσαία τάξη, που τα τελευταία χρόνια υποφέρει περισσότερο.
Αυστηρώς για παλαιά χρέη – Κόφτης στα νέα κόκκινα
Το ζητούμενο τώρα είναι να υπάρξει σημαντικά μεγάλη ανταπόκριση, ώστε να μειωθεί ακόμη περαιτέρω το ιδιωτικό χρέος. Όχι όμως και να δημιουργηθεί… καινούργιο, εξ ου και προβλέπεται «κόφτης» για τα νέα δάνεια που τυχόν καταστούν κόκκινα (άρα η ιδέα, αφήνω το δάνειο μου απλήρωτο για να γίνει κόκκινο και να ρυθμισθεί μέσω Εξωδικαστικού, ούτε ως «ανέκδοτο» δεν θα πρέπει να ισχύει…).
Η λογική όλων αυτών των βελτιώσεων έχει διττό χαρακτήρα: και να βοηθήσει κοινωνικά ευάλωτες έως και μεσαίες οικονομικά ομάδες, αλλά και να συμβάλλει στην ταχύτερη διαχείριση και μείωση του χρέους. Ενός χρέους, που ως γνωστόν έφυγε από τους τραπεζικούς ισολογισμούς (λιγότερα από 10 δισ. ευρώ παραμένουν στις τράπεζες) αλλά παραμένει στην οικονομία προς διαχείριση (σε εταιρίες servicers).
Υποχρεωτικότητα – το ατού του νέου νόμου
Από την άλλη πλευρά, ένα σημαντικό πλεονέκτημα – ίσως το κυριότερο – που φέρνει το νέο νομοσχέδιο και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, είναι η υποχρέωση του πιστωτή (τράπεζα-servicer) να κάνει αποδεκτή την λύση που αυτόματα προτείνει ο αλγόριθμος της πλατφόρμας (για αυτές τις συγκεκριμένες κατηγορίες οφειλετών) . Αυτό είναι ένα πολύ κρίσιμο μέτρο για τη λειτουργία του Εξωδικαστικού, διευκολύνει και επιταχύνει την πραγματοποίηση ρυθμίσεων, που σε διαφορετική περίπτωση θα «κόλλαγαν» τη διαδικασία.
Όσο για τον οφειλέτη, μπορεί με τη σειρά του να αποδεχθεί τη ρύθμιση και να προχωρήσει στη διαχείριση του χρέους του, μπορεί φυσικά και να την απορρίψει. Απλώς σε μια τέτοια περίπτωση, όπως και στο σενάριο που την αποδέχεται και στην πορεία δεν την τηρεί, δεν έχει δεύτερη ευκαιρία να υποβάλλει νέα αίτηση (πλην συγκεκριμένων αντικειμενικών λόγων αθέτησης).
Ευνόητο είναι ότι για να προχωρήσει η αίτηση ρύθμισης στην πλατφόρμα απαιτείται η άρση τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου κάτι που σε ένα μεγάλο ποσοστό αποτελεί τροχοπέδη… στη δημοτικότητα του Εξωδικαστικού, αλλά για δανειολήπτες που έχουν κάποιον λόγο να αρνούνται την άρση του απορρήτου. Ίσως είναι οι περιπτώσεις των στρατηγικών κακοπληρωτών, τους οποίους ούτως ή άλλως δεν αφορά ούτε το πλαίσιο του Εξωδικαστικού, ούτε ο διπλασιασμός των ορίων.
Σε γενικές γραμμές πάντως, ο Εξωδικαστικός έχει… πεδίον δόξης λαμπρόν, αν ληφθεί υπόψιν ότι χωρίς καν τα νέα μέτρα, πέτυχε το 2024 τον υπερδιπλασιασμό των ρυθμίσεων στα 10,5 δισ. ευρώ , ποσό που αντιστοιχεί σε 31.953 ρυθμίσεις, όταν έναν χρόνο νωρίτερα, είχαν υποβληθεί μόλις 12.000 ρυθμίσεις, αξίας 4,3 δισ. ευρώ.
