Πόσο και γιατί η ΕΚΤ μειώνει τα επιτόκια: Οι συνέπειες για την Ελλάδα

Για τρίτη φορά μέσα στη χρονιά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναμένεται να μειώσει τα επιτόκια αναφοράς, επιταχύνοντας πλέον την πορεία της προς τα χαμηλότερα επιτόκια, έπειτα από μια άνευ προηγουμένου αύξηση, που ξεκίνησε στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, προκειμένου να συγκρατηθεί το ράλι του πληθωρισμού, επίπτωση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, η ΕΚΤ προτίθεται να προχωρήσει σήμερα σε μείωση του βασικού επιτοκίου αναφοράς κατά 25 και όχι κατά 50 μονάδες βάσης, όπως ήθελαν κάποιες φωνές. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι πρόκειται για την τρίτη συνεχόμενη μείωση κι αυτό διότι ο πληθωρισμός της ευρωζώνης φαίνεται πως υποχωρεί αρκετά ικανοποιητικά. Υπενθυμίζεται πως στόχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είναι το 2%, ενώ οι τιμές υποχώρησαν τον Σεπτέμβριο στο 1,8%. Την ίδια ώρα, ο πυρήνας του πληθωρισμού, ο οποίος αφαιρεί τις πιο ευμετάβλητες συνιστώσες της ενέργειας, των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού, έφτασε σε χαμηλό δυόμισι ετών, στο 2,7%.

Τα εν λόγω στοιχεία συνέχισαν σε γενικές γραμμές να μειώνονται ακόμη και μετά τη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούνιο, και ξανά κατά το ίδιο ποσοστό τον Σεπτέμβριο, με την κεντρική τράπεζα να μειώνει το βασικό της επιτόκιο από το υψηλό ρεκόρ του 4% στο 3,5% κατά τις δύο συνεδριάσεις.

Γερμανικά «καρφιά» για την πολιτική επιτοκίων της ΕΚΤ

Πάντως, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών DIW, που δημοσίευσε χθες το Reuters, η ΕΚΤ με την «υπερβολικά διστακτική της νομισματική πολιτική έχει τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό». Κατά την έρευνα, αν η ΕΚΤ είχε εγκαταλείψει την επί σειρά ετών πολιτική των μηδενικών επιτοκίων και είχε προχωρήσει από τα μέσα του 2021 σε μια σταδιακή αύξηση των βασικών επιτοκίων, ο πληθωρισμός δεν θα είχε ξεπεράσει το 3%, αντί για περισσότερο από 10% τον Αύγουστο του 2022. Κι αυτό διότι η ΕΚΤ -κατά τον γερμανικό ισχυρισμό- έπρεπε να είχε αφυπνιστεί από τη δειλή, αλλά σταδιακή αύξηση του Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, που διαφάνηκε από τα μέσα του 2021, για να φτάσει να εκτιναχθεί μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Ωστόσο, η ΕΚΤ έδωσε τέλος στην πολιτική μηδενικών επιτοκίων τον Ιούλιο του 2022.

Το στοίχημα μετά τις μειώσεις επιτοκίων από ΕΚΤ και Fed

Επιστρέφοντας στο σήμερα, η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική, με αναλυτές κι επενδυτές να ποντάρουν στη σημερινή ανακοίνωση της ΕΚΤ για μείωση των επιτοκίων αναφοράς και στην αντίστοιχη ανακοίνωση της Fed στις 6 Νοεμβρίου. Καθώς οι κύκλοι χαλάρωσης βρίσκονται σε εξέλιξη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι επενδυτές συζητούν όλο και περισσότερο πώς η πολιτική των χαμηλότερων επιτοκίων θα προχωρήσει με σκοπό την αποτροπή όχι μόνο ενδεχόμενης σοβαρής οικονομικής επιβράδυνσης, αλλά και τη σταθεροποίηση των ολοένα και μεγαλύτερων εθνικών χρεών, το μέγεθος των οποίων προκαλεί ανησυχία.

To πρόβλημα κατά τον αναλυτή του Reuters, Joachim Klement, είναι ότι οι λαμβάνοντες τις αποφάσεις στις κεντρικές τράπεζες, είτε στην Ευρωζώνη, είτε στις ΗΠΑ, δεν μπορούν να ορίσουν με ακρίβεια το φυσικό επιτόκιο, το λεγόμενο «r-star». Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με το παράρτημα της Fed στη Νέα Υόρκη να προσφέρει δύο διαφορετικές εκτιμήσεις για το «r-star». Η μία είναι βασισμένη στο προ-πανδημικό μοντέλο και η δεύτερη λαμβάνει υπόψη και παράγοντες που σχετίζονται με την πανδημία. Στο πρόβλημα καλείται να δώσει απάντηση το ΔΝΤ, εισάγοντας την έννοια του «δημοσιονομικού r-star», που υποτίθεται πως είναι το πραγματικό επιτόκιο που απαιτείται για να διατηρηθούν σταθερά τα επίπεδα του εθνικού χρέους, όταν μια οικονομία αναπτύσσεται δυναμικά και ο πληθωρισμός παραμένει εντός στόχου.

Οι ερευνητές του ΔΝΤ υποστηρίζουν ότι αν τα πραγματικά επιτόκια διατηρηθούν πάνω από το δημοσιονομικό «r-star», θα αναγκάσουν τους δείκτες του εθνικού χρέους (της κάθε χώρας) προς το ΑΕΠ να συνεχίσουν να αυξάνονται, εκτός και εάν η χώρα μειώσει το έλλειμμά της και αρχίσει να ζει με τις δυνατότητές της. Η αύξηση του ΑΕΠ από μόνη της δεν μπορεί να αντισταθμίσει αυτήν την τάση. Ενώ οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν θεωρητικά να αφήσουν τον πληθωρισμό να εκτιναχθεί πάνω από τον στόχο για να διογκωθεί το χρέος, αυτό δεν είναι μια βιώσιμη επιλογή για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, που επιδιώκουν να διατηρήσουν την αξιοπιστία τους.

Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνώντες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης των αναλογιών χρέους προς το ΑΕΠ, εάν γίνουν πιο υπεύθυνες δημοσιονομικά.

Γιατί είναι σημαντική η μείωση επιτοκίων από την ΕΚΤ

Με βάση τις τρέχουσες προβλέψεις για τα δημοσιονομικά ελλείμματα της ευρωζώνης και την αύξηση του ΑΕΠ, το βασικό επιτόκιο πολιτικής της ΕΚΤ θα πρέπει να μειωθεί κατά κάποιους Αμερικανούς αναλυτές σε περίπου 2% τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, για να σταθεροποιηθούν τα επίπεδα χρέους. Αυτό φαίνεται εφικτό, δεδομένου ότι το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ είναι επί του παρόντος 3,5%.

Επίσης, ο Μηχανισμός Σταθερότητας της Ευρώπης εκτιμάται ότι θα αναγκάσει χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία να περιορίσουν τα υπερβολικά ελλείμματά τους. Ωστόσο, το Παρίσι και η Ρώμη προσπάθησαν να αμβλύνουν αυτούς τους περιορισμούς, επομένως ο δρόμος προς τη δημοσιονομική σταθερότητα μπορεί να είναι ανώμαλος, τονίζει ο Klement. Έτσι, παρ’ όλο που η Fed, η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες στην Ευρώπη μπορεί να είναι έτοιμες να μειώσουν τα επιτόκια βραχυπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μη μεταφραστεί σε χαμηλότερες αποδόσεις μακροπρόθεσμων ομολόγων, κάτι που θα μπορούσε να κάνει τις δημοσιονομικές καταστάσεις σε αυτές τις οικονομίες πολύ χειρότερες.

Η θέση της Ελλάδας και πώς επηρεάζεται από την απόφαση της ΕΚΤ

Από την άλλη πλευρά, η προοπτική των μειώσεων των βασικών επιτοκίων από την ΕΚΤ προδιαγράφει ένα θετικό σκηνικό για την ελληνική ανάπτυξη, καθώς θα ενισχύσει την ιδιωτική κατανάλωση και θα διευκολύνει την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε φθηνότερες πιστώσεις για χρηματοδότηση επενδύσεων. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ για το 2025 εκτιμάται στο 2,3%, γεγονός που δείχνει την ελπίδα για μια συνεχιζόμενη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Οι επιπτώσεις της μείωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ εκτείνονται σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας:

Νοικοκυριά

Πρώτον, τα νοικοκυριά θα απολαμβάνουν:

Μείωση του κόστους εξυπηρέτησης υφιστάμενων δανείων,
Ευκολότερη πρόσβαση σε νέα δάνεια με χαμηλότερο κόστος.
Δυνατότητα αναδιάρθρωσης υπαρχόντων χρεών με καλύτερους όρους.

Επιχειρήσεις

Δεύτερον, οι επιχειρήσεις θα έχουν:

Χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης για επενδύσεις.
Βελτίωση ρευστότητας.
Αυξημένη δυνατότητα επέκτασης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, οι προκλήσεις παραμένουν. Οι οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι οι μειώσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ είναι αποτέλεσμα των αδύναμων αναπτυξιακών στοιχείων και της πιθανής ύφεσης στη γερμανική οικονομία, η οποία αναμένεται να επηρεάσει και την ευρωζώνη συνολικά. Η υποτονικότητα της ανάπτυξης και η ανησυχία για τις προβλέψεις της γερμανικής οικονομίας δημιουργούν ένα δύσκολο τοπίο, όπου οι κινήσεις της ΕΚΤ θα πρέπει να είναι προσεκτικές, για να μην οδηγήσουν σε υπερβολική χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής.

Συμπερασματικά, η στρατηγική της ΕΚΤ να προχωρήσει σε μειώσεις επιτοκίων μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία, προσφέροντας στήριξη στη βιομηχανική παραγωγή και την ιδιωτική κατανάλωση. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη προσοχή στις διεθνείς οικονομικές συνθήκες και οι εξελίξεις στη γερμανική οικονομία θα είναι κρίσιμες για την επίτευξη ενός σταθερού και βιώσιμου αναπτυξιακού προτύπου στη ζώνη του ευρώ. Η ΕΚΤ θα πρέπει να διατηρήσει μια ισορροπημένη προσέγγιση, εξετάζοντας προσεκτικά τα δεδομένα, ώστε να προσαρμόσει την πολιτική της στις συνεχώς μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη σταθερότητα και την ανάπτυξη.

Διαβάστε επίσης

Στην Αθήνα ισχυρά funds: Η Ελλάδα στο κλαμπ των αυριανών μονόκερων

Θα έδινες 20 ευρώ για αυτό το Martini;

Cenergy: Χτύπησε καμπανάκι στο ΧΑ για τις νέες μετοχές