Αναπτερώνονται οι ελπίδες για αλλαγή του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης το τρέχον έτος στις τράπεζες, με αναθέρμανση της ζήτησης, μετά από μια χρονιά ιδιαίτερα ζορισμένη σε συνολικές πιστώσεις δανείων, αν και με κατά τόπους…εξαιρέσεις. Το 2023 ολοκληρώθηκε με ένα αποτύπωμα οριακής, πλην όμως, θετικής πιστωτικής επέκτασης, με επιβράδυνση στη στεγαστική πίστη και στη δανειοδότηση λιανικής και μικρομεσαίων, αλλά με ανοδικό πρόσημο στις εκταμιεύσεις προς επιχειρηματική πίστη, με σημαντική συμβολή του Ταμείου Ανάκαμψης και, με ανοδική πορεία της καταναλωτικής πίστης, μιας αγοράς «νεκρής» για χρόνια.
Στα βασικά αίτια πρέπει να αναζητηθεί το περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων που ώθησε όσους διέθεταν ρευστότητα (π.χ. μεγάλες επιχειρήσεις) να προχωρούν εντατικά και σωρευτικά σε αποπληρωμές δανείων, για να γλιτώσουν το αυξημένο κόστος, με αποτέλεσμα, η όποια πιστωτική επέκταση, ενδεικτικά 25 δισ.ευρώ, να περιορίζεται στο 1 δισ. ευρώ, μετά τις πρόωρες αποπληρωμές. Ο ίδιος παράγοντας των αυξημένων επιτοκίων ήταν αυτός που επηρέασε τις αποφάσεις των νοικοκυριών ή των ΜμΕ, να αναβάλλουν, να αναστείλουν ή να παγώσουν κάθε διάθεση για νέα πίστωση. Είτε αφορά ένα στεγαστικό δάνειο, είτε ένα επιχειρηματικό άνοιγμα (εκτός όσων μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από τους πόρους του ΤΑΑ ή άλλα συγκεκριμένα ευρωπαϊκά προγράμματα).
Οι προσδοκίες για το 2024 που μόλις ξεπρόβαλλε είναι ενθαρρυντικές. Πρώτον και κύριον, η επιστροφή στην κανονικότητα στο επιτοκιακό περιβάλλον, με τις ελπίδες για ανατροπή του υψηλού κόστους χρηματοδότησης ίσως και νωρίτερα από το καλοκαίρι. Η ΕΚΤ σκληρή στη στάση της δεν αφήνει χώρο για προβλέψεις πριν τον Ιούνιο και υιοθετεί το δόγμα της άμυνας του πληθωρισμού, που σημαίνει ότι μειώσεις επιτοκίων θα δει η αγορά το δεύτερο εξάμηνο. Οι ίδιες οι αγορές βεβαίως, πιέζουν και ευελπιστούν σε μια κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή, σε πολύ νωρίτερο χρόνο (αναλυτές παίζουν και με την περίοδο της άνοιξης) πλην όμως, αυτός που αποφασίζει, είναι η Φρανκφούρτη.
Σε κάθε περίπτωση, η μείωση των επιτοκίων θα λειτουργήσει ευεργετικά στην τόνωση της ζήτησης για νέα δάνεια, οδηγώντας σε καλύτερα αποτελέσματα την πιστωτική επέκταση και για τα στεγαστικά (τα οποία ειρήσθω εν παρόδω ως νέες εκταμιεύσεις έχουν αρχίσει και «τσιμπάνε» ανοδικά από τους τελευταίους μήνες του 2023) αλλά και για όλες τις μορφές χρηματοδότησης. Το περιβάλλον πιο χαμηλών επιτοκίων θα ανακόψει την τάση πρόωρων και άλλων αποπληρωμών, αφήνοντας την πιστωτική επέκταση να δείξει δυναμική της ανόδου.
Την ίδια στιγμή, πέραν των καινούργιων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, νέοι δίαυλοι από ευρωπαϊκά προγράμματα αναμένεται να προσθέσουν ρευστότητα με τη μορφή πιστώσεων, ανατροφοδοτώντας την παραγωγή και τις επενδύσεις. Σε γενικές γραμμές, σε αυτό συμφωνεί σύσσωμο το τραπεζικό σύστημα με τους τραπεζίτες να μην ανησυχούν από τα έσοδα που θα χάσουν από τις μειώσεις επιτοκίων, καθώς θα διευρύνουν τα έσοδα από την επέκταση της χρηματοδότησης (μεταξύ άλλων ενεργειών).
Σύμφωνα με το επιτελείο της Τράπεζας της Ελλάδος, οι λόγοι για τους οποίους η πιστωτική επέκταση ήταν το 2023 «ζορισμένη» ήταν τόσο τα υψηλά επιτόκια, όσο και η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ- για φέτος η ελληνική οικονομία προβλέπεται να «τρέξει» με ρυθμό ανόδου 2,5%, καταγράφοντας βέβαια υπεραπόδοση από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
Tα τελευταία επίσημα στοιχεία που αφορούν το Νοέμβριο 2023 δείχνουν μια τάση βελτίωσης έναντι του Οκτωβρίου και σε επιχειρήσεις, αλλά και σε νοικοκυριά. Τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕδείχνουν συνολικό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης 2,9%, με θετική μηνιαία ροή δανείων κατά 777 εκατ. ευρώ προς επιχειρήσεις (έναντι αρνητικής ροής κατά 669 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο), με αποτέλεσμα να καταγράφεται ετήσιος ρυθμός αύξησης 6% έναντι 4,9% στην ετήσια σύγκρισητης επιχειρηματικής πίστης έναν μήνα νωρίτερα.
Στα νοικοκυριά, η πιστωτική επέκταση παρέμεινε μεν με σημάδια επιβράδυνσης στο 2,3% το Νοέμβριο (2,2% τον Οκτώβριο), αλλά καταγράφηκε πάλι θετική μηνιαία καθαρή ροή τον προτελευταίο μήνα του έτους, κατά 7 εκατ. ευρώ, σημάδι ενθαρρυντικό, συγκριτικά με το αρνητικό ισοζύγιο της καθαρής ροής τον Οκτώβριο (καθαρή μηνιαία ροή μείον 121 εκατ.ευρώ).
