Πιέσεις για μία άνωθεν λύση ασκεί η ίδια η αγορά, μέσα από την ανάγκη ενός τρόπου πρόσκαιρης ελάφρυνσης του κόστους των στεγαστικών δανείων, που έχουν αυξηθεί σημαντικά από το καλοκαίρι και μετά, ως απόρροια του ανοδικού περιβάλλοντος στα επιτόκια. Όπως έγραφε το powergame.gr, τα επιτόκια έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά μιάμιση φορά από τον Ιούλιο και μετά, ανεβάζοντας τις δόσεις σε επίπεδα που περιορίζουν ακόμη πιο πολύ το ήδη συμπιεσμένο λόγω κρίσης διαθέσιμο εισόδημα.
Ενώ μέχρι και το Σαββατοκύριακο, δεν υπήρχε κάποια συγκεκριμένη πρόθεση τουλάχιστον από πλευράς υπουργείου Οικονομικών, αλλά και τραπεζών – με την εκτίμηση ότι ενδεχομένως η μέχρι σήμερα επιβάρυνση είναι διατηρήσιμη – μετά το ανοιχτό παράθυρο του Πρωθυπουργού το βράδυ της Τετάρτης, το θέμα επανεξετάστηκε.
Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών το απόγευμα, υπό τον υπουργό Χρήστο Σταϊκούρα και αντιπροσωπεία από τις μεγάλες συστημικές τράπεζες. Αξίζει να σημειωθεί πως επειδή η σύσκεψη συγκλήθηκε εκτάκτως, δεν μπόρεσαν να παραστούν όλοι οι CEOs, καθώς είχαν προγραμματίσει συναντήσεις εκτός Αθηνών. Μάλιστα, υπουργός και τραπεζίτες συμφώνησαν να συναντηθούν εκ νέου και την επόμενη εβδομάδα για τις οριστικές αποφάσεις.
Η συνάντηση θεωρείται από πηγές τόσο των τραπεζών όσο και του ΥΠΟΙΚ ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς νωρίτερα είχαν ανέβει οι τόνοι στη Βουλή για τους πλειστηριασμούς, με το κόστος ανόδου των επιτοκίων και τις επιπτώσεις τους σε στεγαστικά (και σε ΜμΕ) σε πρώτο πλάνο, αλλά και με το θέμα των καταθέσεων, τις οποίες οι τράπεζες θα πρέπει να δουν πιο επισταμένα, περνώντας μεγαλύτερες αποδόσεις στους λογαριασμούς των καταθετών.
Κρίσιμα ερωτήματα αναζητούν απαντήσεις στο κατά πόσο επιτακτική ή όχι είναι η ανάγκη άμεσων μέτρων ή αν έχει προληπτικό χαρακτήρα, στο αν θα υιοθετηθεί το μοντέλο της Ισπανίας που ανακοινώθηκε προχθές, αν θα ανακοινωθεί κάποιο πακέτο τύπου πανδημίας, όπως το Γέφυρα ή αν θα ακολουθηθεί κάποια άλλη εναλλακτική.
Σκοπός της σύσκεψης άλλωστε ήταν να δουν οι δύο πλευρές – και το υπουργείο Οικονομικών θεσμικά και οι τράπεζες συστημικά – πώς μπορεί να υπάρξει μια ασπίδα προστασίας στους ενήμερους δανειολήπτες και για συγκεκριμένο διάστημα.
Πάντως, αν και από το ΥΠΟΙΚ τηρούν σιγήν ιχθύος, τον άξονα πάνω στον οποίο θα κινείτο ο υπουργός απέναντι στις τράπεζες είχε ήδη διαφανεί από το πρωί όταν κατά τη συνέντευξή του στο ραδιόφωνο των Παραπολιτικών και τον δημοσιογράφο Παναγιώτη Τζένο είχε στείλει μήνυμα δηλώνοντας: «Οι τράπεζες έπρεπε να τρέξουν πιο γρήγορα τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης των οφειλών». Μάλιστα, ο κ. Σταϊκούρας είχε επισημάνει πως η κυβέρνηση συνεχίζει να πιέζει τα πιστωτικά ιδρύματα, ώστε να τρέξει καλύτερα ο εξωδικαστικός μηχανισμός, ενώ σχετικά με το αν θα υπάρξει ρύθμιση στήριξης των δανειοληπτών, είχε κάνει λόγο για δημοσιονομικό κόστος, λέγοντας πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος.
Πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Κωνσταντίνου Δαυλού για το powergame.gr, το Υπουργείο ζήτησε από τους τραπεζίτες να αφουγκραστούν πιο πολύ την αγωνία της κοινωνίας και να επανέλθουν το συντομότερο με συγκεκριμένες προτάξεις, αφού προηγουμένως δουν καλύτερα τα βιβλία τους, αξιολογήσουν καλύτερα τι συμβαίνει στο εξωτερικό και δουν τη δυναμική της επόμενης χρονιάς.
Όπως έλεγε χαρακτηριστικά υψηλότατο στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών, η πίεση που ασκείται προς τις τράπεζες αφορά κυρίως στο αίτημα για αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων, για αύξηση των εξωδικαστικών ρυθμίσεων και των διμερών συμβάσεων, ενώ δεν έγινε καθόλου συζήτηση για πλειστηριασμούς, παρά την ένταση που υπήρξε πρόσφατα γύρω από πλειστηριασμό Κολοβού. Άλλωστε στην όλη συνάντηση ήταν σαφές ότι το επόμενο διάστημα δεν θα είναι εύκολο. Και μπορεί η ελληνική οικονομία του χρόνου να πηγαίνει καλύτερα από την Ευρώπη αλλά «εφόσον όλοι θα πέφτουν άρα και οι αναταράξεις θα είναι περισσότερες».
Εντέλει, στη συνάντηση ακόμη και αν υπήρξαν διαφωνίες, ένα είναι το σίγουρο: Τα όποια μέτρα ληφθούν – στη βάση μιας κρατικής επιδότησης – θα αφορούν στους συνεπείς δανειολήπτες και μόνο, δηλαδή ένα κομμάτι από το σύνολο των ενήμερων στεγαστικών δανείων (συνολικό υπόλοιπο περίπου 25 δισ. ευρώ). Από εκεί και πέρα, είναι θέμα περαιτέρω διαπραγμάτευσης η λύση που θα υιοθετηθεί και σε ποια περιφέρεια θα κινηθεί, καθώς δεν θα αφορά όλα τα υπόλοιπα στεγαστικών δανείων προφανώς , αλλά ένα υποσύνολο πιο ευάλωτων οικονομικά νοικοκυριών.
Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο της πανδημίας το πρόγραμμα Γέφυρα αποτέλεσε ένα πέπλο προστασίας για στεγαστικά δάνεια ύψους 6-6,5 δισ. ευρώ. Δάνεια που μετά από το τέλος του προγράμματος παρακολουθούνται στενά από τις τράπεζες καθώς είναι πιο επίφοβα για νέες καθυστερήσεις. Η εικόνα είναι ότι μέχρι και το γ’ τρίμηνο του έτους τόσο τα δάνεια αυτά, όσο και όσα ήταν υπό καθεστώς ρυθμίσεων, δεν έχουν ενδείξεις συναγερμού. Βεβαίως, τα ρυθμισμένα είναι εξ ορισμού πιο ευαίσθητα σε απορρόφηση κραδασμών, όπως της σημερινής συγκυρίας.
Οι εναλλακτικές που φαίνεται να υπάρχουν και που εμπεριέχουν τη συμβολή του Δημοσίου με κρατική επιδότηση περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
- Ένα χαμηλότερο επιτόκιο, που μπορεί να προκύψει αν ο δανειολήπτης χρεωθεί μόνο το euribor τριμήνου πιθανότατα μείον 0,1% όπως έκανε η Ισπανία
- Συνδυαστικά με αυτό τα spreads των επιτοκίων μπορεί να επιδοτηθούν από το κράτος
- Πάγωμα πληρωμών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και παράταση της διάρκειας με πλαφόν ένα συγκεκριμένο ποσό εισοδήματος
- Άτοκη περίοδος χάριτος πιθανόν με ένα σε συνδυασμό χαμηλού επιτοκίου και παράταση της διάρκειας αποπληρωμής
Το παράδειγμα της Ισπανίας που αφορά σε 1 εκατομμύριο ευάλωτα νοικοκυριά προβλέπει:
- για εισοδήματα έως 29.400 ευρώ πάγωμα πληρωμής μηνιαίων δόσεων και παράταση διάρκειας απόσβεσης έως 7 έτη.
- για πιο ευάλωτα νοικοκυριά με εισοδήματα έως 25.200 ευρώ χαμηλότερα επιτόκια για περίοδο χάριτος 5 ετών και δυνατότητα δεύτερης αναχρηματοδότησης.
- δυνατότητα παράτασης διάρκειας δανείου ως 7 έτη και άτοκη περίοδος χάριτος 2 ετών με ευνοϊκό επιτόκιο.
