Η Γαλλία δαπανά μικρότερο μέρος του εθνικού της εισοδήματος για την υγειονομική περίθαλψη από την Αμερική, αλλά είναι, σύμφωνα με τις περισσότερες μετρήσεις, πολύ πιο υγιής. Οι συνολικές της δαπάνες για την υγεία, στο 12,1% του ΑΕΠ, είναι πολύ χαμηλότερες από το 16,6% της Αμερικής. Ωστόσο, οι Γάλλοι ζουν κατά μέσο όρο έξι χρόνια περισσότερο από τους Αμερικανούς. Το ποσοστό θνησιμότητας της Γαλλίας από καρδιακές προσβολές είναι το ένα τρίτο του αμερικανικού, το ποσοστό παχυσαρκίας της είναι περίπου στο ένα τρίτο, ενώ, συγκριτικά, το ποσοστό θανάτων που συνδέονται με τα οπιοειδή αποτελεί ένα απειροελάχιστο κλάσμα.
Η Γαλλία υπερέχει των Ευρωπαίων ομολόγων της και σε πολλές άλλες μετρήσεις. Έχει χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού από τη Βρετανία και τη Γερμανία. Το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών είναι υψηλότερο απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε., εκτός από την Ισπανία, με την οποία ισοβαθμεί. Η Γαλλία έχει επίσης το καλύτερο ποσοστό επιβίωσης έπειτα από καρδιακή προσβολή από οποιαδήποτε χώρα του ΟΟΣΑ μετά την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, ισοβαθμώντας με τις Κάτω Χώρες.
Πώς όμως τα πετυχαίνει όλα αυτά; Μέρος της εξήγησης είναι οι πολιτιστικές συνήθειες. Σύμφωνα με τον Gaetan Lafortune, οικονομολόγο του ΟΟΣΑ στον τομέα της υγείας, ο τρόπος ζωής είναι σημαντικότερος παράγοντας για την εξήγηση του μεγάλου προσδόκιμου ζωής της Γαλλίας από τους μεγάλους κρατικούς προϋπολογισμούς για την υγεία. Στα γαλλικά κρατικά σχολεία ακόμα και τα μικρά παιδιά καταναλώνουν ένα γεύμα τριών πιάτων. Ένα πρόσφατο μενού στα δημοτικά σχολεία στο Seine-Saint-Denis, ένα υποβαθμισμένο προάστιο του Παρισιού, περιλαμβάνει σούπα λαχανικών, φιλέτο μπακαλιάρου με αρακά και φρέσκα φρούτα. Τηγανητές πατάτες σερβίρονται μόνο μία φορά τον μήνα. Στην Αμερική έως και 17% του πληθυσμού ζει σε «διατροφικές ερήμους», με περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε φρέσκα προϊόντα. Ένας ερευνητής στη Γαλλία το 2021 διαπίστωσε ότι η έννοια αυτή δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ολοκληρωμένη κρατική υγειονομική κάλυψη. Το γαλλικό σύστημα είναι ένα μείγμα εθνικής δημόσιας ασφάλισης υγείας, η οποία αποζημιώνει τους ασθενείς κατά μέσο όρο για το 70% των ιατρικών λογαριασμών, και ιδιωτικής αλληλασφάλισης υγείας, η οποία καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του υπολοίπου. Οι εργοδότες οφείλουν να παρέχουν αυτήν την πρόσθετη ασφάλιση στους υπαλλήλους τους. Οι αυτοαπασχολούμενοι και οι συνταξιούχοι αγοράζουν δικά τους συμβόλαια. Κοστίζουν κατά μέσο όρο 1.540 ευρώ (1.745 δολάρια) ετησίως για μια οικογένεια, πολύ λιγότερο από το ποσό των 25.570 δολαρίων στην Αμερική. Το κράτος καλύπτει όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα.
Εν τω μεταξύ, το ιατρικό κόστος ελέγχεται μέσω κυβερνητικών ανώτατων ορίων στις αμοιβές που χρεώνουν οι περισσότεροι οικογενειακοί γιατροί, οι οποίοι είναι αυτοαπασχολούμενοι, καθώς και στα συμβεβλημένα ιδιωτικά νοσοκομεία, που παρέχουν το 35% της νοσοκομειακής περίθαλψης. Στη Γαλλία το μερίδιο των λογαριασμών υγειονομικής περίθαλψης που πρέπει να πληρώσουν οι οικογένειες από την τσέπη τους ανέρχεται κατά μέσο όρο μόλις στο 2% των δαπανών των νοικοκυριών. Το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο απ’ ό,τι στη Βρετανία (2,5%), παρά τη δωρεάν χρήση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Το υβριδικό γαλλικό κρατικό σύστημα βοηθά επίσης τους ασθενείς να λαμβάνουν ολοκληρωμένη θεραπεία. Για παράδειγμα, η Γαλλία πραγματοποιεί διπλάσιες αξονικές, PET ή μαγνητικές τομογραφίες ανά άτομο απ’ ό,τι η Βρετανία. Τα ραντεβού δεν περιορίζονται από την από πάνω προς τα κάτω γραφειοκρατία. Χάρη σε μια τεχνολογική νεοφυή επιχείρηση με την ονομασία Doctolib, την οποία χρησιμοποιούν 50 εκατομμύρια Γάλλοι ασθενείς κάθε χρόνο, τα ραντεβού για τους περισσότερους γενικούς γιατρούς, ειδικούς γιατρούς και εργαστήρια μπορούν να κλειστούν ηλεκτρονικά με μερικά κλικ.
Το πρόβλημα με όλα αυτά είναι ότι έχουν κόστος. Οι συνολικές δαπάνες υγείας στη Γαλλία, ύψους 266 δισ. ευρώ, είναι υψηλότερες ως ποσοστό του ΑΕΠ (12,1%) απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ, εκτός από την Αμερική και τη Γερμανία. Ακόμα και όταν αφαιρεθούν οι δαπάνες που συνδέονται με την πανδημία, οι γαλλικές δημόσιες δαπάνες υγείας ξεπέρασαν τον πληθωρισμό από το 2019 έως το 2025. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Eric Lombard, λέει ότι τώρα πρέπει να εξοικονομήσει 40 δισ. ευρώ από τον δημόσιο τομέα, μερικά από αυτά από την υγεία, για να περιορίσει το έλλειμμα της χώρας σε ένα εξίσου υψηλό 4,6% του ΑΕΠ το 2026.
Αυτή η νέα πίεση έρχεται σε μια εποχή που το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει ήδη τριπλή συμπίεση. Η πρώτη οφείλεται στην έλλειψη νεότερων γιατρών. Επί δεκαετίες η κυβέρνηση έθετε ανώτατο όριο στον αριθμό των φοιτητών ιατρικής. Ο πρόεδρος Emmanuel Macron κατήργησε αυτόν τον κανόνα το 2019, αλλά για να μπορέσουν οι αριθμοί να ανακάμψουν θα χρειαστεί μια δεκαετία. Σχεδόν το ένα τρίτο των γενικών γιατρών στη Γαλλία είναι ηλικίας άνω των 60 ετών. Οι γενικοί γιατροί που συνταξιοδοτούνται αγωνίζονται να βρουν νεότερους γιατρούς για να αναλάβουν τα ιατρεία τους. Ένας γενικός ιατρός κοντά στο Παρίσι, ηλικίας 70 ετών, λέει ότι επέστρεψε από τη σύνταξη για να συμβουλεύει με μερική απασχόληση τους ασθενείς.
Αυτή η έλλειψη έχει επιδεινώσει ένα δεύτερο πρόβλημα: τις ήδη υπερφορτωμένες υπηρεσίες επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων. Η Γαλλία διαθέτει περισσότερα νοσοκομειακά κρεβάτια και κρεβάτια εντατικής θεραπείας ανά άτομο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αφαιρεί κρεβάτια, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής εξορθολογισμού των νοσοκομείων και μετατόπισης της εστίασης στην ημερήσια χειρουργική. Ωστόσο, ο αριθμός των ασθενών που προσέρχονται στις υπηρεσίες επειγόντων περιστατικών έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Μεταξύ του 1996 και του 2023 ο ετήσιος αριθμός των επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά διπλασιάστηκε, από 10,1 εκατ. σε 20,9 εκατ. Επιπλέον, το 72% ήταν «όχι πολύ σοβαρές ή επείγουσες», σημειώνεται στην έκθεση του Cour des Comptes, του εθνικού φορέα ελέγχου, το 2024. Ορισμένοι νοσοκομειακοί γιατροί προχώρησαν σε απεργία σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Τον Φεβρουάριο οι γιατροί επειγόντων περιστατικών στο δημόσιο νοσοκομείο του Περπινιάν κατήγγειλαν υπερβολικό φόρτο εργασίας, λέγοντας ότι δεν μπορούσαν πλέον να στελεχώσουν πλήρως τις βάρδιες.
Μια τρίτη δυσκολία είναι οι «ιατρικές έρημοι». Οι γιατροί τείνουν να επιλέγουν να ζουν σε μεγάλες πόλεις, πλακόστρωτες κωμοπόλεις και παραθαλάσσια θέρετρα, αφήνοντας την αγροτική ενδοχώρα χωρίς αξιοπρεπή κάλυψη. Σύμφωνα με έκθεση της Γερουσίας το 2024, οι χρόνοι αναμονής για να δει κανείς έναν οφθαλμίατρο, για παράδειγμα, κυμαίνονται από έξι ημέρες σε ορισμένες περιοχές έως 123 ημέρες σε κάποιες άλλες. Η κυβέρνηση προσφέρει κίνητρα για να ενθαρρύνει τους γιατρούς να μετακινηθούν σε μη δημοφιλείς περιοχές. Ορισμένοι δήμαρχοι χωριών και μεγάλα δημόσια νοσοκομεία, συμπεριλαμβανομένου ενός σε μια άγρια γειτονιά της Μασσαλίας, έχουν παράσχει χώρους χειρουργείων για να προσελκύσουν γενικούς γιατρούς. Όμως η ανομοιογενής ιατρική γεωγραφία της Γαλλίας αποδεικνύεται δύσκολο να αλλάξει.
Έχοντας υπόψη αυτά τα προβλήματα, η κυβέρνηση προσπαθεί να μειώσει τις πιέσεις και να περιορίσει τη σπατάλη. Η Catherine Vautrin, η υπουργός Υγείας, έχει μόλις αυστηροποιήσει τους κανόνες, για παράδειγμα, για τις συνταγές των αποζημιούμενων αυτοκόλλητων επιθεμάτων, προκειμένου να εξοικονομήσει τα 740 εκατ. ευρώ που δαπανά ετησίως μόνο γι’ αυτά. Τέτοια ποσά, βέβαια, είναι ασήμαντα μπροστά στον συνολικό προϋπολογισμό για την υγεία. Οι παλιές συνήθειες αντιστέκονται. Οι Γάλλοι παραμένουν ενθουσιώδεις χρήστες χαπιών, ενώ οι γιατροί τους εξακολουθούν να συνταγογραφούν περισσότερα αντιβιοτικά απ’ ό,τι αλλού. Η Γαλλία, σημειώνει αυστηρά το Cour des Comptes, «είναι μία από τις τελευταίες χώρες του ΟΟΣΑ που αποζημιώνει θεραπείες ιαματικών λουτρών χωρίς αποδεδειγμένο ιατρικό όφελος» -και αυτό με 250 εκατ. ευρώ το 2023.
Κατά κάποιον τρόπο, το σύστημα υγείας της Γαλλίας είναι θύμα της επιτυχίας του. «Λόγω των πολύ καλών ιστορικών δεικτών και της αίσθησης ότι η Γαλλία ήταν ένα από τα καλύτερα συστήματα υγείας στον κόσμο, αυτές οι νέες πιέσεις προκαλούν σοκ», λέει η Francesca Colombo, επικεφαλής του τμήματος υγείας του ΟΟΣΑ. Συνηθισμένη στην αριστεία, η χώρα την αναμένει -ενώ δεν είναι καλά προετοιμασμένη για την επερχόμενη δημοσιονομική συμπίεση της σπατάλης και της υπερβολής που απαιτείται για να διατηρηθεί ως έχει.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
