Οι ισπανικές επιχειρήσεις ευημερούν ενώ οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες παραμένουν στάσιμες

«Το μέλλον είναι λαμπρό», είναι μια φράση που, στις μέρες μας, σπάνια ακούγεται από τους Ευρωπαίους επιχειρηματίες. Ωστόσο, ο José Manuel Entrecanales, ο διευθύνων σύμβουλος της Acciona, ξεχειλίζει από αισιοδοξία τόσο για τις ισπανικές επιχειρήσεις, όσο και για την οικογενειακή του εταιρεία, την οποία έχει μετατρέψει από κατασκευαστική σε εταιρεία που επικεντρώνεται σε υποδομές Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η αισιοδοξία του αντανακλά τη χαρούμενη και ενθουσιώδη διάθεση στη Μαδρίτη -σε αντίθεση με την αγωνία στο Βερολίνο ή το Παρίσι.

Πέρυσι η ισπανική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 3,2%, σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, ενώ η οικονομία της Γαλλίας αναπτύχθηκε ελάχιστα και η οικονομία της Γερμανίας συρρικνώθηκε. Ο IBEX 35, που παρακολουθεί τις μεγαλύτερες εισηγμένες επιχειρήσεις της Ισπανίας, σημείωσε άνοδο 14,8%, μία από τις καλύτερες επιδόσεις μεταξύ των κορυφαίων χρηματιστηριακών δεικτών της Ευρώπης. Η τουριστική βιομηχανία, η οποία υπέφερε από την πανδημία, υποδέχθηκε το ρεκόρ των 94 εκατ. επισκεπτών σε μια χώρα 48 εκατ. κατοίκων. Φέτος αναμένει 100 εκατομμύρια. Ο τουρισμός συνεισφέρει άμεσα το 13% του ΑΕΠ και έμμεσα το 20%, μέσω των δαπανών για εστιατόρια, μεταφορές και λιανικό εμπόριο. «Είναι το πετρέλαιό μας», δηλώνει χαριτολογώντας ο José García Cantera, οικονομικός διευθυντής της τράπεζας Santander.

Πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ισπανίας ευημερούν. Η Inditex, ίσως η κυριότερη εταιρική επιτυχία, είναι εδώ και καιρό μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες λιανικής πώλησης μόδας στον κόσμο. Η Ισπανία φιλοξενεί επίσης δύο από τις δέκα μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης βάσει κεφαλαιοποίησης (την BBVA και την Santander), αλλά και κορυφαίες εταιρείες κατασκευών και υποδομών (Grupo ACS, Acciona, Ferrovial και Grupo FCC). Η Repsol είναι ένας από τους μεγαλύτερους πετρελαϊκούς ομίλους της Ευρώπης και η Iberdrola μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας.

Λιγότερο γνωστά είναι τα μικρότερα αστέρια της χώρας. Ένα από αυτά είναι η Sener, μια τεχνική εταιρεία με περίπου 4.000 υπαλλήλους, με έδρα το Μπιλμπάο. «Το 90% των πωλήσεών μας είναι στο εξωτερικό, αλλά η καρδιά μας εξακολουθεί να χτυπάει ισπανικά», λέει ο Andrés Sendagorta, πρόεδρος της οικογενειακής επιχείρησης. «Η ζήτηση σε όλους τους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούμαστε αυξάνεται εκρηκτικά την ίδια στιγμή». Ένας από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους του είναι η εύρεση εξειδικευμένου προσωπικού. Η Sener κατασκευάζει έναν τερματικό σταθμό φυσικού αερίου και ένα κέντρο δεδομένων στη Γερμανία. Βοηθά επίσης στην κατασκευή ενός σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας από το Άμπου Ντάμπι στο Ντουμπάι και ενός άλλου στην Καλιφόρνια. Τον Ιανουάριο κέρδισε τη σύμβαση για την ανακαίνιση πέντε αεροδρομίων στη Σαουδική Αραβία.

Δύο μεγάλοι παράγοντες λειτουργούν υπέρ της Ισπανίας. Ο πρώτος είναι η φθηνή ηλεκτρική ενέργεια, με τιμές σχεδόν τόσο χαμηλές όσο αυτές της Αμερικής. Πριν από είκοσι χρόνια η Ισπανία εισήγαγε το 50% της ηλεκτρικής της ενέργειας. Σήμερα έχει επιτύχει υψηλό βαθμό αυτάρκειας αξιοποιώντας την ηλιακή, την αιολική και την υδροηλεκτρική ενέργεια. Σύμφωνα με την BBVA, το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή αυξήθηκε από 45% το 2021 σε 65% το 2024, γεγονός που οδήγησε σε πτώση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 20%. Η επίτευξη του κυβερνητικού στόχου για 80% έως το 2030 θα σήμαινε περαιτέρω πτώση της τάξης του 20%, αναφέρει η τράπεζα. Ο κ. Entrecanales προβλέπει ότι σε δέκα χρόνια περίπου, το 90% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας θα προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές.

Ένα δεύτερο πλεονέκτημα, σύμφωνα με τους επιχειρηματίες, ήταν η μετανάστευση. Τα τελευταία 12 χρόνια ο πληθυσμός της Ισπανίας αυξήθηκε από 46 σε 49 εκατ. περίπου (βλ. διάγραμμα). Τα τελευταία έξι χρόνια το εργατικό δυναμικό που γεννήθηκε στο εξωτερικό αυξήθηκε κατά 1,2 εκατ. άτομα. Ίσως επειδή οι περισσότεροι νεοαφιχθέντες μιλούν ισπανικά και έχουν παρόμοια κουλτούρα, η μετανάστευση δεν δημιούργησε τις ίδιες πολιτικές εντάσεις όπως σε άλλες χώρες. Το Vox, ένα ακροδεξιό κόμμα, διεξάγει πολιτιστικές εκστρατείες (π.χ. αμβλώσεις) και όχι με βάση τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα.

Τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης αναμένεται να συνεχιστούν, μια πραγματικότητα που έχει τροφοδοτήσει τη ζήτηση για κατοικίες, η οποία ήδη υπερβαίνει την προσφορά. Στις αρχές Απριλίου δεκάδες χιλιάδες άτομα κατέκλυσαν τους δρόμους της Μαδρίτης και 40 περίπου άλλων πόλεων για να διεκδικήσουν οικονομικά προσιτές κατοικίες. Μια έκθεση της κεντρικής τράπεζας της Ισπανίας διαπίστωσε ότι σχεδόν το 40% των οικογενειών που ενοικιάζουν δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγαση. Τα τελευταία δέκα χρόνια τα ενοίκια έχουν διπλασιαστεί, ενώ οι μισθοί αυξήθηκαν μόλις κατά 20%.

Οι ισπανικές επιχειρήσεις δεν είναι απρόσβλητες από άλλα προβλήματα που είναι ορατά αλλού στην ήπειρο. Πρέπει να ενισχύσουν τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα, λέει ο Rafael Doménech, επικεφαλής οικονομολόγος της BBVA. Οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από το επίπεδο του 2019. Οι χαμηλές επιχειρηματικές επενδύσεις επηρεάζουν την παραγωγικότητα εάν οι επιχειρήσεις δεν επενδύουν, για παράδειγμα, στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Τα τελευταία δέκα χρόνια η αύξηση παραγωγικότητα της εργασίας έχει βελτιωθεί μόλις 0,2% κατά μέσο όρο, πολύ κάτω από τον μέσο όρο του 0,9% του ΟΟΣΑ.

Η αβεβαιότητα σχετικά με τους νέους νόμους και κανονισμούς και η υπερβολική γραφειοκρατία τόσο από τις περιφερειακές όσο και από τις κεντρικές κυβερνήσεις αποθαρρύνουν τους επενδυτές, εξηγεί ο Juan María Nin του Circulo de Empresarios, ενός επιχειρηματικού κέντρου μελετών. Στο κέντρο, ένας εύθραυστος συνασπισμός υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να περάσει φιλικές προς τις επιχειρήσεις μεταρρυθμίσεις. Τον περασμένο μήνα το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο για τη μείωση της εργάσιμης εβδομάδας από 40 ώρες σε 37,5 ώρες χωρίς μείωση των αποδοχών. Ορισμένες περιφέρειες, όπως η Μαδρίτη, είναι φιλικές προς τις επιχειρήσεις. Άλλες, όπως η Καταλονία, δεν είναι. Η επέκταση του αεροδρομίου της Βαρκελώνης έχει καθυστερήσει εδώ και 15 χρόνια.

Η άλλη κυβέρνηση που προκαλεί ανησυχία βρίσκεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο πρωθυπουργός Pedro Sánchez προσπαθεί να προωθήσει εναλλακτικές εμπορικές συνεργασίες. Στις 10 Απριλίου ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που επισκέφθηκε την Κίνα από τότε που ο Donald Trump παρουσίασε τους «αμοιβαίους» δασμούς του. Το γεγονός ότι η Ισπανία εξάγει λιγότερο στην Αμερική από πολλές άλλες χώρες, οπότε θα είναι λιγότερο ευάλωτη στις εισφορές του κ. Trump, βοηθάει -ένας επιπλέον λόγος για τους Ισπανούς ιθύνοντες να είναι πιο χαρούμενοι από τους ομολόγους τους αλλού στην Ευρώπη.