Συγκριτικά με ολόκληρη την πρώτη του θητεία, ο Donald Trump έχει ήδη διπλασιάσει τον μέσο όρο των δασμών στις αμερικανικές εισαγωγές. Ωστόσο, εξίσου επιζήμια είναι και η αβεβαιότητα σχετικά με το τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Μετά τις 2 Απριλίου, την οποία ο κ. Trump αποκαλεί «ημέρα απελευθέρωσης», θα ακολουθήσει ένας ακόμα γύρος επιβολής δασμών. Ο πρόεδρος υπόσχεται να επιβάλει δασμούς 25% σε όλα τα εισαγόμενα αυτοκίνητα, καθώς και «αντίστοιχους» δασμούς ανά χώρα, ανάλογα με το πόσο διαφωνεί η κυβέρνησή του με τις εμπορικές και φορολογικές πολιτικές της. Θα αλλάξει γνώμη; Κανείς δεν γνωρίζει. Η χρήση των εξουσιών έκτακτης ανάγκης από τον κ. Trump σημαίνει ότι μπορεί να ενεργεί κατά βούληση.
Αυτή η ελευθερία μπορεί να ταιριάζει στον ίδιο, αλλά σίγουρα δεν εξυπηρετεί τις αμερικανικές επιχειρήσεις, που δεν έχουν ιδέα πόσο επιζήμιος μπορεί να γίνει ο εμπορικός πόλεμος, ούτε και τους καταναλωτές, που φοβούνται τον πληθωρισμό που ενδέχεται να ακολουθήσει. Με άλλα λόγια, η Αμερική χρειάζεται να απελευθερωθεί από την παραλυτική αβεβαιότητα που προκαλεί η χαοτική προσέγγιση του κ. Trump.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου, έχουν ανακοινωθεί δύο φορές υψηλοί δασμοί στον Καναδά και το Μεξικό, οι οποίοι στη συνέχεια, ως επί το πλείστον, αναβλήθηκαν. Η επί μακρόν απειλούμενη εισφορά 10% στην Κίνα διπλασιάστηκε. Τα ειδικά για τη βιομηχανία μέτρα πολλαπλασιάστηκαν. Ο κ. Trump έχει ήδη πλήξει τις εισαγωγές αλουμινίου και χάλυβα, ενώ υποσχέθηκε νέες εισφορές σε τσιπς, ξυλεία και φάρμακα. Η τιμή του χαλκού έχει εκτοξευθεί, καθώς οι πληροφορίες αναφέρουν ότι πρόκειται να αποτελέσει τον επόμενο στόχο. Οι δικαιολογίες του είναι ανεκδιήγητες: οι δασμοί συνδέονται με τον έλεγχο των συνόρων, το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, τον ΦΠΑ, τα εμπορικά ελλείμματα, το TikTok και τις εδαφικές φιλοδοξίες του κ. Trump. Ο πρόεδρος απείλησε πρόσφατα να επιβάλει δασμούς σε οποιαδήποτε χώρα αγοράζει πετρέλαιο της Βενεζουέλας. Τέτοιοι «δευτερεύοντες» δασμοί, που θα επιβάλλονται στους εμπορικούς εταίρους των χωρών-στόχων, θα είναι καταστροφικοί.
Όμως, τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις; Όταν επιδιώκουν την εύνοια του κ. Trump, οι επιχειρήσεις προβάλλουν τα επενδυτικά τους σχέδια. Ωστόσο, όταν μιλούν στους μετόχους, προειδοποιούν για το απρόβλεπτο περιβάλλον. Οι έρευνες δείχνουν μια ανησυχητική πτώση στις προγραμματισμένες κεφαλαιουχικές δαπάνες. Ο Λευκός Οίκος ισχυρίζεται ότι με το να παρακινεί τις επιχειρήσεις να επενδύσουν στην Αμερική και με τους δασμούς του στα αυτοκίνητα θα ενισχυθούν το ΑΕΠ, οι θέσεις εργασίας και τα πραγματικά εισοδήματα.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ωστόσο, η αβεβαιότητα καθιστά δυσκολότερο για τους δασμούς να αλλάξουν τα επενδυτικά πρότυπα. Τα εργοστάσια διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η κατασκευή ενός εργοστασίου ως απάντηση σε έναν δασμό που μπορεί να εξαφανιστεί ανά πάσα στιγμή είναι ρίσκο. Οι δασμοί που εφάρμοσε ο κ. Trump κατά την πρώτη του θητεία απέτυχαν να ανακόψουν την κοσμική μείωση των θέσεων εργασίας στην αμερικανική μεταποίηση. Ανέβασαν, ωστόσο, το κόστος για τους παραγωγούς των επόμενων σταδίων, όπως των επιχειρήσεων που παρήγαγαν προϊόντα χρησιμοποιώντας εισαγόμενο χάλυβα.
Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι το δασμολογικό καθεστώς θα διευθετηθεί στις 2 Απριλίου. Ο πρόεδρος υπεραμύνεται της εξουσίας του να μοιράζει τιμωρίες και να χορηγεί εξαιρέσεις κατά βούληση. Κάνει τις εταιρείες και τις χώρες να τρέχουν στην πόρτα του για να εκλιπαρούν για έλεος. Σε αντίθεση με την πρώτη του θητεία, ο κ. Trump δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για τις πτώσεις που προκαλούν οι πολιτικές του στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αυτήν τη φορά το επιτελείο του αποδεικνύεται υποχωρητικό. Ο Scott Bessent, ο τιτάνας των hedge funds που έγινε υπουργός Οικονομικών, αποτελούσε κάποτε πηγή παρηγοριάς για τους επενδυτές. Τώρα λέει ότι οι διορθώσεις της αγοράς είναι «υγιείς» και ότι η οικονομία θα μπορούσε να επωφεληθεί από μια «αποτοξίνωση».
Αν και ο κ. Trump έχει δηλώσει ρητά την αγάπη του για τους δασμούς, δεν είναι καθόλου άνθρωπος των λεπτομερειών: η απρόβλεπτη συμπεριφορά του αντανακλά εν μέρει την ελάστικότητά του, γεγονός που δημιουργεί μια ευκαιρία. Οι σύμβουλοί του συζητούν πώς να εφαρμόσουν την ατζέντα του. Ορισμένοι φέρονται να προτιμούν τη χρήση εξουσιών έκτακτης ανάγκης μόνο ως προσωρινή λύση, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορεί να αναβιώσει η πιο προσεκτική προσέγγιση της πρώτης θητείας του -στην οποία οι δασμοί ακολουθούσαν τις έρευνες. Η καθιέρωση ακόμα και μιας απλής διαδικασίας θα αποτελούσε μεγάλη βελτίωση.
Οι εμπορικοί εταίροι της Αμερικής πρέπει επίσης να εξετάσουν πώς μπορούν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση. Το δέλεαρ είναι να προβούν σε αντίποινα στις 2 Απριλίου, όπως έκαναν πολλές χώρες κατά των υφιστάμενων εισφορών. Όμως τα αντίποινα έχουν κόστος, επειδή επιφέρουν οικονομικό πόνο και επειδή μπορεί να υποκινήσουν περαιτέρω κλιμάκωση από την Αμερική. Για τις περισσότερες χώρες τα αντίποινα είναι απλά αυτοκαταστροφικά. Ακόμα και όσοι έχουν την ισχύ να αντιδράσουν θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στον τρόπο που θα τα χρησιμοποιήσουν.
Το καλύτερο, λοιπόν, θα ήταν να αντισταθμιστεί η ζημιά που προκαλεί η Αμερική. Δεδομένης της αμοιβαίας προσέγγισης του κ. Trump, ορισμένες χώρες μπορεί να είναι σε θέση να κερδίσουν παραχωρήσεις, μειώνοντας τους δικούς τους δασμούς. Επίσης, οι χώρες θα μπορούσαν να ρίξουν τα εμπόδια που υπάρχουν μεταξύ τους, ενσωματώνοντας η μία την άλλη, καθώς ο κ. Trump τραβάει την Αμερική πίσω. Ο πρόεδρος είναι αποφασισμένος να προκαλέσει εμπορικό όλεθρο. Δεν χρειάζεται να επεκταθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
