THEPOWERGAME
Πριν από είκοσι χρόνια αυτήν την εβδομάδα, η τιμή της μετοχής μιας νεοφυούς επιχείρησης υπό την διεύθυνση ενός εμμονικού τύπου ονόματι Jeff Bezos είχε μειωθεί κατά 71% σε διάστημα 12 μηνών.
Ο σχεδόν θάνατος της Amazon ήταν μέρος της συντριβής των dot-com που έφερε στο προσκήνιο την ύβρη της Silicon Valley και, μαζί με την απάτη των 14 δισ. δολαρίων στην Enron, κατέστρεψε την εμπιστοσύνη στις αμερικανικές επιχειρήσεις.
Η Κίνα, εν τω μεταξύ, αγωνιζόταν να ιδιωτικοποιήσει τις παραπαίουσες κρατικές εταιρείες της, με ελάχιστα σημάδια ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει κουλτούρα επιχειρηματικότητας.
Στον αντίποδα όλων αυτών, η Ευρώπη αποτελούσε τη φωτεινή ελπίδα, όπου ένα νέο ενιαίο νόμισμα υποσχόταν να παίξει καταλυτικό ρόλο στη γιγαντιαία, ενιαία, φιλική προς τις επιχειρήσεις, αγορά.
Η δημιουργική ανατροπή συχνά κάνει τις προβλέψεις να φαίνονται ανόητες, αλλά ακόμη και με αυτά τα πρότυπα ο μετεπιδημικός κόσμος των επιχειρήσεων είναι δραματικά διαφορετικός από αυτόν που θα περίμενε κανείς πριν από δύο δεκαετίες.
Οι τεχνολογικές εταιρείες αποτελούν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου χρηματιστηρίου και το γεωγραφικό μείγμα έχει γίνει εντυπωσιακά δυσανάλογο.
Η Αμερική και, ολοένα και περισσότερο, η Κίνα βρίσκονται σε ανοδική τροχιά, καθώς αντιπροσωπεύουν 76 από τις 100 πολυτιμότερες εταιρείες του κόσμου.
Ο αντίστοιχος αριθμός στην Ευρώπη μειώθηκε από 41 το 2000 σε 15 σήμερα.
Αυτή η ανισορροπία αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική και την κινεζική ικανότητα και τον εφησυχασμό στην Ευρώπη και αλλού.
Η εικόνα εγείρει δύο ουσιαστικής σημασίας ερωτήματα: γιατί δημιουργήθηκε; Και μπορεί να διαρκέσει;
Από μόνες τους, οι μεγάλες εταιρείες δεν είναι καλύτερες από τις μικρές. Η θέση της Japan Inc εκτοξεύτηκε τη δεκαετία του 1980 για να καταρρεύσει.
Οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να αποτελούν σημάδι επιτυχίας αλλά και νωθρότητας.
Η Saudi Aramco, η δεύτερη πολυτιμότερη εταιρεία στον κόσμο, δεν αποτελεί τόσο ένα σύμβολο δυναμισμού αξίας 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, όσο μια επικίνδυνη εξάρτηση ενός βασιλείου της ερήμου από τα ορυκτά καύσιμα.
Ακόμα κι έτσι, το σωστό είδος γιγαντιαίας εταιρείας είναι σημάδι ύπαρξης ενός υγιούς επιχειρηματικού οικοσυστήματος στο πλαίσιο του οποίου δημιουργούνται μεγάλες, αποτελεσματικές εταιρείες και οι οποίες διαρκώς παρασύρονται από τον ανταγωνισμό.
Είναι το μυστικό της αύξησης του μακροπρόθεσμου βιοτικού επιπέδου.
Ένας τρόπος για να αντιληφθεί κανείς την κυριαρχία της Αμερικής και της Κίνας είναι να συγκρίνει το μερίδιό τους στην παγκόσμια παραγωγή με το μερίδιο της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας (που ορίζεται ως ο μέσος όρος του μεριδίου τους από την κεφαλαιοποίηση τους στις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές, τα έσοδα από δημόσιες προσφορές, την χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων, τους «μονόκερους» — ή τις μεγαλύτερες ιδιωτικές νεοσύστατες εταιρείες και τις μεγαλύτερες 100 εταιρείες στον κόσμο).
Με αυτό το κριτήριο, η Αμερική αντιπροσωπεύει το 24% του παγκόσμιου ΑΕΠ, αλλά το 48% της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Η Κίνα αντιπροσωπεύει το 18% του ΑΕΠ και το 20% των επιχειρήσεων. Άλλες χώρες, με το 77% των ανθρώπων του κόσμου, αγωνίζονται σε κατηγορίες χαμηλότερες του βάρος τους.
Μέρος της εξήγησης είναι η χαμένη ευκαιρία της Ευρώπης. Οι πολιτικές παρεμβάσεις και η κρίση χρέους το 2010-12 καθυστέρησαν την οικονομική ολοκλήρωση της ηπείρου.
Οι επιχειρήσεις δεν κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό να προβλέψουν τη στροφή προς την άυλη οικονομία. Η Ευρώπη δεν έχει νεοσύστατες επιχειρήσεις για να ανταγωνιστεί την Amazon ή την Google.
Αλλά και άλλες χώρες παλεύουν επίσης. Πριν από μια δεκαετία, η Βραζιλία, το Μεξικό και η Ινδία ήταν έτοιμες να δημιουργήσουν μια μεγάλη ομάδα παγκόσμιων εταιρειών. Ελάχιστες δημιουργήθηκαν τελικά.
Αντίθετα, μόνο η Αμερική και η Κίνα μπόρεσαν να επιστρατεύσουν τη διαδικασία της δημιουργικής ανατροπής. Από τις 19 εταιρείες που δημιουργήθηκαν τα τελευταία 25 χρόνια και αυτή τη στιγμή αξίζουν πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια, εννέα βρίσκονται στην Αμερική και οκτώ στην Κίνα.
Η Ευρώπη δεν έχει ούτε μία. Ακόμη και όταν οι ώριμοι τεχνολογικοί γίγαντες όπως η Apple και η Alibaba προσπαθούν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, μια νέα ομάδα τεχνολογικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των Snap, PayPal, Meituan και Pinduoduo, φτάνουν σε κρίσιμη μάζα.
Η πανδημία οδήγησε σε έκρηξη της ενέργειας στην Αμερική και την Κίνα και σε άνθηση της άντλησης κεφαλαίων. Οι εταιρείες fintech και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κυριαρχούν στα σύνορα των νέων τεχνολογιών και στις δύο χώρες.
Η μαγική συνταγή έχει πολλά συστατικά. Η τεράστια εγχώρια αγορά βοηθά τις επιχειρήσεις να επιτύχουν κλίμακα γρήγορα.
Οι βαθιές κεφαλαιαγορές, τα δίκτυα των επιχειρηματικών κεφαλαίων και τα κορυφαία πανεπιστήμια τροφοδοτούν συνεχώς τον αγωγό των νεοφυών.
Υπάρχει μια κουλτούρα εξύψωσης των επιχειρηματιών. Οι μεγιστάνες της Κίνας κομπάζουν για την εργασιακή δεοντολογία που συνοψίζεται στο «996»: 9 π.μ. έως 9 μ.μ., έξι ημέρες την εβδομάδα.
Ο Elon Musk κοιμάται στο πάτωμα του εργοστάσιου της Tesla. Πάνω απ’ όλα η δημιουργική ανατροπή υποστηρίζεται από την ίδια την πολιτική.
Η Αμερική ανέχεται από καιρό περισσότερες ανατροπές από την «φιλική» Ευρώπη.
Μετά το 2000, οι ηγέτες της Κίνας επέτρεψαν στους επιχειρηματίες να προβούν σε ανατροπές και να απολύσουν 8 εκατομμύρια εργαζόμενους σε κρατικές επιχειρήσεις.
Η πρόσφατη διάβρωση αυτής της πολιτικής συναίνεσης και στις δύο χώρες είναι ένας λόγος για τον οποίο αυτή η κυριαρχία θα μπορούσε να αποδειχθεί μη βιώσιμη.
Οι Αμερικανοί ανησυχούν για την εθνική παρακμή, καθώς και για τους χαμηλούς μισθούς και τα μονοπώλια (το 2018, εκτιμήσαμε ότι περίπου το ένα τέταρτο του δείκτη S&P 500 χρήζει αντιμονοπωλιακού έλεγχου).
Ο Economist υποστηρίζει το στόχο της κυβέρνησης Biden να προωθήσει τον ανταγωνισμό και να διευρύνει το δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας για την προστασία των εργαζομένων που έχουν πληγεί από την ανατροπή.
Αλλά ο κίνδυνος είναι ότι η Αμερική συνεχίζει να κινείται προς τον προστατευτισμό, τη βιομηχανική πολιτική και, προς τ’ αριστερά, προς τους τιμωρητικούς φόρους επί του κεφαλαίου, που μειώνουν την επιχειρηματική της ορμή.
Στην Κίνα ο Πρόεδρος Xi Jinping βλέπει τις μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες ως απειλή για την εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος και την κοινωνική σταθερότητα.
Ο εκφοβισμός των μεγιστάνων ξεκίνησε πέρυσι με τον Jack Ma, συνιδρυτή της Alibaba, και έκτοτε εξαπλώθηκε στα αφεντικά τριών άλλων μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών.
Καθώς οι αξιωματούχοι του κόμματος επιδιώκουν να «καθοδηγήσουν» τις κατεστημένες ιδιωτικές εταιρείες προκειμένου να επιτύχουν πολιτικούς στόχους, όπως η εθνική αυτάρκεια σε ορισμένες τεχνολογίες, είναι επίσης πολύ πιθανό να τις προστατεύσουν από αυτούς που πρεσβεύουν την ελευθερία τους.
Όσο περισσότερο η Αμερική και η Κίνα επεμβαίνουν, τόσο περισσότερο ο υπόλοιπος κόσμος θα πρέπει να ανησυχεί για τη ανισόρροπη γεωγραφική κατανομή των παγκόσμιων επιχειρήσεων.
Θεωρητικά, η εθνικότητα των εταιρειών που αναζητούν κέρδος δεν έχει σημασία: όσο πωλούν ανταγωνιστικά προϊόντα και δημιουργούν θέσεις εργασίας, ποιος νοιάζεται; Αλλά εάν οι επιχειρήσεις επηρεάζονται από τις κυβερνήσεις στην πατρίδα τους, ο λογισμός αλλάζει.
Καθώς η παγκοσμιοποίηση χαλαρώνει, έχουν ήδη ξεκινήσει οι συγκρούσεις για το που οι πολυεθνικές εταιρείες παράγουν τα εμβόλια, θέτουν ψηφιακούς κανόνες και πληρώνουν φόρους.
Οι ελπίδες να γίνει η Ευρώπη ρυθμιστική υπερδύναμη μπορούν να αποτελέσουν το φύλλο σύκης του προστατευτισμού. Άλλες χώρες με λιγότερη επιρροή μπορεί να εγείρουν εμπόδια.
Για να διεκδικήσει την κυριαρχία της, η Ινδία απαγόρευσε τα κινέζικα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και περιόρισε τις αμερικανικές εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτό είναι το χειρότερο και των δύο κόσμων.
Να στερείς τις παγκόσμιες καινοτομίες από τους τοπικούς καταναλωτές και να θέτεις εμπόδια, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολο για τις τοπικές εταιρείες να επιτύχουν κλίμακα.
Ατενίζοντας το δένδρο και όχι το δάσος
Θα ήταν τραγωδία εάν δύο μόνο χώρες στον κόσμο αποδειχθούν ικανές να διατηρήσουν μια διαδικασία δημιουργικής ανατροπής σε κλίμακα, αλλά θα ήταν ακόμη χειρότερο αν απομακρύνονταν από αυτή, ενώ άλλες περιοχές παραδέχονταν την ήττα τους και έθεταν εμπόδια.
Ο καλύτερος δείκτης επιτυχίας θα είναι αν σε 20 χρόνια η λίστα με τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου δεν μοιάζει καθόλου με την τωρινή.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
