Με τις καταιγιστικές αποφάσεις των πρώτων εβδομάδων της θητείας του στον Λευκό Οίκο, ο Donald Trump επιχείρησε να αναδιαμορφώσει τον κόσμο προς όφελός του, διαλύοντας συμμαχίες και εμπορικές σχέσεις που χρειάστηκαν δεκαετίες για να οικοδομηθούν. Η πιο πρόσφατη προσπάθειά του να επιβάλει τη θέλησή του στους συμμάχους της Αμερικής ήρθε στις 4 Μαρτίου, με την επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά, οι οποίοι αρχικά επρόκειτο να τεθούν σε ισχύ έναν μήνα νωρίτερα.Οι δασμοί αυτοί θα πλήξουν τις γειτονικές χώρες, αλλά παράλληλα θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο και στην αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία, έναν κλάδο με τεράστιο οικονομικό βάρος και βαθιά πολιτιστική σημασία, καθώς αυξήσουν το κόστος του μεταφορικού μέσου που οι Αμερικανοί αγαπούν περισσότερο.
Οι συνέπειες της επιβράδυνσης του ελεύθερου εμπορίου στα αμερικανικά σύνορα μπορεί να είναι τεράστιες. Η Ford κατασκευάστηκε για πρώτη φορά στον Καναδά πριν από 120 χρόνια, ενώ δύο δεκαετίες αργότερα η εταιρεία άνοιξε και ένα εργοστάσιο στο Μεξικό. Οι εμπορικοί δεσμοί ενισχύθηκαν το 1965 με μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τον Καναδά, ενώ το Μεξικό προστέθηκε στη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής (NAFTA) το 1994. (Το 2020, η NAFTA αντικαταστάθηκε από τη Συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά.). Το περασμένο έτος, 3,6 εκατομμύρια αυτοκίνητα – που αντιστοιχούσαν σχεδόν στο μισό της συνολικής αξίας των αμερικανικών εισαγωγών – έφτασαν από τους δύο γείτονές της. Περίπου 2,5 εκατομμύρια από αυτά προήλθαν από το Μεξικό (βλ. διάγραμμα 1).
Αλλά δεν είναι μόνο τα ολοκληρωμένα αυτοκίνητα που διακινούνται. Κατά μήκος των εξαιρετικά ενοποιημένων και πολύπλοκων αλυσίδων εφοδιασμού της αυτοκινητοβιομηχανίας, τα εξαρτήματα διασχίζουν τα σύνορα πολλές φορές, καθώς συναρμολογούνται σταδιακά σε μεγαλύτερα τμήματα.
Σύμφωνα με την τράπεζα Barclays, τα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αποτελούν κρίσιμο κομμάτι για τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, καθώς αντιπροσωπεύουν το 31% των συνολικών εξαγωγών του Μεξικού προς τις ΗΠΑ, αξίας περίπου 150 δισ. δολαρίων, και το 14% των εξαγωγών του Καναδά, αξίας άνω 55 δισ. δολαρίων. Αυτές οι εξαγωγές συνιστούν επίσης ένα σημαντικό μέρος της αμερικανικής αγοράς. Τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στο Μεξικό αντιπροσώπευαν το 15% σε όγκο πωλήσεων στις ΗΠΑ το 2024, ενώ εκείνα που παράγονται στον Καναδά σχεδόν το 7%—μαζί οι δυο χώρες αντιπροσώπευαν το 16% σε αξία πωλήσεων. Κάθε αυτοκίνητο που κατασκευάζεται στην Αμερική είναι εξαιρετικά πιθανό να περιέχει εξαρτήματα από μία από τις δύο χώρες.
Οι δασμοί του κ. Trump υποτίθεται ότι στοχεύουν στο να παροτρύνουν το Μεξικό και τον Καναδά να περιορίσουν τη ροή μεταναστών και παράνομων ναρκωτικών μέσω των συνόρων, να μειώσουν τα εμπορικά ελλείμματα και να ενθαρρύνουν τις αμερικανικές εταιρείες να επαναφέρουν την παραγωγή τους εντός των ΗΠΑ, ενισχύοντας έτσι την αναβίωση της χώρας ως μεταποιητικής υπερδύναμης. Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν είναι βέβαιο ότι θα συμβεί, ενώ είναι σίγουρο πως οι αυτοκινητοβιομηχανίες θα πληγούν—με τις «Big Three» του Ντιτρόιτ να υφίστανται το μεγαλύτερο πλήγμα. Ο Jim Farley, διευθύνων σύμβουλος της Ford, δεν φημίζεται για την υπερβολή του. Παρ’ όλα αυτά, έχει χαρακτηρίσει τον αντίκτυπο των δασμών ως «καταστροφικό».
Ο κ. Farley έχει λόγους να ανησυχεί, παρόλο που η Ford είναι η λιγότερο εκτεθειμένη από τις Big Three στους νέους δασμούς. Μόνο το ένα τέταρτο των πωλήσεών της προέρχεται από οχήματα που διασχίζουν τα σύνορα (βλ. διάγραμμα 2), και κυρίως αφορά μικρότερα, φθηνότερα μοντέλα.
Σύμφωνα με την Bernstein, η Stellantis (της οποίας ο μεγαλύτερος μέτοχος, η Exor, είναι συνιδιοκτήτης της μητρικής εταιρείας του The Economist) εισάγει περίπου το 40% των αυτοκινήτων που πουλά στις ΗΠΑ από το Μεξικό και τον Καναδά, ενώ για τη General Motors το ποσοστό αυτό αγγίζει σχεδόν το ένα τρίτο. Επιπλέον, και οι δύο κατασκευαστές συναρμολογούν περίπου το 40% των ακριβών και ιδιαίτερα κερδοφόρων pickup τους στο Μεξικό ή τον Καναδά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Barclays, δασμοί ύψους 25% θα εξανεμίσουν τα κέρδη των αυτοκινητοβιομηχανιών-κολοσσών του Ντιτρόιτ, εκτός αν αυξήσουν τις τιμές ή αλλάξουν την παραγωγική τους στρατηγική.
Η ζημία δεν θα περιοριστεί μόνο στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Η γοητεία του Μεξικού ως προορισμού κατασκευής και εξαγωγής αυτοκινήτων έχει ενισχυθεί από τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με 50 άλλες χώρες, ενθαρρύνοντας τις παγκόσμιες αυτοκινητοβιομηχανίες να συμπληρώνουν τα εργοστάσια στην Αμερική με μονάδες στο Μεξικό, εξυπηρετώντας τις αγορές εκεί, στην Αμερική και αλλού. Πάνω από το 43% των αμερικανικών πωλήσεων της Volkswagen και το 27% των πωλήσεων της Nissan αφορούν αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στο Μεξικό, επισημαίνει η S&P Global Mobility, μια εταιρεία δεδομένων. Η BMW, η Mercedes-Benz, η Toyota, η Honda και η Hyundai εξάγουν κι αυτές αυτοκίνητα από το Μεξικό στην Αμερική.
Οι ασιατικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με περισσότερο πόνο αν ο κ. Trump προχωρήσει στην επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές τους από άλλες χώρες του κόσμου. Είναι απίθανο να μείνει ικανοποιημένος με τους σημερινούς δασμούς 2,5% στα αυτοκίνητα από την Ευρώπη (η οποία επιβάλλει εισφορά 10% στις εισαγωγές αμερικανικών αυτοκινήτων) και την Ιαπωνία (η οποία δεν επιβάλλει δασμούς στα αμερικανικά αυτοκίνητα) και τίποτα στη Νότια Κορέα (η οποία επίσης δεν επιβάλλει τίποτα σε αντάλλαγμα).
Οι δασμοί προσθέτουν ένα ακόμα επίπεδο αβεβαιότητας σε μια βιομηχανία που υφίσταται θεμελιώδεις ανακατατάξεις, καθώς η ηλεκτροκίνηση και η αυξανόμενη σημασία του λογισμικού δίνουν το πλεονέκτημα στους νεότερους, πιο ευέλικτους Κινέζους κατασκευαστές. Τουλάχιστον οι δασμοί 100% στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Joe Biden, θα κρατήσουν τις αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες ασφαλείς από αυτόν τον ανταγωνισμό.
Το ερώτημα είναι τι μπορούν να κάνουν οι κατασκευαστές αυτοκινήτων για να μειώσουν το σοκ. Η απάντηση περιπλέκεται από την αβεβαιότητα σχετικά με τις λεπτομέρειες και τη διάρκεια των δασμών του κ. Trump. Παραμένει αβέβαιο αν τα εξαρτήματα θα φορολογούνται κάθε φορά που περνούν τα σύνορα ή αν ο δασμός θα εφαρμόζεται στη συνολική προστιθέμενη αξία. Επίσης, δεν είναι προφανές ποια επίδραση θα έχει η διαχείριση των νέων εισφορών στην ταχύτητα ροής των αυτοκινήτων και των ανταλλακτικών. Κυρίως όμως δεν είναι σαφές πόσο θα διαρκέσουν οι δασμοί.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν ελάχιστες επιλογές για να μειώσουν τον αντίκτυπο, αν και αναμένεται (ή ελπίζεται) ευρέως ότι οι δασμοί θα είναι βραχύβιοι ή ότι στη βιομηχανία θα δοθεί ειδική απαλλαγή, μόλις γίνουν σαφείς οι ολέθριες συνέπειές τους. Εν τω μεταξύ, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να αποφύγουν το πρόσθετο κόστος όπου μπορούν. Έχουν σπεύσει να μεταφέρουν ολοκληρωμένα αυτοκίνητα πέρα από τα σύνορα και να αποθηκεύσουν εισαγόμενα ανταλλακτικά. Οι εταιρείες προσπαθούν επίσης να αντικαταστήσουν τα εισαγόμενα εξαρτήματα με αμερικανικής κατασκευής. Η χρήση αχρησιμοποίητου δυναμικού για τη μετατόπιση της παραγωγής μπορεί επίσης να βοηθήσει λίγο.
Μέρος της αγωνίας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις μπορεί να μεταφερθεί στους πελάτες τους. Η Bernstein υπολογίζει ότι αν οι εμπορικές ροές παρέμεναν αμετάβλητες, οι εισφορές θα κόστιζαν στη βιομηχανία 110 εκατ. δολάρια την ημέρα και ότι η μετακύλιση των εισφορών θα πρόσθετε κατά μέσο όρο 8.000 δολάρια στην τιμή ενός αυτοκινήτου που κατασκευάζεται στο Μεξικό και 1.200 δολάρια σε ένα αμερικανικής κατασκευής όχημα – ανεβάζοντας το κόστος σε περίπου 2.700 δολάρια ανά αυτοκίνητο συνολικά. Ακόμα και αν οι αυτοκινητοβιομηχανίες απορροφήσουν μέρος του κόστους, η αύξηση των τιμών θα πλήξει, ούτως ή άλλως, τις πωλήσεις.
Μέχρι στιγμής, για να προσαρμοστεί σε δασμούς που φαίνεται να βασίζονται σε ιδιοτροπίες και όχι σε οικονομική λογική, ο κλάδος δεν σκέφτεται μεγάλες αλλαγές στις επενδύσεις, ούτε ακυρώσεις εμπορικών σχέσεων δεκαετιών. Εάν οι δασμοί γίνουν μόνιμοι, ίσως χρειαστεί να το ξανασκεφτούν.
Το άνοιγμα και το κλείσιμο εργοστασίων είναι δαπανηρό. Οι οικονομολόγοι της καναδικής TD Bank υπολογίζουν την τιμή της μεταφοράς της παραγωγής όλων των 7-8 εκατομμυρίων αυτοκινήτων που εισάγει η Αμερική κάθε χρόνο σε περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια. Η επένδυση και το επιπλέον κόστος για την παραγωγή περισσότερων αυτοκινήτων στην Αμερική θα αποτελούσε τροχοπέδη για τη βιομηχανία και «θα συμπίεζε τα κέρδη για χρόνια», εκτιμά ο Daniel Roeska της Bernstein. Με άλλα λόγια, η Αμερική, επιβάλλοντας αυτούς τους δασμούς σε ένα ακόμα αντικείμενο τόσο μεγάλης πολιτιστικής σημασίας, είναι σαν να πυροβολεί τα πόδια της.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
