THEPOWERGAME
Το Keytruda, ένα ανοσοθεραπευτικό φάρμακο κατά του καρκίνου, συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο προσοδοφόρων φαρμάκων που έχουν πωληθεί ποτέ. Από την κυκλοφορία του το 2014, έχει αποφέρει στη Merck, την αμερικανική εταιρεία παρασκευής του, πάνω από 130 δισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένων 29,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο το περασμένο έτος. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του προηγούμενου έτους, ένα πειραματικό φάρμακο πέτυχε κάτι που κανένα άλλο δεν είχε καταφέρει νωρίτερα. Σε δοκιμές τελικού σταδίου για μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, σχεδόν διπλασίασε τον χρόνο ζωής των ασθενών – σε 11,1 μήνες, σε σύγκριση με 5,8 μήνες για το Keytruda – χωρίς η νόσος να επιδεινωθεί.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Το ίδιο και η εθνικότητα της εταιρείας πίσω από αυτά. Η Akeso, εταιρεία βιοτεχνολογίας, είναι κινεζική.
Τους τελευταίους μήνες, η πρόοδος της Κίνας στην τεχνητή νοημοσύνη έχει καταπλήξει τον κόσμο. Μια πιο αθόρυβη, αλλά εξίσου σημαντική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη στη βιοτεχνολογία. Η Κίνα είναι εδώ και καιρό γνωστή για την παραγωγή γενόσημων φαρμάκων, την προμήθεια πρώτων υλών και τη διαχείριση κλινικών δοκιμών για τη φαρμακευτική βιομηχανία. Ωστόσο, οι Κινέζοι κατασκευαστές φαρμάκων βρίσκονται πλέον και στην αιχμή της καινοτομίας, παράγοντας πρωτοποριακά φάρμακα, φθηνότερα από εκείνα με τα οποία ανταγωνίζονται. Η Κίνα έχει γίνει ο δεύτερος μεγαλύτερος αναπτυξιακός κόμβος νέων φαρμάκων, ξεπερνώντας κάθε άλλη χώρα εκτός από την Αμερική (βλέπε πίνακα 1).
Ως αποτέλεσμα, οι δυτικές φαρμακευτικές εταιρείες στρέφονται ολοένα και περισσότερο προς την Ανατολή για νέες ιδέες. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, λόγω της λήξης των πατεντών φαρμάκων, κινδυνεύουν να χάσουν έως και 140 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε πωλήσεις. Το περασμένο έτος, σχεδόν το ένα τρίτο των μεγάλων συμφωνιών αδειοδότησης που έκλεισαν— αξίας 50 εκατομμυρίων δολαρίων ή περισσότερων—ήταν με κινεζικές εταιρείες, τριπλασιάζοντας το ποσοστό του 2020. Η εταιρεία συμβούλων LEK εκτιμά ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η συνολική αξία των φαρμάκων που αδειοδοτήθηκαν από την Κίνα προς τη Δύση αυξήθηκε 15 φορές, φτάνοντας τα 48 δισεκατομμύρια δολάρια. Τον Νοέμβριο, η Merck κατέβαλε 588 εκατομμύρια δολάρια στην LaNova Medicines, μια άλλη κινεζική βιοτεχνολογική εταιρεία, για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα μιας θεραπείας παρόμοιας με αυτή που παρήγαγε η Akeso.
Η κυβέρνηση της Κίνας αναγνώρισε τη βιοτεχνολογία ως στρατηγική προτεραιότητα σχεδόν δύο δεκαετίες πριν. Ωστόσο, οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν το 2015, όταν η εθνική ρυθμιστική αρχή φαρμάκων ξεκίνησε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις. Προσέλαβε περισσότερο προσωπικό και εκκαθάρισε ένα συσσωρευμένο σύνολο 20.000 αιτήσεων φαρμάκων σε μόλις δύο χρόνια. Οι κλινικές δοκιμές απλοποιήθηκαν και ευθυγραμμίστηκαν με τα παγκόσμια πρότυπα. Μια μελέτη του Yimin Cui από το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου και συνεργατών του, που δημοσιεύτηκε στο Nature Reviews Drug Discovery, διαπίστωσε ότι ο χρόνος για την έγκριση του πρώτου γύρου κλινικών δοκιμών μειώθηκε από 501 ημέρες πριν από τις μεταρρυθμίσεις, σε 87.
Οι μεταρρυθμίσεις συνέπεσαν με ένα κύμα επιστροφής των λεγόμενων «θαλάσσιων χελωνών», ένας όρος που χρησιμοποιείται για τους Κινέζους επιστήμονες που σπούδασαν ή εργάστηκαν στο εξωτερικό. Η τεράστια εγχώρια αγορά της Κίνας πρόσθεσε δυναμική, προσελκύοντας κάθε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία στη χώρα και φέρνοντας τεχνογνωσία και ταλέντο. Οι πιο εύκολες διαδικασίες εισαγωγής στο χρηματιστήριο έδωσαν στους επενδυτές της βιοτεχνολογίας μια πιο ασφαλή έξοδο, καθιστώντας τον κλάδο ελκυστικότερο. Οι ιδιωτικές επενδύσεις στις κινεζικές βιοτεχνολογίες αυξήθηκαν από 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2016 σε 13,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021.
Με περισσότερη εξειδίκευση και κεφάλαια, οι κινεζικές εταιρείες προχώρησαν πέρα από την αντιγραφή δυτικών φαρμάκων. Αντί να περιμένουν να λήξουν οι πατέντες και να παράγουν ταυτόσημα γενόσημα, υιοθέτησαν μια στρατηγική «γρήγορου ακολούθου» – δηλαδή να πάρουν γνωστά φάρμακα και να τα τροποποιήσουν για να βελτιώσουν την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα ή τον τρόπο χορήγησης. Η ανάπτυξη ενός φαρμάκου ξεκινά συνήθως με την ταυτοποίηση ενός στόχου, συνήθως μιας πρωτεΐνης ή ενός γονιδίου που σχετίζεται με μια ασθένεια. Οι επιστήμονες στη συνέχεια αναζητούν μόρια που μπορούν είτε να μπλοκάρουν είτε να ενισχύσουν τη λειτουργία του στόχου. Δεδομένου ότι οι γρήγοροι ακόλουθοι δεν ξεκινούν από το μηδέν, μπορούν να διεξάγουν δοκιμές ταχύτερα και με μικρότερο κόστος.
Μεταξύ 2021 και 2024, ο αριθμός των κινεζικών φαρμάκων υπό ανάπτυξη διπλασιάστηκε σε 4.391. Οι θεραπείες «γρήγορου ακολούθου» και οι εντελώς πρωτότυπες αποτελούσαν σχεδόν το 42% του συνόλου. Η Helen Chen από την LEK σημειώνει ότι η προσέγγιση της Κίνας ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική σε έναν τύπο αντικαρκινικής θεραπείας που ονομάζεται ADCs, όπου ένα αντίσωμα συνδέεται με ένα χημειοθεραπευτικό φορτίο μέσω ενός χημικού δεσμού. Δεδομένου ότι τα βασικά συστατικά της θεραπείας υπάρχουν ήδη, η επιτυχία εξαρτάται από τον πιο αποτελεσματικό συνδυασμό τους. Η κα Chen πιστεύει ότι σε αυτό τον τομέα οι κινεζικές εταιρείες διαπρέπουν.
Η ταχύτητα είναι ένα άλλο πλεονέκτημα, λέει η Michelle Xia, ιδρύτρια της Akeso. «Μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα δύο ή και τρεις φορές γρηγορότερα από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο», ισχυρίζεται. Οι κλινικές δοκιμές—το πιο μακροχρόνιο και δαπανηρό στάδιο ανάπτυξης φαρμάκων—διεξάγονται ταχύτερα από ό,τι στη Δύση. Ο μεγάλος πληθυσμός ασθενών διευκολύνει την πρόσληψη συμμετεχόντων, ενώ τα νοσοκομεία και οι γιατροί έχουν κίνητρα από την κυβέρνηση να υποστηρίξουν την έρευνα.
Οι ταχύτερες δοκιμές έκαναν τα κινεζικά φάρμακα ακόμα πιο ελκυστικά για τις παγκόσμιες φαρμακευτικές εταιρείες. Αν και οι κλινικές πληροφορίες προέρχονται κυρίως από Κινέζους ασθενείς, αντί για ένα ευρύτερο δείγμα, βοηθούν τους επενδυτές και τις φαρμακευτικές εταιρείες να εντοπίσουν ελπιδοφόρες θεραπείες. Και καθώς η ποιότητα των δεδομένων από την Κίνα έχει βελτιωθεί, άλλες ρυθμιστικές αρχές δίνουν προσοχή. Τα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές της Akeso ήταν αρκετά ενθαρρυντικά, ώστε να πείσουν τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) να προχωρήσει το φάρμακο κατευθείαν σε δοκιμές τελικού σταδίου.
Ελάχιστες κινεζικές εταιρείες πωλούν απευθείας τα φάρμακά τους στην Αμερική. Αντίθετα, τείνουν να συνάπτουν συμφωνίες αδειοδότησης: μια εταιρεία πουλά τα δικαιώματα εμπορίας του φαρμάκου της εκτός Κίνας με αντάλλαγμα μια προκαταβολή, πληρωμές βάσει ορόσημων και δικαιώματα επί των μελλοντικών πωλήσεων. Ο ανταγωνιστής του Keytruda από την Akeso αδειοδοτήθηκε στην αμερικανική εταιρεία Summit Therapeutics για 500 εκατομμύρια δολάρια προκαταβολικά, με επιπλέον πληρωμές έως και 5 δισεκατομμύρια δολάρια και ένα ποσοστό επί των δικαιωμάτων.
Μια άλλη προσέγγιση είναι το μοντέλο «NewCo». Αυτό περιλαμβάνει μια κινεζική φαρμακευτική εταιρεία που διαχωρίζει τα κλινικά περιουσιακά της στοιχεία σε μια ξεχωριστή αμερικανική οντότητα, η οποία διοικείται από μια έμπειρη τοπική διοικητική ομάδα. Η μητρική εταιρεία διατηρεί μερική ιδιοκτησία, επιτρέποντάς της, εάν το φάρμακο επιτύχει, να επωφεληθεί πέρα από τα δικαιώματα. Η επενδυτική τράπεζα Jefferies εκτιμά ότι από τον Μάιο έχουν δημιουργηθεί περίπου οκτώ τέτοιες εταιρείες.
Η άνθηση της βιοτεχνολογίας στην Κίνα ενέχει και κινδύνους. Η αύξηση των συμφωνιών αδειοδότησης κρύβει μια χρηματοδοτική στενότητα. Οι ιδιωτικές επενδύσεις στη βιοτεχνολογία της Κίνας μειώθηκαν το 2024 στο χαμηλότερο επίπεδο επτά ετών, αντανακλώντας την γενικότερη επιβράδυνση των παγκόσμιων αγορών βιοτεχνολογίας. Οι επενδυτές δίνουν προτεραιότητα σε εταιρείες που παράγουν έσοδα ή έχουν ισχυρές διεθνείς προοπτικές. Ο Jimmy Zhang, επενδυτής με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, ανησυχεί ότι πολλές από τις σημερινές συμφωνίες αδειοδότησης είναι προϊόν της προηγούμενης έκρηξης της χρηματοδότησης. Προειδοποιεί ότι χωρίς νέες επενδύσεις, η ροή νέων φαρμάκων από την Κίνα μπορεί να αρχίσει να στερεύει.
Μια μεγαλύτερη ανησυχία είναι η αυξανόμενη ένταση με την Αμερική. Δεδομένου ότι οι τιμές των φαρμάκων στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου ελέγχονται λιγότερο αυστηρά από ό,τι στην Κίνα, οι Αμερικανοί ασθενείς αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για τις κινεζικές βιοτεχνολογικές εταιρείες.
Οι αμερικανικοί περιορισμοί στο εμπόριο εφαρμόζονται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Μέχρι στιγμής, η κινεζική βιοτεχνολογία έχει αποφύγει παρόμοιο έλεγχο. Μια προσπάθεια να απαγορευτούν οι κινεζικές εταιρείες από την προμήθεια ορισμένων βιοτεχνολογικών υπηρεσιών και εξοπλισμού έχει κολλήσει στο Κογκρέσο. Ωστόσο, με το κινεζικό εμπόριο να βρίσκεται στο στόχαστρο του Donald Trump, η βιοτεχνολογία μπορεί να μην καταφέρει να παραμείνει στο απυρόβλητο για πολύ ακόμα. Η στρατηγική της πώλησης στην Αμερική μέσω συμφωνιών αδειοδότησης μπορεί να προσφέρει περιορισμένη προστασία. Ήδη, οι κινεζικές βιοτεχνολογικές εταιρείες λαμβάνουν χαμηλότερα ποσά αδειοδότησης για τα πειραματικά τους φάρμακα σε σύγκριση με τις αμερικανικές, λόγω των αντιλαμβανόμενων γεωπολιτικών κινδύνων. Όσο εντυπωσιακός κι αν είναι ο ρυθμός της κινεζικής καινοτομίας, θα πρέπει να αναμετρηθεί με ορισμένες ισχυρές γεωπολιτικές δυνάμεις.
Διαβάστε επίσης
Μπρουνέλο Κουσινέλι: Από βασιλιάς του κασμίρ, παραγωγός οίνου
Πιο πικρός από ποτέ ο καφές: Νέα έκρηξη στις τιμές
Clean Industrial Deal: Οι προσδοκίες της αγοράς ενόψει του σχεδίου της Κομισιόν
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
