THEPOWERGAME
Ο Friedrich Merz, ήρεμος και γεμάτος αυτοπεποίθηση, υποδέχτηκε τον Economist στις 7 Φεβρουαρίου σε ένα πολυτελές θέρετρο γκολφ στο Stromberg, μια μικρή πόλη στη Ρηνανία της Γερμανίας. Δύο εβδομάδες νωρίτερα, είχε ξεσπάσει μια διαμάχη γύρω από τον ηγέτη της συντηρητικής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), ο οποίος βασίστηκε στο ακροδεξιό Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) για να περάσει από το κοινοβούλιο μια μη δεσμευτική πρόταση που προέτρεπε σε περιορισμούς στη μετανάστευση. Εκατοντάδες χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει τον άνθρωπο που ελπίζει να γίνει καγκελάριος της Γερμανίας μετά τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου. Αν θέλουμε να κρατήσουμε το AfD μακριά από την εξουσία, η επίλυση του μεταναστευτικού και των προβλημάτων της οικονομίας είναι απαραίτητη, μας λέει.
Ο κ. Merz είναι ψηλός, λεπτός και πιο απλός ομιλητής από οποιονδήποτε Γερμανό καγκελάριο μετά τον Gerhard Schröder, τουλάχιστον. Οι δυναμικές προεκλογικές του εμφανίσεις διαψεύδουν τα 69 του χρόνια. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η διαμάχη με το AfD δεν έχει εκτροχιάσει τον στόχο του για μια ολοκληρωτική νίκη του CDU και του αδελφού κόμματος της Βαυαρίας, τη Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU). Αν τα πράγματα εξελιχθούν έτσι, μόλις βρει εταίρο για συνασπισμό, θα έχει τον πρώτο λόγο για την καγκελαρία.
Για τους ανήσυχους παρατηρητές, η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει πίσω, καθώς η Κίνα και η Αμερική τρέχουν μπροστά σε καινοτόμες βιομηχανίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Ο κ. Merz επιμένει ότι η Γερμανία δεν έχει άλλη επιλογή από το να αλλάξει. «Το επιχειρηματικό μοντέλο της χώρας έχει λήξει», δηλώνει ευθέως. Η προσέγγισή του ξεκινά με έναν πόλεμο κατά της γραφειοκρατίας στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. «Αν θέλουμε να απαλλαγούμε από τη γραφειοκρατία, πρέπει να κάνουμε σοβαρή δουλειά», λέει, απαριθμώντας έναν κατάλογο οδηγιών και κανονισμών, συμπεριλαμβανομένων των λεπτομερών προτύπων υποβολής εκθέσεων δέουσας επιμέλειας, που οι Γερμανοί επιχειρηματίες απεχθάνονται.
Δεύτερον, ο κ. Merz μας λέει ότι θα περικόψει το σύστημα παροχών. «Πρέπει να συμμαζέψουμε τις δημόσιες δαπάνες μας, στην αγορά εργασίας, για παράδειγμα», λέει, έτσι ώστε «να μην πληρώνουμε ανθρώπους που δεν είναι πρόθυμοι να εργαστούν». Όσον αφορά την ενέργεια, έναν άλλο βραχνά για τη γερμανική βιομηχανία, λέει ότι «πρέπει να κατασκευάσουμε τουλάχιστον 50 εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο». «Προς το παρόν», δεν θα υπάρξει επιστροφή στο ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά ο κ. Merz είναι «απολύτως» ανοιχτός στη σύναψη μακροπρόθεσμων συμβάσεων για το (ακριβό) αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο, ενώ, παράλληλα, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες.
Ερωτηθείς για το αν τα «νούμερα βγαίνουν», κάνει μια αόριστη έκκληση στην ανάπτυξη που ελπίζει να εμπνεύσει (η Γερμανία βρίσκεται σε ύφεση εδώ και δύο χρόνια) και υποδηλώνει ότι «υπάρχουν πολλά περιθώρια για αλλαγές» στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των 460 δισ. ευρώ (474 δισ. δολάρια). Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ φιλοδοξίας και πραγματικότητας, συμπεριλαμβανομένων των τεράστιων αναγκών της Γερμανίας σε δημόσιες επενδύσεις, καθιστά σαφές ότι το συνταγματικό φρένο χρέους της Γερμανίας, το οποίο περιορίζει το διαρθρωτικό έλλειμμα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο 0,35% του ΑΕΠ, θα πρέπει να χαλαρώσει. «Είμαι ανοιχτός να το συζητήσω», δηλώνει ο κ. Merz, «αλλά δεν είναι η πρώτη μας προσέγγιση».
Για τα δημοσιονομικά γεράκια του CDU/CSU, η μεταρρύθμιση του φρένου χρέους θα ήταν ένα μεγάλο βήμα. Ωστόσο, αλλού οι διορθωτικές κινήσεις του κ. Merz φαίνονται λιγότερο ριζοσπαστικές. «Η γερμανική βιομηχανία εξακολουθεί να είναι ισχυρή», επιμένει. Παρά την προστατευτική στροφή του κόσμου και την προοπτική επικείμενων δασμών από την Αμερική, επιμένει ότι το μοντέλο της Γερμανίας που βασίζεται στις εξαγωγές μπορεί «σίγουρα» να επιβιώσει.
Ο κ. Merz μιλάει σοβαρά για την αναζωπύρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής της Γερμανίας που έχει χαθεί εδώ και καιρό. Η ενίσχυση της φωνής της Ευρώπης είναι μία από τις κεντρικές προτεραιότητες του κ. Merz, που εκτείνεται από την πολιτική για την Κίνα μέχρι την υποστήριξή του στις φιλοδοξίες του Emmanuel Macron για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Ευρώπης. Ο κ. Merz υπόσχεται να ενεργοποιήσει το «τρίγωνο της Βαϊμάρης» με τη Γαλλία και την Πολωνία, σκεπτόμενος τη στρατιωτική συνεργασία καθώς και κοινά έργα στην τεχνητή νοημοσύνη και την κβαντική πληροφορική. Σκέφτεται επίσης να συνεργαστεί «πολύ στενά» με την Giorgia Meloni, τη δεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας.
Ο κ. Merz υποστηρίζει την ιδέα των «ομόκεντρων κύκλων» για την οργάνωση της Ευρώπης – που προτάθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990 από τον Wolfgang Schäuble, μια ηγετική μορφή του CDU και πολιτικό μέντορα του κ. Merz -, σύμφωνα με την οποία ορισμένες χώρες βρίσκονται στο επίκεντρο της ολοκλήρωσης, ενώ άλλες μοιράζονται λιγότερη κυριαρχία και λαμβάνουν λιγότερα οφέλη από την ενιαία αγορά. «Το να είσαι ή μέσα ή εντελώς εκτός δεν πρέπει να είναι η σωστή απάντηση», δηλώνει, αναφερόμενος στη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ, και πιστεύει ότι για να αποφευχθεί το Brexit, θα μπορούσαν να είχαν γίνει μεγαλύτερες παραχωρήσεις στην ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων.
Όσον αφορά τον Donald Trump, ο κ. Merz υποστηρίζει ότι η διαφανής, συναλλακτική προσέγγιση του Αμερικανού προέδρου σημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις μαζί του θα είναι «πολύ εύκολες». Οι Βρυξέλλες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους υποσχόμενους δασμούς της Αμερικής στις εξαγωγές της ΕΕ, όπως έκαναν κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του κ. Trump το 2018, με μια στοχευμένη απάντηση που να προκαλεί αρκετό πόνο και να δηλώνει τις ξεκάθαρες προθέσεις τους.
Όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες, λαμβάνοντας υπόψη ότι ακόμη και η τήρηση του κατώτατου ορίου του 2% του ΑΕΠ του ΝΑΤΟ θα είναι αρκετά δύσκολη όταν λήξει το ειδικό ταμείο το 2028, διστάζει να δεσμευτεί για υψηλότερο ποσοστό, αν και δέχεται ότι, μακροπρόθεσμα, «πρέπει να είναι περισσότερο». Και αν η Αμερική επιμείνει να κινηθεί πιο γρήγορα; «Το καθήκον μου δεν είναι να κάνω τον πρόεδρο Trump ευτυχισμένο». Εν τω μεταξύ, οι εκκλήσεις των εταίρων στην ΕΕ για τροποποιήσεις των δημοσιονομικών κανόνων ώστε να καταστεί δυνατή η αύξηση των αμυντικών δαπανών ή ακόμη και η δυνατότητα κοινού δανεισμού, θα αντιμετωπιστούν διεκπεραιωτικά. «Είμαι πολύ επιφυλακτικός και επικριτικός ως προς αυτό», λέει. «Δεν το βλέπω στο ορατό μέλλον».
Μια πρώτη δοκιμασία για τον κ. Merz μπορεί να είναι μια αμερικανική απαίτηση να βοηθήσει στην αστυνόμευση ενός διακανονισμού στην Ουκρανία. Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου αυτό το Σαββατοκύριακο, στην οποία θα συμμετάσχει, Αμερικανοί αξιωματούχοι θα πιέσουν τους Ευρωπαίους ομολόγους τους να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες. Ο Mike Waltz, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του κ. Trump, έχει προειδοποιήσει δημοσίως τους Ευρωπαίους συμμάχους της Αμερικής ότι πρέπει να προετοιμαστούν να αναλάβουν δράση. Ωστόσο, ο κάποτε πολεμοχαρής κ. Merz, ο οποίος έλεγε πράγματα όπως: «Ειρήνη υπάρχει μόνο στα νεκροταφεία. Μόνο αν υπάρχει ελευθερία θα υπάρξει ειρήνη», έχει γίνει πιο προσεκτικός στις δηλώσεις του ως μελλοντικός καγκελάριος.
Η αποστολή ειρηνευτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία «θα μπορούσε να είναι μια επιλογή», λέει, αλλά «μόνο μετά από μια αξιόπιστη κατάπαυση του πυρός». Όσον αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας που απαιτεί ο Volodymyr Zelensky, «μια χώρα σε πόλεμο δεν είναι δυνητικό μέλος του ΝΑΤΟ». Πιεζόμενος, παραδέχεται ότι θα ήθελε τελικά να δει «την Ουκρανία ως μια ειρηνική χώρα στο ΝΑΤΟ», αλλά προσθέτει ότι είναι «πολύ νωρίς» για να εξετάσει το ενδεχόμενο να γίνει δεκτή μια χώρα που δεν διατηρεί τον πλήρη έλεγχο του εδάφους της -τουλάχιστον μέχρι η Αμερική να ξεκαθαρίσει την πολιτική της. Ο κ. Merz βλέπει, ωστόσο, θετικά τις αμερικανικές προτάσεις για τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την ενίσχυση της Ουκρανίας.
Ο δισταγμός του κ. Merz είναι κατανοητός. Πρέπει να κερδίσει τις εκλογές και το εκλογικό σώμα στη Γερμανία που είναι υπέρ της δημοσιονομικής σπατάλης ή στρατευμάτων εκτεθειμένων σε κίνδυνο είναι περιορισμένο. Ωστόσο, ακόμα και οι υπάρχουσες προτάσεις του κ. Merz παρουσιάζουν αδυναμίες. Οι συνοριακοί έλεγχοι και η απόρριψη των αιτούντων άσυλο που ζητάει δεν συνάδουν με τον δηλωμένο φιλοευρωπαϊσμό του. Εν τω μεταξύ, ο κ. Merz υποστηρίζει ανεπιφύλακτα τις προτάσεις της ΕΕ για τη διευκόλυνση της ροής κεφαλαίων στην ενιαία αγορά, ενώ απορρίπτει ως «μη φιλική» την προτεινόμενη εξαγορά της Commerzbank, μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Γερμανίας, από την ιταλική UniCredit.
Πέρα από την υπεράσπιση των εθνικών πρωταθλητών, η όρεξη του κ. Merz να εισάγει λίγο κόκκινο καπιταλισμό αμερικανικού τύπου στο μοντέλο της Γερμανίας είναι γνήσια. Παραμένει άνετος στα διοικητικά συμβούλια στα οποία συμμετείχε κατά τη δεκαετία του στον ιδιωτικό τομέα, ιδίως ως πρόεδρος του γερμανικού βραχίονα της BlackRock, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε πολυεκατομμυριούχος.
Η ανθεκτικότητα είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του. Ο κ. Merz εγκατέλειψε την πολιτική τη δεκαετία του 2000, όταν η Angela Merkel τον νίκησε στην αναμέτρηση για την ηγεσία του CDU. Ωστόσο, το 2018, όταν εκείνη παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος, ο κ. Merz συγκλόνισε τον πολιτικό κόσμο ξαναμπαίνοντας ως υποψήφιος στον πολιτικό στίβο. Εκείνη η υποψηφιότητα απέτυχε, όπως και μια δεύτερη δύο χρόνια αργότερα.
Ο κ. Merz στο τέλος τα κατάφερε. Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι το CDU/CSU θα έπρεπε να έχει καλύτερα ποσοστά από το σημερινό του 30%, δεδομένων των προβλημάτων της απερχόμενης κυβέρνησης του Olaf Scholz. Ο κ. Merz δυσκολεύεται ιδιαίτερα με τις γυναίκες και τους νεότερους ψηφοφόρους. Και παρόλο που η υπόσχεσή του να μην κάνει ποτέ συνασπισμό με το AfD είναι σοβαρή, λιγότεροι από τους μισούς Γερμανούς ψηφοφόρους την πιστεύουν.
Όπως αρέσκονται να επισημαίνουν οι αντίπαλοί του, ο κ. Merz δεν έχει διοικήσει ποτέ κάτι μεγαλύτερο από το κοινοβουλευτικό μπλοκ του CDU. Αλλά θα πρέπει να μάθει γρήγορα. Θα χρειαστεί έναν εταίρο για συνασπισμό, πιθανότατα τους Σοσιαλδημοκράτες ή τους Πράσινους (ή και τους δύο). Η ομάδα του ετοιμάζει πυρετωδώς μια λίστα πρώτων δράσεων για να αποδείξει στους κουρασμένους Γερμανούς ότι οι πολιτικοί μπορούν ακόμη να κάνουν πράγματα.
Ο κ. Merz καταλήγει με ένα καθαρό όραμα για το μέλλον της Γερμανίας. Η αποκατάσταση της οικονομίας και η επίλυση του προβλήματος της παράτυπης μετανάστευσης, λέει, θα συρρικνώσει το AfD -ιδανικά σε σημείο (κάτω του 5% των ψήφων) που δεν θα βρίσκεται πλέον στο κοινοβούλιο. Αν τα πράγματα δεν ευοδωθούν, τότε το μέλλον διαγράφεται πιο σκοτεινό. «Αυτή μπορεί να είναι μία από τις τελευταίες ευκαιρίες μας να επιλύσουμε τα προβλήματα πριν οι λαϊκιστές [κερδίσουν] την πλειοψηφία», προειδοποιεί.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Βαριά πρόστιμα για όσους δεν δηλώσουν τα εισοδήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις
Αγίου Βαλεντίνου: Η σοκολάτα φέτος θα σε κάνει να πληρώσεις τον έρωτα ακριβά
Αντλησιοταμίευση: Πώς προχωρά ο σχεδιασμός των ΔΕΗ & ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
