THEPOWERGAME
Σε μια εποχή στην οποία οι τεχνολογικοί κολοσσοί αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων κυριαρχούν, καμία ευρωπαϊκή επιχείρηση που να ξεκίνησε από το μηδέν τα τελευταία 50 χρόνια δεν έχει σήμερα αξία μεγαλύτερη από εκατό δισεκατομμύρια (η Spotify, μια υπηρεσία ροής μουσικής με έδρα τη Σουηδία, κυμαίνεται γύρω στο όριο). Η απουσία επιχειρηματικού σθένους αποτελεί πηγή συνεχούς απογοήτευσης για τους Ευρωπαίους πολιτικούς, που αναζητούν οικονομική άνθηση και φορολογικά έσοδα. Χωρίς τοπικούς εταιρικούς τιτάνες της τεχνολογίας να τους πιέζουν για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, οι Γερμανοί καγκελάριοι, οι Γάλλοι πρόεδροι και άλλοι πολιτικοί αναγκάστηκαν να σφίξουν τα δόντια, καθώς εκλιπαρούσαν τον έναν Αμερικανό μετά τον άλλον να εξετάσει το ενδεχόμενο να δημιουργήσει μια ερευνητική μονάδα, ένα κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης ή ένα gigafactory στη χώρα τους.
Καθώς και οι δύο πλευρές πόζαραν για την υποχρεωτική selfie, ήταν δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιος είχε το πάνω χέρι: οι εκλεγμένοι ηγέτες ή οι παγκοσμίως γνωστοί πλουτοκράτες με καθαρή περιουσία μεγαλύτερη από τον προϋπολογισμό των περισσότερων χωρών της ΕΕ; Τουλάχιστον οι πολιτικοί μπορούσαν να πουν στον εαυτό τους ότι ακόμα και οι ισχυρότερες Amazons ή Facebook του κόσμου θα πρέπει να ακολουθούν τους ευρωπαϊκούς νόμους ως προϋπόθεση για να δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη.
Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο μπορεί να είναι υπερβολική ρύθμιση για τους «κομπιουτεράδες» του κόσμου. Ακόμα και πριν τα αφεντικά τους κάνουν επίδειξη της πολιτικής στήριξης που απολαμβάνουν, εξασφαλίζοντας προνομιακές θέσεις στην ορκωμοσία του Donald Trump στις 20 Ιανουαρίου, όλο και συχνότερα ακουγόταν η φράση ότι οι αυστηροί κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μια ενόχληση που κάποιοι από αυτούς θα προτιμούσαν να μην τηρούν.
Οι νεόκοποι κανόνες της ΕΕ, που έχουν σχεδιαστεί για να διασφαλίσουν ότι οι ψηφιακές αγορές δεν θα μετατραπούν σε «ξέφραγα» μονοπώλια, να περιορίσουν τη διάδοση ψευδών επιβλαβών ειδήσεων στα κοινωνικά δίκτυα και να ρυθμίσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη, χαρακτηρίζονται όλο και περισσότερο ως ένα ευρωπαϊκό τέχνασμα που στέκεται εμπόδιο στα σχέδια του Trump να κάνει την Αμερική μεγάλη ξανά (ξανά). Η Ευρώπη ήδη τρέμει την προοπτική ενός εμπορικού πολέμου με τον μακράν μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, χωρίς να ξεχνάμε το μέλλον της εγγύησης δεκαετιών ασφαλείας της από την Αμερική, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται. Αν ο κ. Trump διατάξει την Ευρώπη να χαλαρώσει τις ρυθμίσεις που επηρεάζουν τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας για να ικανοποιήσει τους νέους επιχειρηματικούς φίλους του, θα μπορέσει η ήπειρος να αντισταθεί στις απαιτήσεις του;
Οι τεχνολογικές εταιρείες έχουν τρία «παράπονα» σχετικά με τους κανονισμούς της ΕΕ. Το πρώτο αφορά την επιβολή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της, οι οποίοι εδώ και καιρό είναι αυστηρότεροι από τους αμερικανικούς (εκτός από μια έκρηξη υπερδραστηριότητας υπό την κυβέρνηση Biden). Αυτό είχε αποτέλεσμα να επιβληθούν σωρεία προστίμων στην Apple, την Alphabet και άλλες παρόμοιες εταιρείες, να στραγγαλιστούν οι προσπάθειές τους για εξαγορές και να δημιουργηθεί ακόμα και η προοπτική ότι ορισμένες εταιρείες μπορεί να διαλυθούν. Ένα άλλο παράπονο είναι ότι η Ευρώπη επιμένει ότι το περιεχόμενο που θα ήταν παράνομο εκτός σύνδεσης είναι επίσης παράνομο όταν αναρτάται σε ένα κοινωνικό δίκτυο και απαιτεί οι αλγόριθμοι που επηρεάζουν τον δημόσιο διάλογο, προωθώντας τις αναρτήσεις ορισμένων χρηστών έναντι άλλων, να υπόκεινται σε κανόνες διαφάνειας. Τέλος, η ΕΕ (με τη βοήθεια της Αμερικής, υπό την προηγούμενη κυβέρνηση) έχει πατάξει αυτό που θεωρεί αθέμιτες φορολογικές ρυθμίσεις, οι οποίες απομυζούν κέρδη σε χώρες με χαμηλή φορολογία.
Οι ορδές των λομπιστών των τεχνολογικών εταιρειών από καιρό ψιθυρίζουν ότι οι υπερβολικές ρυθμίσεις των Βρυξελλών δεν είναι μόνο κακές για τις ίδιες, αλλά και για την Ευρώπη, και είναι ο λόγος που η οικονομία της ηπείρου παραπαίει. Εν είδει προειδοποίησης προς την Ευρώπη, η Apple και η Meta είναι μεταξύ των εταιρειών που καθυστέρησαν το λανσάρισμα των προϊόντων τους στην αγορά της ΕΕ. Τώρα φαίνεται να ωθούν τον κ. Trump να ενεργήσει για λογαριασμό τους. Ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής της Meta, χαρακτήρισε τα πρόστιμα που επέβαλε η ΕΕ στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας ως κάτι παρόμοιο με δασμούς -με άλλα λόγια, είναι κάτι στο οποίο ο κ. Trump θα έπρεπε να αντιδράσει. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα χαρακτήρισε τους κανόνες της ΕΕ ως «θεσμοθέτηση της λογοκρισίας», λες και οι απαιτήσεις των ευρωκρατών ότι τα βίντεο βιασμών πρέπει να κατεβαίνουν είναι σαν την πλύση εγκεφάλου της Βόρειας Κορέας. Τον Οκτώβριο ο κ. Trump υποστήριξε τις αμερικανικές εταιρείες που πέφτουν θύματα «εκμετάλευσης» από την ΕΕ. Ο συνυποψήφιός του, νυν αντιπρόεδρος, J.D. Vance, διερωτήθηκε αν η Αμερική πρέπει να συνεχίσει να υπερασπίζεται την Ευρώπη μέσω του ΝΑΤΟ, αν η Ευρώπη συνεχίσει να ρυθμίζει το X, το κοινωνικό δίκτυο που ανήκει στον Elon Musk, ο οποίος είναι τώρα σύμβουλος του κ. Trump.
Στην πατρίδα του, ο νέος πρόεδρος έχει ήδη ανατρέψει ορισμένους από τους παγκόσμιους φορολογικούς κανόνες στους οποίους οι μεγάλες επιχειρήσεις τεχνολογίας ήταν αντίθετες. Το να κάνει την ΕΕ να υποχωρήσει θα είναι δυσκολότερο. Μεγάλο μέρος των κανονισμών που έχει διαμορφώσει αντικατοπτρίζει την προγονική της επιφυλακτικότητα απέναντι στις μεγάλες επιχειρήσεις. Το να διασφαλίζεται ότι οι κυρίαρχες εταιρείες δεν επωφελούνται αδικαιολόγητα από τη δύναμή τους στην αγορά δεν είναι κάποιου είδους τέχνασμα: είναι κάτι που κατοχυρώνεται στις συνθήκες που διέπουν την ΕΕ. Ο περιορισμός της επιρροής των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών στους χρήστες είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που δεν παρακάμπτεται εύκολα. Υπάρχει κάποια συναίνεση ότι ορισμένα τμήματα των κανονισμών της ΕΕ είναι όντως υπερβολικά και γίνονται κινήσεις για την αναίρεσή τους. Ωστόσο, οι περισσότεροι ευρωκράτες πιστεύουν ότι οι κανόνες της λειτουργούν στο σύνολό τους όπως προβλέπεται.
Η παραίτηση της ΕΕ θα ήταν μια νίκη για τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Η ευρωπαϊκή αγορά δεν είναι μόνο η δεύτερη μετά την Αμερική όσον αφορά τους πλούσιους χρήστες, αλλά οι κανονισμοί που καταρτίζονται από την ΕΕ συχνά αντιγράφονται από επικράτειες πολύ πέρα από τα σύνορά της. Το «φαινόμενο των Βρυξελλών» αποτελεί σημείο υπερηφάνειας για τους Ευρωπαίους. Η Anu Bradford, ειδικός σε θέματα τεχνολογίας στη Νομική Σχολή του Κολούμπια, η οποία επινόησε τον όρο, λέει ότι αναμένει ότι η ΕΕ θα παραμείνει σταθερή. «Κανείς στην Ευρώπη δεν θα κοιτάξει τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας αυτήν την εβδομάδα και θα σκεφτεί: “Μακάρι να ήταν ισχυρότερες”. Το γεγονός ότι ο κ. Musk χρησιμοποίησε το X για να ενισχύσει τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη έχει κάνει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής εκεί ακόμα πιο προσεκτικούς».
Διάφοροι αξιωματούχοι της ΕΕ επιμένουν ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει και ότι οι πολλές έρευνές της για τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας θα ολοκληρωθούν και θα δημοσιοποιηθούν σύντομα, με πρόστιμα και όλα τα σχετικά. Ωστόσο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, την επομένη της ορκωμοσίας του κ. Trump, ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αποκτήσει μια «ρεαλιστική» προσέγγιση όσον αφορά την αντιμετώπιση της νέας κυβέρνησης. Το τελικό στάδιο της τιμωρίας των τεχνολογικών κολοσσών είναι εν μέρει μια πολιτική απόφαση. Υπάρχουν αναφορές ότι η Επιτροπή «επανεκτιμά» τον τρόπο, αν και δεν υπάρχει σαφής αίσθηση για το πώς θα συμβεί στην πράξη. Η Ευρώπη θα δυσκολευτεί πολύ να υποχωρήσει απέναντι στις μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις -αλλά το τίμημα της αποφασιστικότητάς της μπορεί να μην της αρέσει.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Η Ελλάδα στον χάρτη του μη τραπεζικού δανεισμού: Οι νέες προκλήσεις
Ενισχύσεις 7,7 δισ. για 437.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Data centers: Ποιες περιοχές βγαίνουν μπροστά στην κούρσα για επενδύσεις
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
