THEPOWERGAME
Έζησε μια έντονα «πολύχρωμη» ζωή. Όμως συχνά η αίσθηση ήταν ότι ο Jean-Marie Le Pen, ο οποίος πέθανε στις 7 Ιανουαρίου σε ηλικία 96 ετών, ανήκε σε μια ασπρόμαυρη εποχή. Ήταν η περίοδος της Ινδοκίνας (όπου υπηρέτησε ως αλεξιπτωτιστής), της Γαλλικής Αλγερίας (όπου πολέμησε για την πατρίδα και παραδέχτηκε τα βασανιστήρια), της Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατίας (κατά τη διάρκεια της οποίας εξελέγη για πρώτη φορά στην Εθνοσυνέλευση, το 1956, δύο χρόνια πριν ο Charles de Gaulle γράψει το σύγχρονο σύνταγμα). Ακόμα και το αρχοντικό του 19ου αιώνα του κ. Le Pen, που δεσπόζει μεγαλόπρεπο σε μια κορυφογραμμή με θέα το Παρίσι, φαινόταν να είναι προϊόν δεκαετιών εγκατάλειψης. Oι τοίχοι του ήταν βαμμένοι σκούρο καφέ, τα έπιπλα άθλια και «μύριζε θάνατο», είχε, κάποια στιγμή, πει η Yann, η μεσαία κόρη του. Όπως και η σκληρή ακραία πολιτική του κ. Le Pen, οι στιγμές διαμόρφωσης του ακροδεξιού ηγέτη μοιάζουν να ανήκουν στην ιστορία. Ωστόσο, η επιρροή του στη γαλλική πολιτική δύσκολα θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη.
Ελάχιστα πράγματα στη ζωή του κ. Le Pen υπήρξαν μετριοπαθή. Με το παρουσιαστικό και τον καταιγιστικό τρόπο του, ο γιος του ψαρά από τη Βρετάνη έζησε τη ζωή του έντονα, χωρίς φίλτρο. Απολάμβανε τις δημόσιες προκλήσεις, οι οποίες συχνά τον οδηγούσαν στα δικαστήρια, με τον ίδιο τρόπο που αγαπούσε να τραγουδάει τα τραγούδια της θάλασσας της Βρετάνης στην οικογενειακή έπαυλη έπειτα από ένα μεθυστικό δείπνο. Όταν του δινόταν το βήμα, ο κ. Le Pen καταφερόταν εναντίον των πάντων -με τις γροθιές στον αέρα, με πύρινο λόγο- ακόμα και εναντίον της νικήτριας πολυεθνικής ποδοσφαιρικής ομάδας της χώρας του (πολλοί «ξένοι»). Απολογητής του δωσιλογικού καθεστώτος του Pétain, καταδικάστηκε κατά καιρούς για ρητορική μίσους, αντισημιτισμό και άρνηση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, αφού ισχυρίστηκε ότι οι ναζιστικοί θάλαμοι αερίων ήταν μια «λεπτομέρεια» της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από δύο απόψεις ειδικότερα, ο κ. Le Pen υπήρξε επίσης προάγγελος της σημερινής εθνικιστικής-λαϊκιστικής δεξιάς. Τη δεκαετία του 1950 τον παρέσυρε για πρώτη φορά στην πολιτική ο Pierre Poujade, ένας πρωτο-λαϊκιστής του οποίου το κίνημα εκπροσωπούσε τους καταστηματάρχες, τους εμπόρους, τους τεχνίτες και τους «μικρούς ανθρώπους». Αντιπροσώπευε την πολιτική των «καταπιεσμένων» ενάντια στην ελίτ, η οποία βρίσκει ευρεία απήχηση σήμερα. Ως συνιδρυτής του Εθνικού Μετώπου το 1972, ο κ. Le Pen ήταν επίσης υπέρμαχος της σκέψης της «μεγάλης αντικατάστασης», πολύ πριν γίνει μια μοντέρνα θεωρία για την ακροδεξιά. Από το γραφείο του στο αρχοντικό του με θέα το Παρίσι, γεμάτο με ναυτικά αναμνηστικά, ήταν σχεδόν σαν να φανταζόταν ότι διοικούσε μόνος του τη θαλάσσια άμυνα της χώρας. Εκεί, δίπλα σε ορειχάλκινα κιάλια και ομοιώματα φρεγατών, ο κ. Le Pen μίλησε κάποτε στη συντάκτρια του άρθρου για την επερχόμενη «βύθιση» της Γαλλίας από την «εισβολή» όλων «των άθλιων πληθυσμών του κόσμου». «Εμείς ζήσαμε τη γερμανική στρατιωτική κατοχή, αλλά κάποια στιγμή οι Γερμανοί έφυγαν». «Οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί δεν έχουν καμία πρόθεση να φύγουν».
Τελικά, η αφιλτράριστη προσέγγιση του κ. Le Pen ήταν υπερβολική ακόμα και για την κόρη του, τη Marine Le Pen, η οποία ανέλαβε το κόμμα το 2011. Τέσσερα χρόνια αργότερα διέγραψε τον πατέρα της και στη συνέχεια άλλαξε το όνομά του κόμματος, σε Εθνική Συσπείρωση. Ήταν μια σημαδιακή πολιτική στιγμή και μια βίαιη, ταπεινωτική προσωπική αποκήρυξη. Η φιλοδοξία θριάμβευσε επί της στοργής, η αντιπαλότητα υπερίσχυσε του σεβασμού απέναντι στον πατέρα. Σε όλη του τη ζωή, ο κ. Le Pen ζούσε για τη σύγκρουση. Η κ. Marine Le Pen επιδίωξε να φανεί αξιοσέβαστη. Εκείνος καμάρωνε που βρισκόταν στις απόκληρες παρυφές της καλής κοινωνίας. Εκείνη δειπνεί χαλαρά σε πολυτελή παρισινά εστιατόρια. Εκείνος δεν επιδίωξε ποτέ πραγματικά την πολιτική εξουσία. Εκείνη θέλει να κυβερνήσει τη Γαλλία.
Το αποτύπωμα του κ. Le Pen στη γαλλική πολιτική ήταν ολέθριο και σταδιακό, αλλά όχι τόσο γραμμικό όσο φαίνεται σε ορισμένες διηγήσεις -και όχι όλο δικό του δημιούργημα. Ο πολιτικός κυνισμός των αντιπάλων του έπαιξε επίσης ρόλο. Η lepénisation των γαλλικών μυαλών, ή η εξάπλωση του κεντρικού του λόγου, άρχισε να παίρνει διαστάσεις τη δεκαετία του 1980. Ωστόσο, ήταν ο François Mitterrand, τότε πρόεδρος των Σοσιαλιστών, που άλλαξε τους εκλογικούς κανόνες για να ευνοήσει τα μικρά κόμματα, σε μια προσπάθεια να διασπάσει τη Δεξιά. Το 1986 ο κ. Le Pen και η ομάδα του από διάφορους εξτρεμιστές, εθνικιστές και απολογητές της αποικιοκρατίας εξασφάλισαν 35 κοινοβουλευτικές έδρες-ρεκόρ, πριν τις χάσουν όλες εκτός από μία, όταν οι κανόνες άλλαξαν ξανά δύο χρόνια αργότερα. Είναι αλήθεια ότι η τοξικότητα του εξτρεμισμού του κ. Le Pen εξυπηρέτησε την Αριστερά, προκαλώντας ένα αντιρατσιστικό κίνημα που εξέθρεψε μια νέα γενιά πολιτικών και βοήθησε τον Mitterrand να κερδίσει την επανεκλογή του. Έκτοτε μια ήρεμη συζήτηση για την ελεγχόμενη μετανάστευση στη Γαλλία είναι δύσκολη.
Για την κ. Le Pen η στιγμή είναι εξαιρετικά ευνοϊκή . Το καλύτερο ποσοστό που πέτυχε ποτέ ο κ. Le Pen στις πέντε υποψηφιότητές του για την προεδρία ήταν 18% το 2002, όταν συγκλόνισε τη Γαλλία με την πρόκρισή του στον δεύτερο γύρο έναντι του Jacques Chirac. Είκοσι χρόνια αργότερα, στον δεύτερο γύρο ενάντια στον κεντρώο Emmanuel Macron, η κ. Le Pen συγκέντρωσε 41,5%. Ωστόσο, οι δικαστές μπορεί στις 31 Μαρτίου να την εμποδίσουν να θέσει υποψηφιότητα για το αξίωμα, αν την κρίνουν μη επιλέξιμη σε μια δίκη για κατάχρηση δημόσιων πόρων. Αν αυτό δεν συμβεί, φαίνεται να είναι σε καλύτερη θέση από ποτέ. Ο κ. Macron, ο οποίος την έχει κρατήσει δύο φορές μακριά από την εξουσία, δεν μπορεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα στις επόμενες προεδρικές εκλογές, που θα διεξαχθούν το 2027, ενώ δεν έχει ακόμη αναδειχθεί κάποιος συγκεκριμένος διάδοχος. Αν προκηρύξει νέες βουλευτικές εκλογές αυτό το καλοκαίρι, το κόμμα της κ. Le Pen θα μπορούσε να μπει στην κυβέρνηση πολύ νωρίτερα.
Τελικά, η κληρονομιά του κ. Le Pen είναι και δική της: η εξομάλυνση της αντιμεταναστευτικής εθνικιστικής πολιτικής. Ο κ. Le Pen μπορεί να ανήκε στο τοξικό περιθώριο, αλλά έθεσε, παράλληλα, τα θεμέλια για μια μορφή πολιτικής η οποία, καθαρισμένη από τις ακραίες εικόνες και στοιχεία της, έχει γίνει επικρατούσα στάση, στη Γαλλία και την Ευρώπη. Σήμερα οι πρωταθλητές της κατέχουν την εξουσία (Ιταλία, Ουγγαρία, Σλοβακία), ή τη μοιράζονται, σε πάνω από μισή ντουζίνα χώρες. Η lepénisation των μυαλών έχει εξαπλωθεί ακόμα και σε μέρη όπως η Γερμανία, που κάποτε θεωρούνταν άτρωτα.
Πριν από δύο δεκαετίες η ξενοφοβική πολιτική του κ. Le Pen απορρίφθηκε από την πλειοψηφία της γαλλικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Σήμερα η κ. Le Pen είναι μία από τους δημοφιλέστερους πολιτικούς στη Γαλλία. Η κ. Le Pen έπρεπε να στραφεί εναντίον του πατέρα της για να φτάσει εκεί που είναι σήμερα, αλλά δεν θα βρισκόταν εδώ αν εκείνος δεν είχε προηγηθεί.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
ΟΛΘ: Τι κρύβεται πίσω από τη δημόσια πρόταση των Ντρέιφους
Arcane: Η επιτυχία των 250 εκατ. στο Netflix ήταν οικονομική αστοχία
Αγορές νέων οικοπέδων από την ΑΒΑΞ για ανέγερση πολυτελών κατοικιών
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
