THEPOWERGAME
Γενιές Ιταλών έχουν συρρεύσει στην Αμερική, σε αναζήτηση ευκαιριών και μαγείας. Μια πρόσφατη άφιξη στη Νέα Υόρκη, τον Σεπτέμβριο, αν και μόνο για ένα σύντομο ταξίδι, έμοιαζε να έχει βρει και τα δύο. Η Giorgia Meloni, η Ιταλίδα πρωθυπουργός, βρέθηκε να αποθεώνεται με μοναδικό στυλ, σε μια λαμπερή τελετή στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου των Ηνωμένων Εθνών στο Μανχάταν. Το βραβείο που έλαβε ήλθε διά χειρός Elon Musk, του επιχειρηματία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, των πυραύλων και της πολιτικής επιρροής. Ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι η κ. Meloni είναι «ομορφότερη εσωτερικά απ’ ό,τι εξωτερικά». Ακολούθησαν αμοιβαίες φιλοφρονήσεις: ο κ. Musk είναι μια «πολύτιμη ιδιοφυΐα», προφανώς. Οι φωτογραφίες και των δύο να κοιτάζουν βαθιά ο ένας στα μάτια του άλλου σύντομα έκαναν τις κακές γλώσσες να μιλάνε, αλλά η μητέρα του επιχειρηματία που συνόδευε τον γιο της τις έκανε να σωπάσουν, βεβαιώνοντας ότι εκείνο το βράδυ επέστρεψε στο ξενοδοχείο μόνος του.
Η κ. Meloni επέστρεψε στην Ευρώπη, ενώ ο κ. Musk βρίσκεται συχνά στο Mar-a-Lago, στη Φλόριντα, όπου ο Donald Trump προετοιμάζει την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Η δεύτερη θητεία του προκαλεί μεγάλη ανησυχία στην Ευρώπη, έναν τόπο που εξαρτάται από την Αμερική για την άμυνά του (μέσω του ΝΑΤΟ, αλλά και με τη διασφάλιση της ροής όπλων προς την Ουκρανία), ενώ της προμηθεύει πολλά αυτοκίνητα, τσάντες και άλλα ευρωπαϊκά μπιχλιμπίδια. Άβολα για την Ευρώπη, ο κ. Trump λέει ότι θέλει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία «μέσα σε μια μέρα» (ανατριχιαστικές λεπτομέρειες μέλλει να επιβεβαιωθούν), θεωρεί το ΝΑΤΟ ως τέχνασμα για να εξαπατηθεί η Αμερική και υπόσχεται σε όλους τους τόνους να στραγγαλίσει τις εισαγωγές μέσω δασμών. Αναζητώντας απεγνωσμένα τον δικό τους άνθρωπο δίπλα στον Trump για να απαλύνουν το πλήγμα, οι Ευρωπαίοι ψάχνουν στις τάξεις τους κάποιον που θα μπορούσε, αν κάτι τέτοιο είναι ποτέ δυνατόν, να χαλιναγωγήσει τον ευμετάβλητο πρόεδρο. Η κ. Meloni έχει ίσως τα καλύτερα εχέγγυα. Ωστόσο, μια πιο οικεία σχέση με την Αμερική θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο πιο σημαντικές σχέσεις με τους ομολόγους της στην ΕΕ.
Δύο ομάδες Ευρωπαίων διεκδικούν την αγάπη του κ. Trump. Η πρώτη είναι η παλαιά φρουρά της ηπείρου -οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας, καθώς και τα μεγαλοστελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ-, η οποία παραδοσιακά χειρίζεται το ευρωπαϊκό σκέλος της διατλαντικής σχέσης. Παρ’ όλο που σε προσωπικό επίπεδο τα μέλη της μπορεί να απεχθάνονται τον κ. Trump, όλοι πιστεύουν ότι έχουν μια «άκρη» μαζί του (ο Emmanuel Macron της Γαλλίας, για παράδειγμα, ήταν ήδη στην εξουσία για ένα μέρος της πρώτης θητείας του κ. Trump και, στις 7 Δεκεμβρίου, θα τον φιλοξενήσει στο Παρίσι για τα αποκαλυπτήρια του ανακαινισμένου καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων). Ωστόσο, αυτή η ομάδα βρίσκεται σε επισφάλεια. Ο κ. Macron προΐσταται της πιο χαοτικής πολιτικής σκηνής εκτός της κορεατικής χερσονήσου, ο Γερμανός Olaf Scholz θα ανατραπεί πιθανότατα τον Φεβρουάριο, η Πολωνία αντιμετωπίζει διχασμένη κυβέρνηση, τουλάχιστον μέχρι τις προεδρικές εκλογές της άνοιξης. Μόνο τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν σταθερή ηγεσία, αλλά ο κ. Trump βλέπει το μπλοκ -την αποθέωση της θέσπισης κανόνων παγκοσμίως- με περιφρόνηση.
Η δεύτερη ομάδα υποψηφίων για τον Trump είναι οι ιδεολογικοί του φίλοι. Ο Viktor Orban, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, έχει καλλιεργήσει δεσμούς με το κίνημα MAGA (υπόσχεται να κάνει την Ευρώπη μεγάλη ξανά, λεπτομέρειες που επίσης δεν έχουν επιβεβαιωθεί) και υποστήριξε δημοσίως την υποψηφιότητα του κάποτε μελλοντικού προέδρου. Μαζί με άλλους που μοιράζονται την αυταρχική του κλίση, όπως ο Robert Fico της Σλοβακίας, έχει παραμερίσει τους ελέγχους και τις ισορροπίες με τρόπο που ο κ. Trump μπορεί μόνο να φιλοδοξεί. Ωστόσο, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο κ. Orban θα αποτελούσε έναν ασταθή σύνδεσμο μεταξύ της ΕΕ και της Αμερικής: όση επιρροή κι αν έχει στους κύκλους του Trump, κανείς στην Ευρώπη δεν τον εμπιστεύεται. Αν είναι μια γέφυρα από τη δεξιά του MAGA, είναι μια γέφυρα προς το πουθενά.
Η κυρία Meloni, αντίθετα, βρίσκεται με το ένα πόδι και στα δύο στρατόπεδα. Προέρχεται από την ακροδεξιά και μπορεί να χτυπήσει τους μετανάστες και τους «woke» τύπους με τόση αυτοπεποίθηση όσο οποιοσδήποτε σε μια συγκέντρωση του Trump ή του Orban. Πέρα από τους δεσμούς της με τον κ. Musk, για χρόνια ήταν κολλητή με τον Steve Bannon, έναν ιδεολόγο του MAGA (αν και έκτοτε την έχει καταγγείλει ως αποστάτρια, υπέρ της παγκοσμιοποίησης, ενώ οι σύμμαχοί του την αποκαλούν πλέον «ψεύτικη Meloni»). Στην εξουσία από το 2022 και χωρίς να αντιμετωπίζει εκλογές για άλλα τρία χρόνια, η κ. Meloni έχει καταφέρει επιδέξια να παραμείνει στο κυρίαρχο ρεύμα της ΕΕ. Σε αντίθεση με άλλους στο πολιτικό της στρατόπεδο, έχει υποστηρίξει την Ουκρανία με ζέση. Αντί να τσακώνεται με τις Βρυξέλλες, έχει κάνει τα πάντα για να εμφανίζεται ως εποικοδομητικός εταίρος.
Ο κ. Trump είναι πιθανό να νιώθει κάποια δυσαρέσκεια έναντι της Ιταλίας, η οποία κάνει δύο πράγματα που θεωρεί καταδικαστέα. Το πρώτο είναι ότι στέλνει πάρα πολλά σικ loafers (μεταξύ άλλων) προς την Αμερική -η Ιταλία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών της ΕΕ προς τη χώρα του μετά τη Γερμανία, ενώ αγοράζει συγκριτικά λίγα. Το δεύτερο είναι ότι κάνει οικονομία στην άμυνα. Η Ιταλία δαπανά μόλις το 1,5% του ΑΕΠ για τις ένοπλες δυνάμεις της, πολύ κάτω από τον στόχο του 2% που συμφωνήθηκε πριν από μια δεκαετία από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Η κ. Meloni βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πράξη εξισορρόπησης: πώς να επωφεληθεί από την εγγύτητά της με τον κ. Trump χωρίς να αποξενώσει τους υφιστάμενους συμμάχους της ΕΕ. Στο παρελθόν, το να έχει κανείς καλές σχέσεις τόσο με την Ευρώπη όσο και με την Αμερική ήταν συμβατό. Σύντομα μπορεί να μην είναι. «Το νόημα του τι σημαίνει να είσαι καλός διατλαντιστής μπορεί να αλλάξει γρήγορα», λέει ο Lorenzo Castellani στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης. Όσον αφορά την Ουκρανία, η κ. Meloni μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με την ανάγκη να επιλέξει μεταξύ του «σχεδίου» του κ. Trump και αυτού που προτιμούν οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στο παρελθόν, ο κ. Trump έχει επιχειρήσει το «διαίρει και βασίλευε» στην ΕΕ, στο εμπόριο, για παράδειγμα. Μπορεί να αποδειχθεί δελεαστικό για την Ιταλία να ευθυγραμμιστεί με το νέο κατεστημένο στην Ουάσιγκτον εάν, σε αντάλλαγμα, η παρμεζάνα πρόκειται να έχει χαμηλότερους δασμούς απ’ ό,τι, ας πούμε, το γκούντα.
Η Ιταλία της κ. Meloni θα μπορούσε να καταλήξει να είναι ένα είδος πολιτείας-κλειδί, μια μεγάλη χώρα της ΕΕ που έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει το μπλοκ σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του κ. Trump. Ωστόσο, μόνο μέχρις ενός σημείου. «Η Giorgia Meloni έχει πολλά να χάσει επιλέγοντας τους καβγάδες της με τις Βρυξέλλες», σημειώνει ο Riccardo Alcaro του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, ενός κέντρου μελετών στη Ρώμη. Η Ιταλία έχει υψηλά χρέη και χλιαρές οικονομικές προοπτικές, ενώ επωφελείται από κονδύλια της ΕΕ και από σιωπηρές εγγυήσεις για τα δάνειά της. Η κ. Meloni μπορεί να έχει έναν νέο φίλο στην Ουάσιγκτον, αλλά θα πρέπει να διατηρήσει καλές σχέσεις με τους παλιούς της πιο κοντά στην πατρίδα της.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Σούπερ μάρκετ: Πώς η ιδιωτική ετικέτα αλλάζει το παιχνίδι του ανταγωνισμού
Πλειστηριασμοί: Στο σφυρί 4.000 ακίνητα επωνύμων και μη
ΕΤΕπ: Έως και 2 δισ. οι επενδύσεις στην Ελλάδα το 2024 για βιώσιμη ανάπτυξη
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
