THEPOWERGAME
Έχει γίνει σχεδόν κοινά αποδεκτό: οι δολοφονίες δεν έχουν σημασία. Για περισσότερο από έναν χρόνο το Ισραήλ σκοτώνει ηγέτες της Χαμάς, της παλαιστινιακής ισλαμιστικής ομάδας, και της Χεζμπολάχ, της λιβανέζικης σιιτικής πολιτοφυλακής. Κάθε φορά που το κάνει, μια σειρά από αξιωματούχους και αναλυτές επιμένει ότι η Χαμάς και η Χεμπολάχ απλώς θα ανασυνταχθούν και θα ανακτήσουν την προηγούμενη ισχύ τους. Ίσως και να ισχύει: η ιστορία του Ισραήλ προσφέρει αρκετούς λόγους για έναν τέτοιου είδους σκεπτικισμό. Ωστόσο, υπάρχουν και βάσιμοι λόγοι να πιστεύουμε ότι αυτήν τη φορά μπορεί να είναι διαφορετικά.
Τρία επιχειρήματα υποστηρίζουν την πεποίθηση ότι οι στοχευμένες δολοφονίες δεν αποδίδουν. Το ένα είναι ιστορικό. Η Audrey Kurth Cronin, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, μελέτησε τον τρόπο με τον οποίο διαλύθηκαν περισσότερες από 450 τρομοκρατικές ομάδες. Διαπίστωσε ότι τα λεγόμενα «αποκεφαλιστικά» χτυπήματα τείνουν να λειτουργούν εναντίον μικρών, νεοσύστατων ομάδων, που δεν διαθέτουν διαδικασία εκλογής νέων ηγετών.
Ούτε η Χαμάς, ούτε η Χεζμπολάχ ταιριάζουν σε αυτήν την περιγραφή. Όταν το Ισραήλ σκότωσε τον Abbas Musawi, τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, το 1992, η ομάδα δεν πέθανε μαζί του. Αντιθέτως: ο διάδοχός του, ο Hassan Nasrallah, αποδείχθηκε πολύ πιο ικανός ηγέτης. Παρομοίως, η Χαμάς επέζησε της δολοφονίας του ιδρυτή της, Ahmed Yassin, το 2004. «Αν η Χαμάς ήταν ευάλωτη σε μια στρατηγική αποκεφαλισμού, πιθανότατα θα είχε ήδη ηττηθεί», έγραψε η κ. Cronin στο Foreign Affairs, αφού το Ισραήλ είχε σκοτώσει τον Yahya Sinwar, τον ηγέτη της Χαμάς, νωρίτερα αυτόν το μήνα.
Το πρόβλημα με αυτό το ιστορικό επιχείρημα είναι ότι η χρονιά που πέρασε έχει ελάχιστους ιστορικούς παραλληλισμούς. Όταν το Ισραήλ σκότωσε τον Musawi το 1992, ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός: θα περνούσαν άλλα 16 χρόνια μέχρι να καταφέρει να δολοφονήσει κάποιον άλλον του μεγέθους του.
Αν αντιπαραβάλλετε αυτό με την τρέχουσα εκστρατεία του κατά της Χεζμπολάχ, θα δείτε ότι μέχρι τη στιγμή που το Ισραήλ σκότωσε τον κ. Nasrallah, στις 27 Σεπτεμβρίου, είχε ήδη εξοντώσει τους περισσότερους στρατιωτικούς διοικητές της ομάδας. Από τότε έχει σκοτώσει τον Hashem Safieddine, τον διάδοχο του κ. Nasrallah, και ίσως τον Wafiq Safa, έναν φοβερό εκτελεστικό παράγοντα που χρησιμοποιούσε απειλές και βία για να τρομοκρατεί Λιβανέζους αξιωματούχους. Ακόμα και η πιο ανθεκτική ομάδα θα δυσκολευόταν μετά την απώλεια τεσσάρων ή πέντε ανώτερων επιπέδων της οργανωτικής της δομής.
Το ίδιο ισχύει και για τη Χαμάς, η οποία τον τελευταίο χρόνο έχασε δύο ηγέτες, τον στρατιωτικό της επικεφαλής και τον αναπληρωτή του, καθώς και πολλούς κατώτερους διοικητές. Και οι δύο ομάδες είχαν επίσης χιλιάδες στελέχη που σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν σε ισραηλινές επιθέσεις.
Στα παραπάνω οφείλουμε να λάβουμε υπόψη το μοναδικό εκτόπισμα τόσο του κ. Nasrallah, όσο και του κ. Sinwar. Ο πρώτος ήταν ο πιο ισχυρός άνδρας στον «άξονα αντίστασης» του Ιράν και έμπιστος του ανώτατου ηγέτη του. Ο δεύτερος, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, κυριαρχούσε σε όλα τα ετερόκλητα παραρτήματα της Χαμάς: ήλεγχε τόσο τη στρατιωτική, όσο και την πολιτική πτέρυγα και υπέτασσε την ηγεσία της διασποράς στη θέλησή του. Κανένας από τους δύο δεν θα αντικατασταθεί εύκολα και οι διάδοχοί τους μπορεί να μην τύχουν της ίδιας υποστήριξης από το Ιράν.
Το δεύτερο επιχείρημα είναι διαρθρωτικό. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς ήταν η de facto κυβέρνηση στη Γάζα, με δεκάδες χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους στη μισθοδοσία της. Η Χεζμπολάχ είναι ένα κράτος εν κράτει: προβαίνει σε διορισμούς, λειτουργεί μια αλυσίδα εκπτωτικών παντοπωλείων και διευθύνει μια τράπεζα. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται απλώς για μαχητικές ομάδες, αλλά για πολιτικές και οικονομικές οντότητες με βαθιές ρίζες.
Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο ορισμένες από αυτές τις ρίζες έχουν ξεριζωθεί από τις ενέργειες του Ισραήλ. Για να μπορέσει η Χαμάς να ξαναγίνει κυρίαρχος της Γάζας, θα χρειαστεί χρήματα για να πληρώσει τους μαχητές και τους γραφειοκράτες της. Όμως η οικονομία της Γάζας έχει καταστραφεί: οι έμποροι που κάποτε πλήρωναν στη Χαμάς 360 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο σε φόρους έχουν σκοτωθεί ή έχουν χάσει τις επιχειρήσεις τους. Η Χαμάς δεν έχει πλέον το μονοπώλιο της βίας και των εκβιασμών, καθώς όλο και ισχυρότερες συμμορίες κλέβουν φορτία βοήθειας και οργανώνουν εκβιασμούς προστασίας.
Στο πελατειακό σύστημα του Λιβάνου, ένα κόμμα είναι τόσο ισχυρό όσο τα οφέλη που παρέχει. Επί μακρόν το πλουσιότερο κόμμα του Λιβάνου, η Χεζμπολάχ, βρίσκεται τώρα υπό πίεση. Ορισμένοι μαχητές γκρινιάζουν ότι οι μισθοί τους καθυστερούν, ενώ εκτοπισμένοι πολίτες παραπονιούνται ότι δεν λαμβάνουν βοήθεια για στέγαση και άλλες ανάγκες.
Το τελευταίο επιχείρημα είναι φιλοσοφικό. «Η Χαμάς είναι μια ιδέα και οι ιδέες δεν σκοτώνονται», δήλωσε τον Φεβρουάριο ο Josep Borrell, επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο επικεφαλής του Αραβικού Συνδέσμου είπε το ίδιο για τη Χεζμπολάχ. Πρόκειται για μια μεστή σε νόημα δήλωση, αλλά παράλληλα είναι λανθασμένη.
Οι αναλυτές προέβαλαν παρόμοιους ισχυρισμούς για το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) πριν από μια δεκαετία, όταν η τζιχαντιστική ομάδα ανακήρυξε το χαλιφάτο και κατέλαβε ένα μεγάλο μέρος της επικράτειας σε όλη τη Συρία και το Ιράκ. Το χαλιφάτο διήρκεσε λιγότερο από τέσσερα χρόνια: κατέρρευσε μπροστά σε έναν διεθνή συνασπισμό που σκότωσε δεκάδες χιλιάδες μαχητές του ΙΚ, εξαπολύοντας μια άγρια εκστρατεία εναντίον του.
Εναλλακτικά, σκεφτείτε τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, το παλαιότερο ισλαμιστικό κίνημα στον κόσμο. Ευδοκίμησε για σχεδόν έναν αιώνα στην πατρίδα της, την Αίγυπτο, παρ’ όλο που ήταν επίσημα απαγορευμένη. Βέβαια, το 2013 ο Abdel-Fattah al-Sisi ανέτρεψε με πραξικόπημα τον εκλεγμένο πρόεδρο της Αιγύπτου, μέλος της Αδελφότητας. Σφάγιασε εκατοντάδες υποστηρικτές της ομάδας και φυλάκισε δεκάδες χιλιάδες άλλους. Τα περιουσιακά στοιχεία της ομάδας κατασχέθηκαν, τα σχολεία και οι φιλανθρωπικές οργανώσεις της έκλεισαν.
Για να είμαστε δίκαιοι, καμία από τις δύο ομάδες δεν εξοντώθηκε. Το ΙΚ επιμένει ως περιφερειακό αντάρτικο στη Συρία και το Ιράκ, ενώ η Αδελφότητα, ως αλληλοσπαρασσόμενες φατρίες εξόριστων στο Λονδίνο και την Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο, θα περάσουν χρόνια προτού οποιοδήποτε από τα δύο μπορέσει να ασκήσει ξανά εξουσία. Ίσως να μην μπορέσετε να αφανίσετε τέτοιες ομάδες -αλλά αν είστε πρόθυμοι να εφαρμόσετε ένα τεράστιο επίπεδο βίας και καταστολής, μπορείτε να τις περιθωριοποιήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η Χαμάς και η Χεζμπολάχ είναι θεσμοί, όχι ιδέες. Δεν είναι δεδομένο ότι η Χαμάς θα είναι η κορυφαία παλαιστινιακή μαχητική ομάδα ή ότι η Χεζμπολάχ θα παραμείνει ο κύριος εκπρόσωπος των Σιιτών του Λιβάνου. Το ερώτημα είναι τι μπορεί να τις αντικαταστήσει. Πολλοί στον Λίβανο φοβούνται ότι μια αποδυναμωμένη Χεζμπολάχ θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια μάχη στο εσωτερικό της σιιτικής κοινότητας. Και αν και μπορεί να μην είναι υπό τη σημαία της Χαμάς, όσο το Ισραήλ αρνείται στους Παλαιστίνιους ένα κράτος, πάντοτε θα υπάρχουν Παλαιστίνιοι πρόθυμοι να πολεμήσουν το Ισραήλ.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Διπλή αύξηση μισθού για 250.000 εργαζόμενους το 2025
Boeing: Πώς οδηγήθηκε στο χάος
Κεραμίδας: Στηρίξτε τις ενεργοβόρες βιομηχανίες με το Green Pool
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
