THEPOWERGAME
Ο Donald Trump έχει ξεκαθαρίσει εδώ και καιρό ότι κανείς δεν μιλάει εκ μέρους του. Παρ’ όλα αυτά, θα μπορούσαμε να πούμε με ασφάλεια ότι αν εκλεγεί θα ακολουθήσει μια εξωτερική πολιτική που θα συνάδει με εκείνη της πρώτης θητείας του. Όσον αφορά την Ευρώπη, είναι πιθανό να αναδείξει πολλά από τα ίδια προβλήματα που ήδη έχει υπογραμμίσει και παλαιότερα: ανεπαρκείς αμυντικές δαπάνες, έλλειψη ενεργειακής διαφοροποίησης και εμπορικός προστατευτισμός. Δεν είναι λίγοι οι Ευρωπαίοι που αναγνωρίζουν τα ίδια προβλήματα. Αν αντισταθούν στον πειρασμό να αντιμετωπίσουν τον κ. Trump ως πρόβλημα, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ευκαιρίες συνεργασίας μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης.
Αν και πολλά κράτη του ΝΑΤΟ έχουν αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες από τότε που ανέλαβε την εξουσία, ο κ. Trump θα επισημάνει ότι πρέπει να κάνουν περισσότερα. Από το 2014 τα μέλη του ΝΑΤΟ εκτός Αμερικής αύξησαν τις αμυντικές δαπάνες κατά περισσότερα από 600 δισ. δολάρια. Αυτό το σημαντικό ποσό, αν εξεταστεί ως αύξηση των δαπανών 31 χωρών, κατανεμημένη σε δέκα χρόνια, φαίνεται λιγότερο εντυπωσιακό. Ωστόσο, υπάρχει πρόοδος.
Σε σύγκριση με μόλις τρεις χώρες το 2014, πλέον δεκαοκτώ μέλη του ΝΑΤΟ θα δαπανήσουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα το 2024. Μέρος των ευσήμων ανήκει στον κ. Trump, αλλά και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εξηγεί τα υπόλοιπα. Το τυπικό διαπραγματευτικό του στυλ της διατύπωσης απειλών, λέγοντας, για παράδειγμα, ότι η Αμερική δεν πρέπει να υπερασπίζεται όσους αναβάλλουν τις δαπάνες, οδηγεί προς την επιθυμητή θέση του.
Ωστόσο, το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να παρουσιάζει ελλείψεις, πασιφανείς στους Ευρωπαίους ηγέτες. Το Zeitenwende της Γερμανίας, μια ιστορική στροφή για την αντιμετώπιση της πολυετούς παραμέλησης της άμυνάς της, απέτυχε. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ υποσχέθηκε να αυξήσει τις δυνάμεις ταχείας αντίδρασης από 40.000 στρατιώτες σε πάνω από 300.000. Αυτή η υπόσχεση είναι πιθανό να αθετηθεί, γεγονός που στην πραγματικότητα θα μειώσει την αποτροπή. Πριν από δύο χρόνια η Kaja Kallas, τότε πρωθυπουργός της Εσθονίας, προκάλεσε αναστάτωση, αποκαλύπτοντας ότι το αμυντικό σχέδιο του ΝΑΤΟ για τις χώρες της Βαλτικής ήταν να «αφήσει να τις καταλάβουν πριν τις απελευθερώσει έπειτα από 180 ημέρες» -προμηνύοντας βέβαιη καταστροφή για τη χώρα της. (Η Εσθονία, που παλαιότερα ήταν μια χώρα που υστερούσε στις δαπάνες, προβλέπεται να δαπανήσει κοντά στο 3,4% του ΑΕΠ για την άμυνα, το δεύτερο υψηλότερο στη συμμαχία. Ο κ. Trump θα έπρεπε να επαινέσει μια αύξηση τέτοιου μεγέθους).
Στα ενεργειακά ζητήματα ο κ. Trump θα ξεκινήσει πιθανότατα από εκεί που σταμάτησε. Κατά τη διάρκεια της θητείας του τάχθηκε υπέρ των «ανοικτών, δίκαιων και οικονομικά προσιτών ενεργειακών αγορών» και πίεσε υπέρ της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών. Πίστευε ότι ο ενεργειακός εφοδιασμός της Ευρώπης θα έπρεπε να προέρχεται από την Αμερική, τη νέα εξαγωγική χώρα ενέργειας, και όχι από τη Ρωσία -το 2020 προειδοποίησε τους Ευρωπαίους στο Νταβός για την εξάρτηση από «μη φιλικούς προμηθευτές ενέργειας».
Η Ευρώπη, σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσε να συνεργαστεί με τον κ. Trump, ο οποίος, για παράδειγμα, θα προμήθευε με ενθουσιασμό το αμερικανικό υγρό φυσικό αέριο ως πηγή ενέργειας με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα. Θέλει, όμως, ένα ισχυρό ενεργειακό σύστημα και ένα σύνολο πολιτικών που θα μπορούν να προωθήσουν την ευημερία. Δεν είναι προσηλωμένος σε συστήματα που κυριαρχούνται από διαλείπουσες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ο άνθρακας θα έχει επίσης τη θέση του στην παροχή βασικού φορτίου, ενώ θα τον ενδιέφερε να συνεργαστεί στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, η οποία πρόσφατα αναφέρθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως χρήσιμο συμπλήρωμα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Η Ευρώπη, θα επισημάνει ο κ. Trump, προετοιμάζεται τώρα για εξάρτηση από την Κίνα όσον αφορά τα συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα. Η Κίνα αντιπροσωπεύει το 90% της προμήθειας στοιχείων σπάνιων γαιών που απαιτούνται για την κατασκευή εξοπλισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Κατασκευάζει το 60% των ανεμογεννητριών και των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ελέγχει την πλειονότητα της παγκόσμιας παραγωγής ηλιακών συλλεκτών. Ο κ. Trump θέλει να μειώσει την αμερικανική εξάρτηση από κρίσιμα ορυκτά, που σημαίνει ότι θα είναι πρόθυμος εταίρος της Ευρώπης σε αυτήν την προσπάθεια.
Ο κ. Trump θα ξαναχρησιμοποιήσει σίγουρα την «αγαπημένη του λέξη» για το διατλαντικό εμπόριο: αμοιβαιότητα. Η προεκλογική του εκστρατεία ετοιμάζει ήδη έναν Νόμο για το Αμοιβαίο Εμπόριο, ο οποίος αποσκοπεί στην αντιστοίχιση των δασμών που επιβάλλουν οι εμπορικοί εταίροι, προκειμένου να προστατευθούν οι Αμερικανοί εργαζόμενοι. Οι απόψεις του για την αμοιβαιότητα θα οδηγούσαν πιθανότατα σε κλείσιμο του εμπορικού χάσματος με την ΕΕ. Οι ξεχωριστές προτάσεις του για οριζόντιους δασμούς, οι οποίοι υπερβαίνουν τους αμοιβαίους «οφθαλμό αντί οφθαλμού» δασμούς, μπορεί επίσης να υποκινούνται από αυτόν τον στόχο -ή από την ανάλυσή του ότι η ΕΕ δεν είναι όσο ανοιχτή θα έπρεπε στα αμερικανικά προϊόντα. Η Ευρώπη και ο κ. Trump πρέπει να είναι έτοιμοι να καταστήσουν την πρόσβαση στην αγορά ισότιμη και αμοιβαία.
Όσον αφορά το εμπόριο με την Κίνα και τις επιχειρήσεις σε αυτήν, η Αμερική και η Ευρώπη θα μπορούσαν να παρουσιάσουν ενιαίο μέτωπο. Η Κίνα προσπαθεί να επιβάλει την αποβιομηχάνιση και των δύο μέσω του αθέμιτου ανταγωνισμού, που σημαίνει ότι και οι δύο θα μπορούσαν να αναπτύξουν κοινές αντιστρατηγικές. Ένα ελπιδοφόρο σημάδι μιας τέτοιας στρατηγικής «άμυνας» είναι η αντίδραση στην κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα που κατακλύζει την ευρωπαϊκή αγορά με φθηνά ηλεκτρικά οχήματα. Επικαλούμενη αυτήν τη «ζημιογόνο επιδότηση», η ΕΕ ψήφισε πρόσφατα να επιβάλει, για πέντε χρόνια, δασμούς 45%. Μαζί, ο κ. Trump και οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένης της προτιμησιακής μεταχείρισης των εγχώριων κινεζικών επιχειρήσεων και των προσπαθειών περιορισμού της πρόσβασης στην αγορά. Επιπλέον, ως κάποιος που έχει σκοπό να μειώσει τα τεράστια εμπορικά ελλείμματα της Αμερικής, ο κ. Trump σίγουρα θα έδειχνε «συμπόνια» για το εμπορικό έλλειμα της Ευρώπης έναντι της Κίνας: έχει αυξηθεί από περίπου 40 δισ. ευρώ (44 δισ. δολάρια) πριν από 20 χρόνια σε δεκαπλάσιο σήμερα.
Υπάρχουν πολλά άλλα ζητήματα που η Ευρώπη θα πρέπει να δει ως ευκαιρίες σε περίπτωση μιας δεύτερης θητείας Trump. Η έκθεση της Επιτροπής της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο ήταν τραγική στις εκτιμήσεις της, από την υπερρύθμιση έως την έλλειψη καινοτομίας και την αργή ανάπτυξη. Ο κ. Trump πιθανώς θα συμφωνούσε σε πολλά από αυτά τα προβλήματα. Ο ίδιος προσπάθησε να απελευθερώσει την Αμερική από «το συντριπτικό βάρος της γραφειοκρατίας» κατά την πρώτη του θητεία, επιμένοντας ότι για κάθε νέο κανονισμό που υιοθετείται έπρεπε να καταργούνται οκτώ παλιοί.
Όταν και οι δύο πλευρές βλέπουν ένα κοινό πρόβλημα, η συνεργασία καθίσταται πραγματικά δυνατή. Μια συνεργασία υπέρ της ανάπτυξης και της ελευθερίας είναι εφικτή. Αντί να τον παρουσιάζει ως καταστροφέα μιας παλιάς τάξης πραγμάτων, η Ευρώπη θα πρέπει να εξετάσει πώς η ανατρεπτική φύση του κ. Trump θα μπορούσε να τη βοηθήσει να οδηγηθεί σε ένα καλύτερο μέλλον.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Τουρισμός πολυτελείας: Λιγότεροι τουρίστες, περισσότερα έσοδα
Ιπτάμενα ταξί: Χορός δισεκατομμυρίων για τις μετακινήσεις του αύριο
Πώς η Τουρκία προωθεί τους πυρηνικούς αντιδραστήρες τσέπης
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
