Oι κομμουνιστές της Κίνας ερωτεύτηκαν τις ιδιωτικοποιήσεις

Σε μια πρόσφατη επίσκεψή του στη Laixi, τη γενέτειρά του, στην ανατολική Κίνα, ο Guo Ping έπαθε σοκ: η τοπική κυβέρνηση είχε πουλήσει μια σειρά από κρατικά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων δύο δεξαμενών. Τα οικονομικά της μικρής πόλης, αλλά κι εκείνα του γειτονικού λιμανιού στη μεγαλύτερη πόλη Τσινγκτάο, βρίσκονταν υπό πίεση, αναγκάζοντας τους αξιωματούχους να βρουν νέες πηγές εσόδων. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να βγάλουν στο σφυρί ακόμα και μεγάλα κομμάτια περιφερειακών υποδομών. Οι πωλήσεις φάνηκε να αποτελούν μέρος αυτού που ο κ. Guo, ο οποίος ζήτησε να χρησιμοποιήσει ψευδώνυμο, θεωρεί ως σταδιακή οικονομική επιδείνωση.

Πόλεις και κωμοπόλεις σε ολόκληρη την Κίνα αγωνίζονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. Καθώς οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπαθούν να αναζωογονήσουν την οικονομία της χώρας, τα φορολογικά έσοδα συνεχίζουν να μειώνονται. Η κρίση των ακινήτων επιδεινώνει τα πράγματα, πλήττοντας την ικανότητα των τοπικών Αρχών να πωλούν δικαιώματα χρήσης γης σε κατασκευαστές ακινήτων, μία από τις κύριες παραδοσιακές πηγές εσόδων τους. Πέρυσι τα έσοδα που σχετίζονται με τη γη μειώθηκαν στο 26% των συνολικών εσόδων των τοπικών Αρχών, από 36% το 2020. Ως εκ τούτου, τα στελέχη αναγκάστηκαν να βρουν νέους τρόπους για να συγκεντρώσουν χρήματα -όσο άβολοι κι αν είναι.

Οι φορείς εκμετάλλευσης των λεωφορείων σε μικρές πόλεις αναγκάζονται να αναστείλουν τα δρομολόγια. Οι χαμηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι διαμαρτύρονται για την καθυστέρηση ή την περικοπή των μισθών τους. Οι εφοριακοί ψάχνουν δεκαετίες πίσω για απλήρωτους λογαριασμούς, ενώ οι πόλεις αυξάνουν τα πρόστιμα για παραβάσεις όπως οι τροχαίες. Στη Wuzhou, στη νότια Κίνα, τα πρόστιμα παρέχουν τώρα σχεδόν το 50% των εσόδων από φόρους, σε σύγκριση με λιγότερο από 8% στις περισσότερες πόλεις. Αφού παραιτήθηκαν από τα διόδια στους αυτοκινητόδρομους για πάνω από μια δεκαετία, επαρχίες όπως η Anhui, η Gansu και η Shandong άρχισαν να τα εισπράττουν και πάλι.

Γιατί, λοιπόν, να μην πουληθούν κάποια περιουσιακά στοιχεία; Οι τοπικοί οικονομικοί αναλυτές επιμένουν ότι οι πόλεις «κάθονται» πάνω σε απίστευτο πλούτο. Ελέγχουν την πώληση της γης και έχουν στην κατοχή τους ποικίλα χαρτοφυλάκια, τα οποία περιλαμβάνουν συμμετοχές σε κρατικές επιχειρήσεις, πάρκα, επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, σιδηροδρομικές γραμμές, ακόμα και βουδιστικούς ναούς. Αν οι αξιωματούχοι μπορέσουν να αξιοποιήσουν ένα μικρό έστω μερίδιο από αυτά, ενοικιάζοντας ή πουλώντας τα στον ιδιωτικό τομέα, ίσως μπορέσουν να κλείσουν κάποιες από τις τρύπες στους προϋπολογισμούς τους.

Παρ’ όλο που υπήρξαν κάποιες πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και στο παρελθόν, η κεντρική κυβέρνηση άρχισε να προωθεί τις ιδιωτικοποιήσεις για πρώτη φορά το 2022, όταν κάλεσε τις τοπικές κυβερνήσεις να «αναζωογονήσουν» τα περιουσιακά τους στοιχεία -με άλλα λόγια, να τα πουλήσουν, να τα ενοικιάσουν ή να τα αναχρηματοδοτήσουν- ως μέσο μείωσης των χρεών. Στη συνέχεια, πέρυσι, ένα εσωτερικό έγγραφο που κυκλοφόρησε από το Κρατικό Συμβούλιο, το υπουργικό συμβούλιο της Κίνας, έδωσε οδηγίες στις δώδεκα πιο χρεωμένες επαρχίες να «διαλύσουν τα τσουκάλια και να πουλήσουν το σίδερο», μια έντονα διατυπωμένη έκφραση που υποδηλώνει μια ύστατη προσπάθεια για άντληση κεφαλαίων.

Πολλές περιοχές παίρνουν τα σφυριά. Μέχρι τον Μάιο η κυβέρνηση της Γκανζού, στη νοτιοανατολική Κίνα, είχε εισπράξει 370 εκατ. γιουάν (50 εκατ. δολάρια), επιτρέποντας στις δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και λεωφορείων να πουλήσουν οικόπεδα. Μια περιφέρεια στην Τσονγκίνγκ, μια νοτιοδυτική μεγαλούπολη, ανακοίνωσε τον Αύγουστο ότι θα «διαλύσει τα τσουκάλια», προκειμένου να ανακουφιστεί από την κρίση χρέους. Ορισμένες τοπικές κυβερνήσεις έχουν συνδυάσει πιο περιζήτητα κυβερνητικά έργα με περιουσιακά στοιχεία που θέλουν να ξεφορτωθούν, πιέζοντας τους αγοραστές να πάρουν από τα χέρια τους ανεπιθύμητα κτίρια γραφείων ή βιομηχανικά πάρκα.

Αυτού του είδους οι πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων αποκτούν πλέον δυναμική. Στις Σαντόγκ καιΤσιάνγκσου, δύο παράκτιες επαρχίες, τα μη φορολογικά έσοδα, τα οποία περιλαμβάνουν έσοδα από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, αυξήθηκαν κατά 15% το πρώτο εξάμηνο του έτους. Στην Τσινγκτάο, στην οποία ανήκει η Laixi, η τιμή των κρατικών περιουσιακών στοιχείων που πωλήθηκαν σε τοπικό χρηματιστήριο έφτασε πέρυσι τα 5,9 δισ. γιουάν, υπερδιπλάσια από το προηγούμενο έτος, περιλαμβάνοντας πωλήσεις δικαιωμάτων χρήσης για επτά δεξαμενές με συμβάσεις που διαρκούν έως και 40 χρόνια.

Πόσα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να εκποιηθούν; Το πρώτο εμπόδιο είναι να διαπιστωθεί ποια τμήματα του κράτους κατέχουν πράγματι ένα περιουσιακό στοιχείο. Για περιουσιακά στοιχεία ηλικίας άνω των δύο δεκαετιών η τεκμηρίωση είναι ανεπαρκής. Καθώς οι κινεζικές πόλεις μεγάλωσαν, πολλές συγχωνεύτηκαν με άλλες δικαιοδοσίες ή προέκυψαν από τοπικές περιφέρειες. Η Huang Wenyin της S&P Global Ratings, ενός οργανισμού αξιολόγησης, σημειώνει ότι το κτίριο στο οποίο μεγάλωσε στο Πεκίνο ανήκε σε μια κρατική εταιρεία, ακόμα και τη στιγμή που οι υπάλληλοι μιας άλλης κρατικής εταιρείας είχαν τη δυνατότητα να ζουν σε αυτό στο πλαίσιο μιας άτυπης συμφωνίας. Μια τρίτη κρατική εταιρεία μπορεί επίσης να είχε αξιώσεις επί του κτιρίου. Καθώς οι δεκαετίες περνούσαν, η έλλειψη τεκμηρίωσης και τα χαμένα αρχεία σήμαιναν ότι το κτίριο δεν κατεδαφίστηκε ποτέ. Έτσι, ένα δυνητικά προσοδοφόρο οικόπεδο παρέμεινε αναξιοποίητο.

Για τους αγοραστές που ενδιαφέρονται να αναλάβουν κρατικά περιουσιακά στοιχεία υπάρχουν αρκετοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν, δεδομένου ότι αυτά έχουν οιονεί ιερό καθεστώς. Σε αντίθεση με τη Ρωσία, η οποία πούλησε μεγάλο μέρος της περιουσίας της μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Κίνα δεν βίωσε ποτέ μια ανάλογη «μεγάλη έκρηξη». Αντιθέτως, άρχισε να ιδιωτικοποιεί με αργούς ρυθμούς από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν υπήρχε ελάχιστη ιδιωτική ιδιοκτησία.  Τα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο πωλήθηκαν περιουσιακά στοιχεία και κατά πόσο καταβλήθηκαν δίκαιες τιμές πριν από πολλά χρόνια, παραμένουν ακόμα. Το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, για παράδειγμα, ξεκίνησε το 2019 αγωγή εναντίον των μετόχων μιας εταιρείας με την επωνυμία Founder Group, υποστηρίζοντας ότι η πώληση ενός μεριδίου της εταιρείας πριν από 15 χρόνια είχε γίνει με δόλο.

Τα αφεντικά ανησυχούν ότι οι συμφωνίες μπορεί να τραβήξουν την προσοχή και αργότερα να διερευνηθούν για διαφθορά. Εν τω μεταξύ, όσοι εργάζονται σε κρατικές επιχειρήσεις φοβούνται ότι θα έχουν απώλειες κατά την πώληση των περιουσιακών στοιχείων. Η κινεζική νομοθεσία επιτρέπει συμφωνίες με πολύ συγκεκριμένους όρους και η κεντρική κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει ότι θα τιμωρήσει τους ιθύνοντες που παραβιάζουν τους κανόνες. Η δημόσια αποδοκιμασία βρίσκεται πάντοτε στο πίσω μέρος του μυαλού όλων. Ο κ. Guo δυσαρεστήθηκε όταν άκουσε για τις πωλήσεις των δεξαμενών στη Laixi. Ορισμένοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αμφισβητούν τη νομιμότητα των συμφωνιών, ενώ διαδικτυακά άρθρα τις επικρίνουν.

Ίσως η κύρια πρόκληση είναι η δημιουργία μιας πραγματικής αγοράς για τους κρατικούς θησαυρούς. Οι ιδιώτες αγοραστές κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για στημένες συναλλαγές και για απόκτηση κρατικών περιουσιακών στοιχείων για πενταροδεκάρες. Ταυτόχρονα, φοβούνται ότι θα καταλήξουν με ένα «λεμόνι» στα χέρια τους, δηλαδή ένα περιουσιακό στοιχείο που φαίνεται ωραίο στους ξένους, αλλά για όσους γνωρίζουν έχει μικρή αξία. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί πολλά από τα περιουσιακά στοιχεία απλώς μεταβιβάζονται μεταξύ κρατικών επιχειρήσεων. Τέτοιες συναλλαγές δεν εμπλέκουν τον ιδιωτικό τομέα και επομένως δεν μπορούν να κατηγορηθούν ότι δημιουργούν απώλειες για το κράτος. Παρ’ όλο που τα έγγραφα για την πώληση των δύο δεξαμενών της Laixi σημειώνουν ότι η πώληση προσέλκυσε «κοινωνικό κεφάλαιο», ή χρήματα του ιδιωτικού τομέα, ο πραγματικός αγοραστής ήταν μια άλλη κρατική επιχείρηση στην ίδια πόλη. Ίσως η συμφωνία να βοηθήσει στην ανακούφιση των βραχυπρόθεσμων προβλημάτων ρευστότητας της τοπικής κυβέρνησης, αλλά δύσκολα θα σταματήσει τη συσσώρευση του χρέους της.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

HIG: Με ρομπότ το “πράσινο” Logistics Park στον Ασπρόπυργο

Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!