Έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαλύσει το χρηματιστήριο;

Μερικές φορές η αποτελεσματικότητα είναι κάτι που φαίνεται. Σε μια γραμμή παραγωγής, ας πούμε, σοκολατένιων γλυκισμάτων, υπάρχει μια σειρά από εξειδικευμένες μηχανές που εμπλέκονται στο να γεμίζουν τα μπισκότα με καραμέλα, να τα καλύπτουν με σοκολάτα και να τα στεγνώνουν, να τα συσκευάζουν και να τα στοιβάζουν. Για έναν υπάλληλο γραφείου που επικοινωνεί με τους συναδέλφους του, πιθανώς εμπλέκεται το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Και στις δύο περιπτώσεις η διαδικασία είναι αποτελεσματικότερη χάρη στην τεχνολογία. Σε όλους σχεδόν τους κλάδους, από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά, η τεχνολογία ενισχύει την αποτελεσματικότητα.

Ένα νέο έγγραφο του Cliff Asness, ενός διακεκριμένου συστηματικού επενδυτή, υποδηλώνει ότι η χρηματιστηριακή αγορά αποτελεί εξαίρεση -μια υπόθεση που έχει απήχηση σήμερα, δεδομένης της τρέλας της αγοράς τον Αύγουστο και της πρόσφατης rollercoaster διαδρομής της μετοχής της Nvidia. Ο λόγος για το εξαιρετικό καθεστώς της χρηματιστηριακής αγοράς είναι, εν μέρει, επειδή η αποτελεσματικότητα της αγοράς διαφέρει από την αποτελεσματικότητα της γραμμής παραγωγής. Μια αποτελεσματική αγορά είναι, σύμφωνα με τον Eugene Fama, νομπελίστα οικονομολόγο (και διδακτορικό σύμβουλο του κ. Asness), εκείνη στην οποία «οι τιμές αντανακλούν όλες τις πληροφορίες».

Στη δεκαετία του 1990 οι ηλεκτρονικές συναλλαγές ήταν ο κανόνας, αλλά απείχαν πολύ από την εκδοχή των νανοδευτερολέπτων που κυριαρχεί σήμερα. Επίσης, υπάρχουν πλέον περισσότερες πληροφορίες για κάθε μετοχή, οι οποίες, παράλληλα, διαδίδονται και πολύ ταχύτερα. Η ταχύτητα, ο ανταγωνισμός και η μεγαλύτερη πληροφόρηση έχουν σαφώς ενισχύσει την αποτελεσματικότητα μ’ έναν τρόπο: έχουν μειώσει το κόστος των συναλλαγών.

Το πρόβλημα είναι ότι η ταχύτητα δεν παρέχει ακρίβεια. «Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι νέες πληροφορίες δεν επηρεάζουν τις τιμές των μετοχών ταχύτερα απ’ ό,τι στο παρελθόν, και αυτό είναι ένα είδος “αποτελεσματικότητας”», γράφει ο κ. Asness. «Ωστόσο, η ταχύτητα δεν συνεπάγεται ότι το επίπεδο των τιμών πριν ή μετά τις νέες πληροφορίες ήταν ιδιαίτερα ακριβές». Και για του λόγου το αληθές, παραθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η ακρίβεια έχει μειωθεί.

Μια πηγή αποδείξεων είναι τα λεγόμενα value spreads (διαφορά αξίας), τα οποία συγκρίνουν τι πληρώνουν οι επενδυτές για τις ακριβότερες μετοχές με τι πληρώνουν για τις φθηνότερες. Η απλούστερη εκδοχή εξετάζει απλώς την τιμή μιας επιχείρησης σε σύγκριση με τη λογιστική της αξία (τι θα άξιζε αν πωλούνταν για ανταλλακτικά). Χρησιμοποιώντας αυτό το μέτρο, οι διαφορές αξίας ήταν σταθερές μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και της δεκαετίας του 1990, προτού εκτοξευτούν πριν από το κραχ των dotcom. Έκτοτε, τα τελευταία 20 περίπου χρόνια ανέβηκαν σταθερά σε υψηλά επίπεδα σχεδόν όλων των εποχών. Το ελάττωμα αυτού του μέτρου είναι ότι μπορεί να στρεβλωθεί από μια μεταβαλλόμενη σύνθεση της αγοράς (οι εταιρείες τεχνολογίας τείνουν να έχουν υψηλότερους δείκτες τιμής προς λογιστική αξία απ’ ό,τι οι τράπεζες, για παράδειγμα).

Ένα άλλο, πιο εξελιγμένο μέτρο, που επινοήθηκε από τον κ. Asness, περιλαμβάνει όλα τα είδη ορισμών της αξίας, συγκρίνοντας τις τιμές με τα κέρδη, τα προβλεπόμενα μελλοντικά κέρδη, τις ταμειακές ροές κ.ο.κ., και συγκρίνει μόνο επιχειρήσεις εντός ενός κλάδου. Αυτό δείχνει μια παρόμοια τάση. Όπως και να κοπούν τα πράγματα, είναι πολύ πιο δύσκολο να βρεθεί ένας λόγος για τον οποίο οι επενδυτές είναι πρόθυμοι να πληρώσουν τις σημερινές τιμές.

Ο κ. Asness προτείνει τρεις εξηγήσεις για τον γρίφο. Η μία είναι ότι δύο δεκαετίες χαμηλών επιτοκίων επηρέασαν τις μετρήσεις της αξίας με τρόπο που είναι δύσκολο να αποτυπωθεί. Αυτό το επιχείρημα είναι ευκολότερο να απορριφθεί τώρα, απ’ ό,τι στη δεκαετία του 2010, με τα επιτόκια να έχουν επιστρέψει σε θετικά πραγματικά επίπεδα.

Ένα δεύτερο είναι ότι τα αμοιβαία κεφάλαια δείκτη, τα οποία αγοράζουν και κρατούν ολόκληρη την αγορά, έχουν εκτοπίσει τις έξυπνες επενδύσεις. Φανταστείτε ότι η αγορά πριν από αυτά τα αμοιβαία κεφάλαια αποτελούνταν από «καρχαρίες» (ενημερωμένους επενδυτές) και «ψαράκια» (ερασιτέχνες). Αν οι «καρχαρίες» είχαν παραιτηθεί και επέλεγαν τα αμοιβαία κεφάλαια δεικτών, η δεικτοδότηση μπορεί να δυσκόλευε τους επαγγελματίες να ωθήσουν τις τιμές προς σοφές κατευθύνσεις.

Το τρίτο επιχείρημα είναι το πιο πειστικό: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παράγουν όχλους. Ή, όπως το θέτει ο κ. Asness, «στιγμιαίες, παιχνιδοποιημένες, φτηνές, 24ωρες συναλλαγές… στο smartphone σας, αφού πρώτα λάβετε όλες τις προκαταλήψεις σας ενισχυμένες από προτροπές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τυχαίους και απατεώνες με αόριστα μη ασφαλή για την εργασία (NSFW) ψευδώνυμα… Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;». Αυτή είναι μια ιδέα που βρίσκει ανταπόκριση και σε άλλους. «Για οποιονδήποτε λόγο, οι αγορές παρουσιάζουν τώρα πολύ περισσότερο συμπεριφορά που μοιάζει με καζίνο, απ’ ό,τι όταν ήμουν νέος. Το καζίνο κατοικεί πλέον σε πολλά σπίτια και καθημερινά δελεάζει τους ενοίκους», έχει πει ο Warren Buffett.

Όπως παραδέχεται ο κ. Asness, μιλάει για το δικό του βιβλίο: τα value spreads ενημερώνουν τις επενδύσεις του. Δεδομένου ότι γίνονται όλο και πιο ανεξήγητες, οι αποδόσεις του δεν ήταν αστρικές τον τελευταίο καιρό. Ένας κόσμος στον οποίο οι επενδυτικές μάζες κάνουν μεγάλα λάθη θα έπρεπε θεωρητικά να είναι καλός για τους «καρχαρίες». Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη πρόκληση: να μπορέσουν να κρατήσουν την ψυχραιμία τους μπροστά στο προφανές χάος. Η Nvidia, η οποία είναι μία από τις πιο πολύτιμες και πιο προσεκτικά παρακολουθούμενες εταιρείες στον κόσμο, έχασε το 10% της αξίας της -280 δισ. δολάρια- στις 3 Σεπτεμβρίου. Η αιτία; Μια «χλιαρή» ανακοίνωση στοιχείων για τον τομέα της παραγωγής.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

ΔΕΘ: Οι ανακοινώσεις για τον τουρισμό και οι πρώτες αντιδράσεις

Τράπεζες: Νέα τιμολόγηση προϊόντων φέρνει η μείωση επιτοκίων από την ΕΚΤ

Λεπτές ισορροπίες μεταξύ Ελλάδας Κύπρου για το καλώδιο: Η στάση των ΗΠΑ