THEPOWERGAME
Οι κλέφτες του νερού έρχονται τη νύχτα. Φτάνουν με φορτηγά, αντλούν νερό από τα αρδευτικά κανάλια και φεύγουν. Ο Alejandro Meneses, ιδιοκτήτη μιας μεγάλης φάρμας λαχανικών στο Coquimbo, μια άνυδρη επαρχία της Χιλής, εξοργίζεται με την όλη κατάσταση. Θεωρητικά, η ιδιοκτησία του συνοδεύεται από το δικαίωμα να διοχετεύει 40 λίτρα ποτάμιου νερού το δευτερόλεπτο στα χωράφια του. Όμως, εξαιτίας της ξηρασίας, που επιδεινώνεται από την κλοπή, μπορεί να πάρει μόνο το ένα δέκατο αυτής της ποσότητας, την οποία πρέπει να διαπραγματευτεί με τους γείτονές του. Αν η τιμή των τροφίμων αυξηθεί επειδή αγρότες όπως αυτός δεν μπορούν να καλλιεργήσουν αρκετά, «θα υπάρξει μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα», λέει.
Τα προβλήματα του νερού στον κόσμο μπορεί να συνοψιστεί σε έξι λέξεις: «πολύ λίγο, πολύ πολύ, πολύ βρώμικο», λέει ο Charlie Iceland του κέντρου μελετών World Resources Institute (WRI). Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει τα προβλήματα. Ήδη, η μισή, περίπου, ανθρωπότητα ζει κάτω από αυτό που το WRI αποκαλεί «συνθήκες έντονης έλλειψης νερού» για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο.
Η προσαρμογή θα απαιτήσει όχι μόνο νέα τεχνολογία αλλά και νέα πολιτική. Χωριά, περιφέρειες και χώρες θα πρέπει να συνεργαστούν για να μοιραστούν το λιγοστό νερό και να κατασκευάσουν αντιπλημμυρικά έργα. Οι ανάγκες των αγροτών, οι οποίοι χρησιμοποιούν το 70% του γλυκού νερού στον κόσμο, πρέπει να εξισορροπηθούν με εκείνες των κατοίκων των πόλεων που τρέφουν, αλλά και της βιομηχανίας. Εν ολίγοις, απαιτείται μια πολιτική εμπιστοσύνης, δούναι και λαβείν και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Ωστόσο, η εξάπλωση της προσέγγισης «αυτοί και εμείς» δυσκολεύει κάθε προσπάθεια. Μια παγκόσμια μελέτη των Jens Marquardt και Markus Lederer του Πανεπιστημίου του Darmstadt σημειώνει ότι οι λαϊκιστές υποδαυλίζουν την οργή, σπέρνουν τη δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη και απορρίπτουν τις πολιτικές για το κλίμα ως την ατζέντα των φιλελεύθερων ελίτ.
Περίπου το 97% του νερού στη Γη βρίσκεται στον αλμυρό ωκεανό. Η ζωή στη στεριά, στις λίμνες και στα ποτάμια εξαρτάται από το υπόλοιπο 3%. Παρόλο που η ποσότητα του νερού στον πλανήτη είναι αμετάβλητη, οι δαιδαλώδεις λειτουργίες που το μετακινούν δεν είναι. Ο κύκλος του νερού αποτελείται από έναν ιλιγγιώδη αριθμό διεργασιών, πολλές από τις οποίες είναι μη γραμμικές και λειτουργούν σε διάφορες χρονικές κλίμακες και περιοχές. Όλα, τελικά, καθοδηγούνται από την ενέργεια του ήλιου, η οποία εξατμίζει το θαλασσινό νερό, καθορίζει τη διαπνοή των φυτών και, θερμαίνοντας δυσανάλογα τις τροπικές περιοχές, τροφοδοτεί τα ωκεάνια ρεύματα και τα καιρικά συστήματα.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη μεταβάλλει τους τρόπους συμπεριφοράς του νερού. Εντείνει τον κύκλο του νερού, αυξάνοντας τη σοβαρότητα τόσο των πολύ υγρών όσο και των πολύ ξηρών φαινομένων. Ο θερμότερος αέρας μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία, η οποία επίσης εξατμίζεται ευκολότερα από τους θερμότερους ωκεανούς. Περισσότερη υγρασία στην ατμόσφαιρα σημαίνει ότι περισσότερη μπορεί να επιστρέψει στη γη ως βροχή ή χιόνι, αυξάνοντας την πιθανότητα ισχυρότερων πλημμυρών στις υγρές περιοχές, που σημαίνει ότι απομένουν λιγότερες πιθανές βροχοπτώσεις για τις ξηρότερες περιοχές. Ο «διψασμένος» αέρας εκεί είναι πιθανότερο να απορροφήσει την υγρασία από το έδαφος, παρατείνοντας και επιδεινώνοντας τις ξηρασίες.
Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι, μεταξύ 2002 και 2021, οι πλημμύρες επηρέασαν περίπου 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους, σκότωσαν σχεδόν 100.000 και προκάλεσαν οικονομικές απώλειες άνω των 830 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι ξηρασίες, κατά την ίδια περίοδο, επηρέασαν 1,4 δισ. ανθρώπους, σκότωσαν πάνω από 20.000 και κόστισαν 170 δισ. δολάρια. Η παγκόσμια προσφορά γλυκού νερού κατά κεφαλή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με βιώσιμο τρόπο μειώνεται σταθερά (βλ. διάγραμμα) και, τις επόμενες δεκαετίες, αναμένεται να μειωθεί ιδιαίτερα γρήγορα στην Αφρική.
Στη Χιλή, το «πολύ λίγο» εξελίσσεται σε κρίση, για την οποία η πολιτική απέχει πολύ από το να βρει λύση. Είναι η χώρα με την μεγαλύτερη έλλειψη νερού στη Νότια Αμερική. «Το Σαντιάγο [η πρωτεύουσα] είναι εντάξει μέχρι στιγμής, αλλά σε δέκα χρόνια μπορεί να μην είναι», προειδοποιεί η Jessica López, η υπουργός Δημοσίων Έργων.
Για αιώνες, οι Χιλιανοί που ήθελαν νερό απλά το έπαιρναν από τα ρυάκια και τα ποτάμια ή έσκαβαν πηγάδια για να αντλούν υπόγεια ύδατα. Όμως, καθώς τμήματα της χώρας «στεγνώνουν», οι κανόνες που γράφτηκαν σε πιο άφθονες σε νερό εποχές είναι όλο και πιο ξεπερασμένοι. Η έντονη δυσπιστία μεταξύ αριστεράς και δεξιάς – σε μια χώρα που έχει δει μαζικές διαμαρτυρίες τα τελευταία χρόνια – καθιστά δύσκολη την αναθεώρησή τους.
Οι συντηρητικές κυβερνήσεις παραχώρησαν σε πολλούς γαιοκτήμονες «δικαιώματα νερού», επιτρέποντάς τους να αντλούν μια γενναιόδωρη ποσότητα κάθε μέρα, δωρεάν και για πάντα. Σήμερα, ο συνολικός όγκος των παραχωρηθέντων δικαιωμάτων νερού υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που μπορεί να αντληθεί με βιώσιμο τρόπο. Έτσι, αγρότες όπως ο κ. Meneses αναγκάστηκαν να καθίσουν με την τοπική ένωση υδάτων και να συμφωνήσουν για το πόσο μπορεί να αντλήσει ο καθένας. Ωστόσο, κάποιοι εξαπατούν, πραγματοποιώντας παράνομες γεωτρήσεις. Η ένταση μεταξύ των μεγαλοαγροτών, των μικροκαλλιεργητών και των χωρικών είναι μεγάλη. «Είμαστε περιτριγυρισμένοι από αγροκτήματα με παράνομες γεωτρήσεις, και γι’ αυτό δεν έχουμε νερό», λέει η Erica Díaz, μια δυναμική αγρότισσα που βασίζεται σε φορτηγά με νερό και ανακυκλώνει το νερό του πλυσίματος στο χωράφι με τα λαχανικά της.
Οι συντηρητικοί Χιλιανοί γαιοκτήμονες θεωρούν τα «δικαιώματα νερού» ως φυσικό μέρος των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Ωστόσο, το νερό δεν είναι σαν τη γη. Ένα σπίτι δεν χρειάζεται να καταπατά τον γείτονα, αλλά ένα πηγάδι εξαντλεί τα υπόγεια ύδατα που είναι για όλους. Η παραχώρηση ενός σταθερού όγκου δικαιωμάτων νερού στο διηνεκές είναι τρέλα.
Εν τω μεταξύ, η αριστερά της Χιλής προωθεί την ιδέα ότι το νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Ένα σχέδιο συντάγματος που υποστηρίχθηκε από την παρούσα κυβέρνηση αλλά απορρίφθηκε από τους ψηφοφόρους το 2022, ανέφερε 71 φορές το «νερό», επιβεβαιώνοντας το δικαίωμα όλων σε αυτό, ιδίως αν ήταν φτωχοί ή ιθαγενείς, αλλά δίνοντας ελάχιστα στοιχεία για το πώς θα μπορούσε να παρασχεθεί αυτό το δικαίωμα.
Η αλλοπρόσαλλη προσέγγιση της πολιτικής για το νερό παρουσιάζεται σε μια συνάντηση μικροκαλλιεργητών στην Punitaqui, μια πόλη στη βόρεια Χιλή. Όλοι συμφωνούν ότι το νερό είναι πολύ σπάνιο. Ορισμένοι αγρότες παραπονιούνται ότι οι μεγάλες εταιρείες έχουν πάρει άδικο μερίδιο. Άλλοι διαμαρτύρονται για την εκτεταμένη εγκληματικότητα – συμπεριλαμβανομένου ενός επιθεωρητή νερού που δέχεται απειλές θανάτου. Ένας εμπειρογνώμονας δείχνει πώς να χρησιμοποιούν υπερήχους για την ανίχνευση διαρροών, οι οποίες είναι συχνές. Ωστόσο, πολλοί αγρότες στην αίθουσα παραδέχονται ότι δεν γνωρίζουν καν πού είναι θαμμένοι οι τοπικοί σωλήνες τους.
Κατά μία έννοια, η Χιλή έχει άφθονο νερό: στα δυτικά βρίσκεται ο Ειρηνικός Ωκεανός. Ωστόσο η έκδοση άδειας για την κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από μια δεκαετία. Τα προβλήματα είναι περισσότερο πολιτικά παρά τεχνικά. Μόνο για την άδεια χρήσης ενός κομματιού της ακτογραμμής για μια μονάδα, μια εταιρεία πρέπει να υποβάλει αίτηση στο υπουργείο Άμυνας – πράγμα που απαιτεί τρία ή τέσσερα χρόνια. Το συμβούλιο αρχαιολογικών μνημείων πρέπει να είναι σίγουρο ότι δεν θα καταστραφεί οτιδήποτε πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Αυτό μπορεί να πάρει άλλα τρία ή τέσσερα χρόνια. Επίσης η μεταφορά νερού είναι μια γραφειοκρατική δίνη.
Η Χιλή πρέπει να σκεφτεί λογικά για το νερό, λέει η Ulrike Broschek του κέντρου μελετών Fundación Chile. Η αφαλάτωση είναι χρήσιμη, αλλά αν δεν τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι κακή για το κλίμα. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, οι παγκόσμιες εκπομπές από την αφαλάτωση θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με όλες τις εκπομπές της Βρετανίας μέχρι το 2025.
Στη Χιλή, πρόκειται να επιτευχθούν μεγαλύτερα και φθηνότερα κέρδη. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες ευθύνονται για τα τέσσερα πέμπτα της χρήσης νερού, θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν περισσότερο τη στάγδην άρδευση και την υδροπονία. Αν οι αγρότες πλήρωναν απευθείας για το νερό, θα το χρησιμοποιούσαν πιο αποτελεσματικά. Οι πόλεις, αντί να έχουν παντού στεγανά πεζοδρόμια, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν «κήπους βροχής» για τη συλλογή του βρόχινου νερού και τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων από κάτω. Παράλληλα, οι κανόνες πρέπει να είναι απλούστεροι: το νερό ρυθμίζεται από 56 δημόσιους φορείς, χωρίς να υπάρχει ενιαίος συντονιστής, παραπονιέται η κα Broschek.
Η κα López, τουλάχιστον, προσφέρει μια ενθαρρυντικά ρεαλιστική άποψη. Yπόσχεται ότι το νομοσχέδιο που βρίσκεται σε εκκρεμότητα θα επιταχύνει τις άδειες για αφαλάτωση και ότι θα κατασκευαστούν περισσότερες υποδομές νερού. Γενικότερα, υποστηρίζει ότι το νερό «πρέπει να έχει την κατάλληλη τιμή».
Αλλού, η λογική τιμολόγηση του νερού είναι τόσο σπάνια όσο και αναγκαία. Ακόμα και σε μέρη όπου έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί, μπορεί να είναι πολιτικά επιβαρυμένη. Δείτε την Αυστραλία, μια άλλη ξηρή χώρα όπου οι αγρότες χρησιμοποιούν περισσότερο νερό από όλους τους άλλους μαζί. Οι ομοσπονδιακές και πολιτειακές κυβερνήσεις κατέληξαν σε μια συμφωνία το 2012 για την εξοικονόμηση νερού στη λεκάνη Murray-Darling, το μεγαλύτερο σύστημα διασυνδεδεμένων ποταμών της Αυστραλίας. Βασίστηκε σε ένα υφιστάμενο σύστημα που επιτρέπει στους αγρότες να αγοράζουν ή να πωλούν δικαιώματα νερού. Ο στόχος ήταν να εξοικονομηθούν 3.200 γιγαλίτρα (gl) έως το 2024, είτε με την «επαναγορά» δικαιωμάτων από τους αγρότες είτε με επενδύσεις σε έργα που θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν ισοδύναμες ποσότητες, όπως αποδοτικότερα συστήματα άρδευσης.
Η Αυστραλία εξοικονόμησε περίπου 2.130 γιγαλίτρα νερού, που ισοδυναμεί με πάνω από το 20% της προηγούμενης κατανάλωσης. Εν τω μεταξύ, η γεωργική παραγωγή αυξήθηκε. Το γεγονός ότι η χώρα είναι πλούσια βοηθάει πολύ. Η κυβέρνηση έχει διαθέσει 13 δισ. δολάρια Αυστραλίας (8,8 δισ. δολάρια) για την εξοικονόμηση νερού. Τα συστήματα μέτρησης της χρήσης νερού είναι εξελιγμένα. Όταν ο Malcolm Holm, ένας γαλακτοπαραγωγός, χρειάζεται να αρδεύσει τα βοσκοτόπια του, παραγγέλνει νερό μέσω του διαδικτύου. Αισθητήρες μετρούν τις ποσότητες. Οι βάνες ανοίγουν και το νερό ποτίζει τα χωράφια του. Το σύστημα συντηρεί τα 1.200 βοοειδή του.
Ωστόσο, σχεδόν όλοι είναι δυσαρεστημένοι. Οι περιβαλλοντολόγοι λένε ότι οι στόχοι θα έπρεπε να γίνουν πιο φιλόδοξοι. Οι αγρότες λένε ότι είναι πολύ αυστηροί. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να πουλήσει το νερό του στην κυβέρνηση, αλλά επειδή πολλοί το κάνουν, το σύστημα μειώνει τη συνολική ποσότητα που είναι διαθέσιμη για συμφωνίες άρδευσης. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο την τελευταία δεκαετία οι τιμές του νερού έχουν αυξηθεί. Αυτό είναι και το ζητούμενο: οι υψηλότερες τιμές ωθούν στη εξοικονόμηση, αλλά απειλούν επίσης τα αγροτικά μέσα διαβίωσης. Σε αγροτικές περιοχές της Νέας Νότιας Ουαλίας έχουν ξεσπάσει διαμαρτυρίες. «Τα νηπιαγωγεία παλεύουν να γράψουν παιδιά. Οι σύλλογοι ποδοσφαίρου δεν έχουν αρκετούς παίκτες», λέει η Linda Fawns, δημοτική σύμβουλος στο Deniliquin, μια μικρή πόλη. Ο Jamie Tasker, ένας τοπικός γεωργικός μηχανικός, ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση «κινδυνολογεί» για το περιβάλλον και συμπιέζει την άρδευση για να ενισχύσει τις ψήφους των πόλεων.
Σχεδόν εννέα στους δέκα Αυστραλούς ζουν σε πόλεις και οι πολιτικοί, σίγουρα, δεν θέλουν οι βρύσες τους να στερέψουν. Ωστόσο, οι προτεραιότητες αλλάζουν καθώς τα κόμματα εναλλάσσονται στην εξουσία. Το (συντηρητικό) Φιλελεύθερο Κόμμα, το οποίο είναι περισσότερο υπέρ των αγροτών και απρόθυμο να κάνει πολλά για την κλιματική αλλαγή, σταμάτησε την επαναγορά νερού. Το Εργατικό Κόμμα, που βρίσκεται στην ομοσπονδιακή εξουσία από το 2022, την επανέφερε.
Οι καταγγελίες για κλοπή νερού είναι πολλές. Πέρυσι σε έναν αγρότη επιβλήθηκε πρόστιμο σχεδόν 150.000 δολαρίων Αυστραλίας για παράνομη εκμετάλλευση υπόγειων υδάτων αξίας 1,1 εκατ. δολαρίων Αυστραλίας. «Η κλοπή είναι ένα επιχειρηματικό μοντέλο, επειδή τα πρόστιμα δεν ταιριάζουν με το έγκλημα», δηλώνει ο Robert McBride, ο οποίος διευθύνει μια φάρμα προβάτων στην ύπαιθρο.
Το σχέδιο Murray-Darling θα επανεξεταστεί το 2026. Καθώς οι ξηρασίες επιδεινώνονται, η κυβέρνηση θα πρέπει να αγοράζει περισσότερο νερό, αυξάνοντας έτσι τις τιμές του και οδηγώντας τις λιγότερο αποδοτικές σε νερό γεωργικές εκμεταλλεύσεις εκτός λειτουργίας, κάτι που δεν θα συμβεί ειρηνικά.
Από τη σύγκρουση στο συμβιβασμό
Αν η πολιτική του νερού είναι ευαίσθητη σε εύπορα, σταθερά μέρη όπως η Αυστραλία και η Χιλή, στις φτωχότερες χώρες είναι εκρηκτική. Η κλιματική αλλαγή φαίνεται να κάνει τον καιρό πιο ασταθή σε πολλές από αυτές, για παράδειγμα, μεγεθύνοντας τη μεταβλητότητα που είναι εγγενής στη νότια ταλάντωση Ελ Νίνιο, μια παγκόσμια κινητήρια δύναμη των μουσώνων και των βροχών τους.
Τον Απρίλιο και τον Μάιο οι πλημμύρες στην Κένυα ήταν οι χειρότερες από ποτέ. Γέφυρες, σχολεία και σιδηροδρομικές γραμμές καταστράφηκαν. Ίσως 300 άνθρωποι να έχασαν τη ζωή τους. Μετά από χρόνια ξηρασίας, η κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε, λέει ο Kennedy Odede της SHOFCO, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που εξυπηρετεί τις φτωχογειτονιές του Ναϊρόμπι. «Όταν άρχισε να βρέχει, οι άνθρωποι χάρηκαν. Κανείς δεν περίμενε ότι θα έβρεχε τόσο πολύ».
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε ενημερωθεί καλύτερα. Η συνεχής ξηρασία προετοιμάζει το έδαφος για πλημμύρες. Καθώς σκληραίνει, το νερό δεν έχει πού να πάει παρά μόνο προς τα πλάγια. Ο λαϊκιστής πρόεδρος της Κένυας, William Ruto, αγνόησε πέρυσι τις προειδοποιήσεις για επικείμενες πλημμύρες.
Η Benninah Nazau, έμπορος λαχανικών στο Mathare, μια παραγκούπολη του Ναϊρόμπι, θυμάται τη βροχή να χτυπάει την τσίγκινη στέγη της στις 5 το απόγευμα της 23ης Απριλίου. Όταν κοίταξε έξω, είδε τραπέζια και καρέκλες να παρασύρονται από το κοντινό ποτάμι. Μέχρι τη 1 π.μ. το νερό έτρεχε μέσα στο σπίτι της. Άρπαξε τα πέντε παιδιά της και τα πήγε σε ψηλότερο σημείο, χωρίς να μπορεί να διασώσει τίποτα από τα υπάρχοντά της. «Ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου». Οι γείτονες παρασύρθηκαν από την ορμή του νερού.
Η πολιτική δυσλειτουργία καθιστά τις πόλεις λιγότερο ανθεκτικές. Οι κανόνες που απαγορεύουν την κατασκευή σπιτιών κοντά στον ποταμό – όπως αυτό της κας Nazau, το οποίο ήταν μόλις έξι μέτρα – αγνοούνται. Οι ιδιοκτήτες γης δωροδοκούν τους αξιωματούχους για να κάνουν τα στραβά μάτια όταν παραβιάζουν τους πολεοδομικούς κώδικες. Οι οικοδόμοι μπαζώνουν τους υγροτόπους.
Ενώ η λειψυδρία έχει μια προφανή λύση – υψηλότερες τιμές – το πρόβλημα της υπερβολικής ποσότητας νερού δεν έχει. Πρέπει να κατασκευαστούν αντιπλημμυρικά έργα και οι άνθρωποι να αποθαρρύνονται να ζουν στα πιο επικίνδυνα μέρη. Αλλά πού και πώς; Η κυβέρνηση της Κένυας χρηματοδοτεί τη φύτευση δέντρων στις όχθες των ποταμών του Ναϊρόμπι, για να συγκρατήσει τις μελλοντικές πλημμύρες. Στις νέες οικοδομικές άδειες στην πόλη έχει επιβληθεί μορατόριουμ. Οι αξιωματούχοι εκδιώκουν ανθρώπους από σπίτια που έχουν χτιστεί σε απόσταση 30 μέτρων ή λιγότερο από τις όχθες του ποταμού και καταστρέφουν τα κτίρια. Στο χειρότερα πληγέν τμήμα του Mathare, το μόνο που έχει απομείνει είναι ερείπια και μια δυσοσμία λυμάτων. Σε κάθε νοικοκυριό προσφέρθηκε αποζημίωση 10.000 σελίνια (77,60 δολάρια).
Πολλοί κάτοικοι, ωστόσο, αντιστέκονται. Ορισμένοι παραμένουν ακόμα σε παράγκες δίπλα στο ποτάμι, αρνούμενοι να φύγουν. Άλλοι θέλουν περισσότερη αποζημίωση. Πολλοί δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση, η οποία θεωρείται ευρέως διεφθαρμένη. Ορισμένοι Κενυάτες πιστεύουν ότι οι πολιτικοί προκάλεσαν σκόπιμα τις πλημμύρες, για να ανοίξουν το δρόμο για τις εκκαθαρίσεις των παραγκουπόλεων που ακολούθησαν. Η πίστη σε τέτοιες τραβηγμένες θεωρίες συνωμοσίας καθιστά τη συνεργασία μεταξύ κράτους και πολιτών λιγότερο πιθανή.
Οι διαμάχες για το νερό μπορεί να γίνουν βίαιες. Η σύμπραξη «Νερό, Ειρήνη και Ασφάλεια», ένας παγκόσμιος οργανισμός, επεξεργάζεται δεδομένα για την πρόβλεψη συγκρούσεων που σχετίζονται με το νερό. Η τελευταία της ενημέρωση, τον Ιούνιο, σημειώνει ότι κτηνοτρόφοι και αγρότες σε όλο το Σαχέλ μάχονται για το λιγοστό νερό. Αψιμαχίες που σχετίζονται με την ξηρασία αναμένονται στη Νότια Αφρική, τη Μαδαγασκάρη και τη Μοζαμβίκη, ενώ οι πλημμύρες στο Ιράν και το Αφγανιστάν έχουν εκτοπίσει πληθυσμούς σε περιοχές όπου μπορεί να μην είναι ευπρόσδεκτοι.
Οι εντάσεις μεταξύ των κρατών είναι επίσης συχνές. Καθώς οι ποταμοί γίνονται όλο και πιο ασταθείς, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών στα κατάντη και των χωρών στα ανάντη μπορεί να γίνουν όλο και πιο δύσκολες. Οι ξηρές χώρες (όπως η Κίνα και οι χώρες του Κόλπου) αγοράζουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην Αφρική και την Αμερική για να εξασφαλίσουν μελλοντικές προμήθειες τροφίμων. Στην πραγματικότητα, εισάγουν τεράστιες ποσότητες νερού με τη μορφή σιταριού και σόγιας. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πολιτικό σημείο ανάφλεξης.
Οι πόλεμοι για το νερό μεταξύ κρατών είναι ευτυχώς σπάνιοι. Ωστόσο, η Αίγυπτος είναι έξαλλη με ένα αιθιοπικό φράγμα που θα μπορούσε να διακόψει την πρόσβασή της στον ποταμό Νείλο, από τον οποίο αντλεί τα εννέα δέκατα του νερού της. Οι συνομιλίες για το πώς θα μοιραστεί το νερό συνεχίζουν να αποτυγχάνουν. Αιγύπτιοι αξιωματούχοι αφήνουν να εννοηθεί ότι μπορεί να προχωρήσουν σε πόλεμο. Μπορεί να μπλοφάρουν, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Για να αποφευχθούν οι πόλεμοι για το νερό, οι χώρες πρέπει να το χρησιμοποιούν αποτελεσματικότερα (η Αίγυπτος το σπαταλά χωρίς μέτρο) και να διαπραγματεύονται φιλικότερα. Πρέπει να γίνει πολλή δουλειά και στους δύο τομείς. Ο κόσμος ξοδεύει περίπου το 0,5% του ΑΕΠ για το νερό, εκτιμά η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά το 28% των διατιθέμενων δημόσιων κονδυλίων μένει ανεκμετάλλευτο και μια τυπική επιχείρηση ύδρευσης έχει «απώλειες αποδοτικότητας» (διαρροές και κλοπές) της τάξης του 16%. Όσον αφορά τα φιλικά παζάρια, τα τρία πέμπτα των 310 διεθνών λεκανών απορροής ποταμών στον κόσμο δεν διαθέτουν πλαίσια για τη ρύθμιση των διαφορών.
Ένα άλλο πράγμα που καθιστά δύσκολη την πολιτική για το νερό είναι ότι πολλοί άνθρωποι – όπως εκείνοι των οποίων τα σπίτια κοστίζουν πολύ για να προστατευθούν από τις πλημμύρες ή των οποίων οι καλλιέργειες μαραίνονται- θα πρέπει τελικά να μετακινηθούν. Οι αμπελώνες της Χιλής μετατοπίζονται ήδη νότια. Οι πόλεις της ενδοχώρας θα συρρικνωθούν. Οι πλημμυρισμένοι Αφρικανοί και Ασιάτες θα συνεχίσουν να μεταναστεύουν στις πόλεις ή στο εξωτερικό.
Οι πλούσιες χώρες μπορεί να είναι σε θέση να βοηθήσουν στην αποζημίωση εκείνων των οποίων τα σπίτια και τα χωράφια έχουν καταστεί άχρηστα, αλλά η διαδικασία θα είναι παντού ανατρεπτική. Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να είναι διαχειρίσιμη. Το WRI εκτιμά ότι η επίλυση της παγκόσμιας κρίσης νερού θα κοστίσει 1% του ΑΕΠ ετησίως μέχρι το 2030 και ότι κάθε 1 δολάριο που επενδύεται σε λογικούς τρόπους για να γίνει αυτό θα αποφέρει 6,80 δολάρια σε οφέλη. Ωστόσο, η σωστή πολιτική θα απαιτήσει ήρεμη, συνεργατική ηγεσία, διαψεύδοντας το επίγραμμα που αποδίδεται, ίσως λανθασμένα, στον Mark Twain: «Το ουίσκι είναι για να πίνεις, το νερό είναι για να πολεμάς».
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Fourlis: Αβαντάζ απέναντι στους μεγάλους προμηθευτές Nike και Adidas
Σε νέους προορισμούς επενδύουν οι αεροπορικές τη χειμερινή σεζόν
Ρεύμα: Οι πάροχοι δίνουν ίδιες τιμές το Σεπτέμβριο
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
