THEPOWERGAME
Η ανθρωπότητα ζει και παίζει με τη φωτιά εδώ και τουλάχιστον 300.000 χρόνια. Η αρχαιότερη εστία, που ανακαλύφθηκε στο σπήλαιο Qesem στο Ισραήλ και είναι γεμάτη με τέφρα ξύλου, είναι τόσο παλιά όσο και ο Homo sapiens. Η φωτιά είναι διαχρονική. Χιλιετίες αργότερα, η μεγάλης κλίμακας καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου απελευθέρωσε την ενέργεια σε κλίμακα πολύ μεγαλύτερη από την εστία -και με τον τρόπο αυτό δρομολόγησε βαθιές αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη. Η ανθρωπότητα, λένε οι ακτιβιστές, έβαλε φωτιά στα ορυκτά καύσιμα και στον κόσμο. Κρατούν πλακάτ με εικόνες ενός φλεγόμενου μπλε μαρμάρου.
Έχουν δίκιο. Οι πυρκαγιές είναι κάτι περισσότερο από μια ισχυρή οπτική αποτύπωση της κλιματικής αλλαγής. Τα δεδομένα δείχνουν ότι τροφοδοτούνται όλο και περισσότερο από τις ακραίες συνθήκες που προκύπτουν από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, τροφοδοτώντας βρόχους ανάδρασης με καταστροφικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία και την οικολογική σταθερότητα.
Τα τελευταία πέντε χρόνια σημαδεύτηκαν από μια σειρά ιδιαίτερα ακραίων πυρκαγιών. Στα τέλη του 2019 και στις αρχές του 2020 οι πυρκαγιές του «Μαύρου Καλοκαιριού» κατέκαψαν το 23% των εύκρατων δασών της νοτιοανατολικής Αυστραλίας. Ενώ η Νέα Νότια Ουαλία φλεγόταν, η Σιβηρία καιγόταν σιωπηρά, καθώς οι πυρκαγιές του προηγούμενου καλοκαιριού σιγόκαιγαν κάτω από το χιόνι, και αναζωπυρώθηκαν για να καταστρέψουν μια έκταση μεγαλύτερη από τη Βρετανία. Το 2021, ένας επίμονος θερμικός θόλος πάνω από τον Ειρηνικό στη Βόρειας Αμερικής δημιούργησε ιδανικές συνθήκες για εκτεταμένες πυρκαγιές που καταπόνησαν τους πυροσβέστες χωρίς καν να έχουν συγχρονιστεί. Την επομένη των θερμοκρασιών ρεκόρ στο Lytton του Καναδά που άγγιξαν τους 49,6°C, το Lytton αφανίστηκε. Το 2022 η Ευρωπαϊκή Ένωση παραδόθηκε στις φλόγες περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά από το 2000, εκτός από μία. Την επόμενη χρονιά, περισσότερα από 950 τετραγωνικά χιλιόμετρα κάηκαν κοντά στην Αλεξανδρούπολη, στη μεγαλύτερη μεμονωμένη πυρκαγιά της ΕΕ από τη δεκαετία του 1980.
Οι πιο αξιοσημείωτες πυρκαγιές του αιώνα, ωστόσο, κάλυψαν μεγάλο μέρος του Καναδά μεταξύ Μαρτίου και Οκτωβρίου 2023. Χιλιάδες μεμονωμένες πυρκαγιές, πολλές από τις οποίες έκαιγαν ανεξέλεγκτες για εβδομάδες ή μήνες, αποτέλεσαν ρεκόρ τόσο για το μέγεθός τους όσο και για την ταχύτητα με την οποία εξαπλώθηκαν. Καμία περιοχή δεν έμεινε ανεπηρέαστη, από τις ακτές του Ατλαντικού έως τον Ειρηνικό και από τα νότια σύνορα έως τη θάλασσα Μποφόρ της Αρκτικής. Οι πυρκαγιές έκαψαν περισσότερα από 180.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σχεδόν επταπλάσια έκταση από τη μέση καμένη των τελευταίων ετών. 232.000 άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους. Αθροιστικά, παρήγαγαν σχεδόν 1.800 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα: τρεις φορές τις βιομηχανικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου του Καναδά εκείνο το έτος.
Σύμφωνα με τη μελέτη ακραίων πυρκαγιών που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο στο περιοδικό Nature Ecology & Evolution, τα έτη από το 2018 ήταν τα έξι από τα επτά χειρότερα από το 2003. Στο ίδιο χρονικό διάστημα η συνολική ποσότητα θερμότητας που εκλύθηκε από τις 20 χειρότερες πυρκαγιές κάθε έτους έχει υπερδιπλασιαστεί. Σημειώνοντας ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη εδώ και καιρό οδηγεί σε πιο ακραίες πυρκαγιές, οι συγγραφείς λένε ότι υπάρχουν πλέον στοιχεία που δείχνουν ότι αυτή η τάση είναι μια πραγματικότητα (βλ. διάγραμμα).
Οι μελέτες «αναγωγής» αναζητούν τις συνδέσεις μεταξύ αυτών των γεγονότων και της υπερθέρμανσης του πλανήτη που η κοινή λογική υποδηλώνει ότι πρέπει να υπάρχουν. Χρησιμοποιούν κλιματικά μοντέλα για να καθορίσουν αν συγκεκριμένα γεγονότα έγιναν χειρότερα ή πιο πιθανά λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τα συμπεράσματα είναι εντυπωσιακά. Η πιθανότητα των πυρκαγιών του Μαύρου Καλοκαιριού της Αυστραλίας αυξήθηκε κατά 30%. Σύμφωνα με το World Weather Attribution, μια διεθνή συνεργασία μοντελοποίησης, ο ανοιξιάτικος καύσωνας-ρεκόρ που αναζωπύρωσε τις πυρκαγιές της Σιβηρίας το 2020 θα ήταν «σχεδόν αδύνατος» σε έναν κόσμο χωρίς κλιματική αλλαγή. Όσον αφορά τον καύσωνα στον Καναδά τον Ιούνιο του 2023, μια διεθνής ομάδα ακαδημαϊκών κατέληξε τον Αύγουστο στο συμπέρασμα ότι η εμφάνισή του ήταν περίπου τρεις φορές πιθανότερη εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη απ’ ό,τι θα ήταν διαφορετικά.
Οι ξηρότερες περίοδοι και ο θερμότερος καιρός συχνά συνδυάζονται για να δημιουργήσουν τις ιδανικές συνθήκες για μεγάλες, καταστροφικές πυρκαγιές: ξηρή βλάστηση έτοιμη να καεί και έλλειψη βροχής που να αντιμάχεται τις πυρκαγιές. (Τούτου λεχθέντος, σε ορισμένες περιοχές οι πολλές βροχές μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά, δημιουργώντας περισσότερη φυτική μάζα που τις ξηρές περιόδους μετατρέπεται σε καύσιμη ύλη). Η κλιματική αλλαγή σημαίνει ότι ο «καιρός των πυρκαγιών» όχι μόνο γίνεται συχνότερος αλλά και πιο γεωγραφικά διαδεδομένος.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2022 στο περιοδικό Reviews of Geophysics, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εποχές πυρκαγιάς επιμηκύνθηκαν κατά 14 ημέρες (ή 27%) μεταξύ 1979 και 2019. Κατά την ίδια περίοδο, ο αριθμός των ημερών κατά τις οποίες επικρατούσαν οι πιο ακραίες συνθήκες πυρκαγιάς αυξήθηκε κατά 54%, ή κατά δέκα επιπλέον ημέρες. Η Μεσόγειος, ο Αμαζόνιος και τα δάση του Ειρηνικού στη Βόρεια Αμερική είναι μεταξύ των περιοχών που βίωσαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις.
Περισσότερος ευνοϊκός προς τις πυρκαγιές καιρός δεν σημαίνει από μόνος του περισσότερες πυρκαγιές. Περίπου το 70% της επιφάνειας της γης που καίγεται κάθε χρόνο βρίσκεται στην Αφρική, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας είναι σαβάνες που πυρπολούνται σκόπιμα για να αναγεννηθούν βοσκοτόπια και να δημιουργηθεί χώρος για τη γεωργία. Αυτές οι πυρκαγιές μειώνονται, εν μέρει επειδή οι άνθρωποι τις βάζουν λιγότερο και εν μέρει επειδή η κλιματική αλλαγή υγραίνει ορισμένες σαβάνες. Οι αλλαγές αυτές οδηγούν σε μείωση της συνολικής έκτασης των καμένων εκτάσεων, προς τέρψη των σκεπτικιστών του κλίματος. Αν αφαιρέσουμε όμως αυτή την τεράστια περιοχή από τα δεδομένα, προκύπτει μια πολύ διαφορετική τάση: οι δασικές πυρκαγιές αυξάνονται, ιδίως στις βόρειες περιοχές που περιβάλλουν την Αρκτική. Στη βόρεια Βόρεια Αμερική, για παράδειγμα, η καμένη έκταση διπλασιάστηκε μεταξύ της δεκαετίας του 1960 και της δεκαετίας του 1990.
Το μοτίβο είναι συνεχές και παγκόσμιο, λέει ο Matthew Jones, ερευνητής στο βρετανικό Κέντρο Tyndall για την Έρευνα της Κλιματικής Αλλαγής, ο οποίος δημοσίευσε μια νέα εργασία στο περιοδικό Earth System Science Data, που δείχνει μια σαφή αυξητική τάση στις δασικές πυρκαγιές σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο συνεργάτης του Stefan Doerr, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για τις Πυρκαγιές στο Πανεπιστήμιο Swansea, την χαρακτηρίζει «ουσιαστικά αδιαμφισβήτητη». Η διάκριση μεταξύ πυρκαγιών σαβάνας και δασικών πυρκαγιών έχει σημασία: τα λιβάδια αναγεννώνται μέσα σε λίγα χρόνια. Τα δάση, ιδίως τα παλαιά, χρειάζονται δεκαετίες για να αναπτυχθούν ξανά.
Η μελέτη δείχνει ότι η αύξηση είναι ιδιαίτερα έντονη στα βόρεια δάση που περιβάλλουν την Αρκτική. Οι περσινές μεγάλες πυρκαγιές στον Καναδά εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία, όπως και οι πυρκαγιές της Σιβηρίας το 2020. Η εξέλιξη αυτή έχει συνέπειες στη μελλοντική αύξηση της θερμοκρασίας. Στις τροπικές σαβάνες, η ανάπτυξη νέων φυτών απορροφά αρκετά γρήγορα το διοξείδιο του άνθρακα -αυτό που εκλύθηκε στις περσινές πυρκαγιές απορροφάται σύντομα εκ νέου. Όταν τα ώριμα δάση τυλίγονται στις φλόγες, η επαναπορρόφηση μπορεί να διαρκέσει πολλές δεκαετίες ή και αιώνες. Έτσι, οι πυρκαγιές στα βόρεια δάση αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα.
Η εικόνα μπορεί να μην είναι τόσο ζοφερή όσο φαίνεται. Σε ορισμένες βόρειες περιοχές, όπως τμήματα της Βόρειας Αμερικής, τα καμένα δάση κωνοφόρων αντικαθίστανται από φυλλοβόλα δέντρα, τα οποία αναπτύσσονται -και συνεπώς απορροφούν ταχύτερα τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην άμβλυνση της αύξησης της θερμοκρασίας αντί να την ενισχύσει, λέει ο Δρ Doerr, αλλά πιθανότατα πρόκειται για ένα μικρό ρυθμιστικό παράγοντα. (Αλλού, η δυναμική είναι διαφορετική: η αποψίλωση του Αμαζονίου απειλεί να μετατρέψει αυτό το οικοσύστημα σε λιβάδι φτωχό σε άνθρακα, μια διαδικασία που επιταχύνεται και συντηρείται από τις πυρκαγιές).
Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που περιπλέκει την κατάσταση. Το χειμώνα, τα δάση των βόρειων περιοχών φαίνονται σκοτεινά από ψηλά, επειδή το χιόνι της εποχής βρίσκεται κάτω από το θόλο των φύλλων. Αν καθαρίσετε το δάσος, το χιόνι αποκαλύπτεται στον ουρανό. Η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός, αντί της απορρόφησής του από έναν φυλλώδη θόλο, δροσίζει τον πλανήτη. Αν και οι πυρκαγιές των βόρειων δασών θερμαίνουν τα πράγματα αμέσως, εξαπλώνοντας στάχτη και στερώντας από τα δάση το δροσιστικό αποτέλεσμα της διαπνοής (την εξάτμιση του νερού από τα φύλλα των δέντρων), κατά τις δεκαετίες που ακολουθούν τις πυρκαγιές των βόρειων δασών αυξάνεται η ποσότητα του χιονιού που αποκαλύπτεται στον ουρανό. Αυτό το ψυκτικό αποτέλεσμα θεωρείται ευρέως ότι αντισταθμίζει την αύξηση της θερμοκρασίας που προκαλείται από τις άμεσες εκπομπές των πυρκαγιών.
Το αποτέλεσμα αυτό έχει μειωθεί. Πρώτον, η χιονοκάλυψη μειώνεται καθώς ο κόσμος θερμαίνεται. Αυτό σημαίνει ότι τα ισχυρότερα αποτελέσματα ψύξης περιορίζονται σε όλο και πιο βόρεια δάση. Αφετέρου, καθώς οι πυρκαγιές γίνονται πιο έντονες, οι εκπομπές τους, οι οποίες μπορεί να έχουν ήδη υποτιμηθεί, θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά.
Ένας άλλος τεράστιος άγνωστος παράγοντας για την εξάπλωση των πυρκαγιών στις βόρειες περιοχές είναι η τύρφη. Η τύρφη είναι ένας τύπος εδάφους που σχηματίζεται κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών και είναι εξαιρετικά πλούσιο σε άνθρακα. Οι εκπομπές άνθρακα που παράγονται όταν καίγονται οι τυρφώνες μπορεί να είναι σχεδόν μη αναστρέψιμες. Είναι ανησυχητικό ότι το μεγαλύτερο μέρος της τύρφης στον κόσμο βρίσκεται στις παρυφές της Αρκτικής, ακριβώς εκεί όπου οι πυρκαγιές αυξάνονται. Παρόλο που οι τυρφώνες είναι συχνά ελώδεις και, σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη, παγωμένοι, η ζέστη και η ξηρασία θα μπορούσαν να ξεπεράσουν αυτά τα μέτρα προστασίας από τις πυρκαγιές.
Η καύση της τύρφης στις βόρειες περιοχές είναι ίσως μία από τις μεγαλύτερες πηγές αβεβαιότητας αναφορικά με τις μελλοντικές εκπομπές των πυρκαγιών, λέει ο Δρ Doerr. Αν και η Αρκτική θερμαίνεται τώρα σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, το πόσο από την τύρφη των βόρειων περιοχών θα καεί -και πότε- είναι αδύνατο να προβλεφθεί. Η πιθανότητα έναρξης τέτοιων πυρκαγιών, ωστόσο, φαίνεται ότι θα αυξηθεί. Οι περισσότερες πυρκαγιές στις βόρειες περιοχές προκαλούνται από κεραυνούς (σε αντίθεση με τις πυρκαγιές αλλού, οι οποίες συχνά ξεκινούν από τον άνθρωπο). Και, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι, τα δάση στις εύκρατες και βόρειες περιοχές θα μπορούσαν να βιώσουν 11-31% αύξηση των κεραυνών για κάθε βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας.
Ο αντίκτυπος των πυρκαγιών που καίνε τύρφη στο κλίμα, μεταξύ άλλων, έχει οδηγήσει ορισμένους να προτείνουν την ενεργή καταστολή τέτοιων πυρκαγιών ως έναν τρόπο μετριασμού των εκπομπών, κάτι που αποτελεί απόκλιση από τον κανόνα: οι περισσότερες χώρες προσπαθούν να εξοικονομήσουν πόρους αντιμετωπίζοντας μόνο τις πυρκαγιές που απειλούν άμεσα την ανθρώπινη ασφάλεια ή την περιουσία. (Είναι επίσης αντίθετη με την ορθοδοξία της πυρόσβεσης «αφήστε τις φωτιές να καίνε», η οποία ευνοεί το να αφήνονται οι πυρκαγιές στην ησυχία τους προκειμένου να μειωθεί η διαθέσιμη καύσιμη ύλη).
Κάτι τέτοιο δεν είναι φθηνό. Η μοντελοποίηση που δημοσιεύθηκε το 2022 από ερευνητές της Ένωσης Ευαισθητοποιημένων Επιστημόνων της Αμερικής και του Κέντρου Κλιματικών Ερευνών Woodwell στη Μασαχουσέτη προέβλεψε ότι η διατήρηση των εκπομπών των πυρκαγιών της Αλάσκας κοντά στον ιστορικό μέσο όρο θα κόστιζε σχεδόν 700 εκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2030, περισσότερο από πέντε φορές τον τρέχοντα προϋπολογισμό της πολιτείας για την πυρόσβεση. Ωστόσο, κατέληξαν, ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα που εξοικονομείται μπορεί ως λύση να είναι φθηνότερη από τις διάφορες εναλλακτικές που χρηματοδοτούνται σήμερα από την αμερικανική κυβέρνηση.
Κάποιοι έχουν εμπνευστεί. Από το 2023, το Εθνικό Καταφύγιο Άγριας Ζωής του Γιούκον -μια περιοχή της ανατολικής Αλάσκας περίπου στο μέγεθος της Δανίας- δοκιμάζει ένα σύστημα που βασίζεται σε αυτή την έρευνα. Οι πυροσβέστες της Αλάσκας μπορούν τώρα να σταλούν για να προσπαθήσουν να περιορίσουν ορισμένους τύπους πυρκαγιών σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του καταφυγίου με το παλαιότερο και πιο πλούσιο σε άνθρακα μόνιμα παγωμένο έδαφος. Ο Jimmy Fox, ο οποίος διαχειρίζεται το καταφύγιο για λογαριασμό της κυβέρνησης, εκτιμά ότι αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο μερικές μεγάλες πυρκαγιές θα καταστέλλονται.
Αλλού, οι πυρκαγιές συνεχίζουν να παραμένουν ανεξέλεγκτες. Μετά τις πυρκαγιές στη Σιβηρία και την Άπω Ανατολή της Ρωσίας το 2019, η κυβέρνηση δήλωσε ότι θα καταστέλει τις πυρκαγιές σε πολύ μεγαλύτερες περιοχές. Ωστόσο, τέτοιες υποσχέσεις είναι άχρηστες χωρίς τους πόρους για να τις υποστηρίξουν. Σύμφωνα με την Greenpeace Ρωσίας, η οποία παρακολουθεί τις πυρκαγιές στη χώρα, τα τελευταία χρόνια, ο προϋπολογισμός της Ρωσίας για την καταπολέμηση των πυρκαγιών έχει αυξηθεί λιγότερο από τον πληθωρισμό.
Ανεξάρτητα από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των βόρειων πυρκαγιών στα επίπεδα των αερίων του θερμοκηπίου, ορισμένα είδη εκπομπών από την καύση έχουν ιδιαίτερη οικονομική σημασία: εκείνες από τα δέντρα που πιστώνονται με την αποθήκευση άνθρακα σε κάποιο σύστημα πιστώσεων άνθρακα.
Τα τελευταία χρόνια τα δασοκομικά έργα έχουν αναδειχθεί ως δημοφιλής πηγή πιστώσεων άνθρακα, με την ιδέα ότι η φύτευση νέων δέντρων -ή το σταμάτημα της καταστροφής των υφιστάμενων- μπορεί να συμβάλει στην αντιστάθμιση των εκπομπών αλλού. Προφανώς, αυτές οι πιστώσεις δεν έχουν καμία αξία αν η βλάστηση που εμπλέκεται καεί στις φλόγες ή αν το απόθεμα άνθρακα των δασών μειωθεί με άλλο τρόπο (από ασθένειες, ας πούμε, ή παράσιτα). Κατά συνέπεια, τα συστήματα αντιστάθμισης βασίζονται σε «ρυθμιστικά αποθέματα» ως ενσωματωμένους μηχανισμούς ασφάλισης, με οποιαδήποτε ζημία να αντισταθμίζεται με την απόσυρση ισοδύναμης ποσότητας αποθεμάτων άνθρακα από το ρυθμιστικό απόθεμα.
Οι ολοένα και πιο καταστροφικές πυρκαγιές απειλούν την ακεραιότητα αυτών των συστημάτων. Πάρτε, για παράδειγμα, το κρατικό πρόγραμμα αντιστάθμισης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της Καλιφόρνιας, το οποίο υποτίθεται ότι εγγυάται την αποθήκευση άνθρακα για 100 χρόνια. Μια ανάλυση του προγράμματος που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Forests and Global Change το 2022 διαπίστωσε ότι το 95% της ρυθμιστικής δεξαμενής που είχε προβλεφθεί για τον μετριασμό του κινδύνου πυρκαγιών καταναλώθηκε κατά τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας του προγράμματος.
Δεν κινδυνεύουν μόνο οι αγορές άνθρακα. Πολλές εθνικές και περιφερειακές στρατηγικές για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου περιλαμβάνουν σχέδια για τη μείωση των εκπομπών με την ενίσχυση των χερσαίων καταβόθρων άνθρακα μέσω δασοκομικών και γεωργικών προγραμμάτων. Η πυρκαγιά αυξάνει τους λόγους αυτή η προσέγγιση να επανεξεταστεί.
Τέτοια προβλήματα θα επιδεινωθούν. Μελέτες μοντελοποίησης δείχνουν ότι καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, η διάρκεια των περιόδων πυρκαγιάς θα συνεχίσει να αυξάνεται. Εάν ο πλανήτης δεν θερμανθεί περισσότερο από το θερμοκρασιακό εύρος 1,5-2°C που συμφωνήθηκε στο Παρίσι, ο αριθμός των ημερών ακραίου κινδύνου πυρκαγιάς αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί. Μεταξύ 3°C και 4°C, ενδέχεται να τετραπλασιαστεί. Οι υφιστάμενες πολιτικές για το κλίμα προβλέπεται σήμερα να σταθεροποιήσουν την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κάπου μεταξύ 2,2°C και 3,4°C.
Με αυτό το επίπεδο θέρμανσης, πολλά δάση, από την Αλάσκα μέχρι την Ινδονησία και τη νοτιοανατολική Αυστραλία, θα βιώσουν εποχές πυρκαγιών πρωτοφανούς σφοδρότητας και διάρκειας. Ο Homo sapiens μπορεί να μην ξεκίνησε τη φωτιά, αλλά θα πρέπει να βρει τρόπους να ζήσει μαζί της. Και γρήγορα.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
Άμεσες πληρωμές: Πώς αλλάζουν την κουλτούρα πληρωμών των Ελλήνων
Όλο το σχέδιο της κυβέρνησης για τις αλλαγές στα επιδόματα
Πουλλικκάς: Οι στόχοι για την ενεργειακή μετάβαση της Κύπρου
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
