Η μεσημεριανή ξεκούραση εξακολουθεί να είναι σημαντική στον Νότο της Ευρώπης

Η Washington Post συμβουλεύει τους Αμερικανούς αναγνώστες της να έχουν κατά νου μερικά πράγματα για να μη θεωρηθούν ανίδεοι, κάνοντας διακοπές στην Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι. Επαναπροσδιορίστε τις προσδοκίες σας για τον κλιματισμό, τηρήστε τα τοπικά έθιμα για το φιλοδώρημα και πείτε οπωσδήποτε bonjour ή bonsoir σε έναν Γάλλο καταστηματάρχη.

Αν φυσικά το κατάστημα είναι ανοιχτό, καθώς, πολλοί Αμερικανοί ταξιδιώτες στη νότια Ευρώπη, ιδίως σε μικρότερες πόλεις, θα διαπιστώσουν με απογοήτευση ότι, ακριβώς τη στιγμή που ελπίζουν σε μια μικρή μεταγευματική «αγοροθεραπεία», βρίσκουν απλώς την πόρτα στον τοίχο. Η γοητευτική πόλη που ήταν τόσο ζωντανή στις δέκα το πρωί, τώρα προφανώς ξεκουράζεται. Είναι, φυσικά, η ώρα του μεσημεριανού ύπνου. Σε χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, η εργάσιμη ημέρα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν στη Βόρεια Ευρώπη και την Αμερική. Μετά το μεσημεριανό γεύμα ακολουθεί το μεγάλο διάλειμμα που χωρίζει τη μέρα στα δύο. Κάποιοι κοιμούνται, ενώ άλλοι απλώς διαβάζουν εφημερίδα ή επισκέπτονται φίλους. Αργά το απόγευμα ανοίγουν ξανά τα παντζούρια και τις πόρτες των καταστημάτων. Αναζωογονημένοι από το διάλειμμά τους, οι ιδιοκτήτες ακόμα και μικρών επιχειρήσεων μείνουν, στη συνέχεια, πίσω από τους πάγκους τους μέχρι τις εννέα, ανανεωμένοι από το riposino, τη μεσημεριανή τους ξεκούραση ή τον «υπνάκο» τους.

Αν και η αγγλική λέξη προέρχεται από τα ισπανικά, η siesta προέρχεται τελικά από τη λατινική φράση sexta [hora], την έκτη ώρα μετά την ανατολή του ήλιου, όταν συνήθως την απολάμβαναν κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Όπως και η επιδέξια χρήση της αρχιτεκτονικής, των κήπων και του νερού είναι ένας από τους αρχαίους μηχανισμούς διαχείρισης του χρόνου που καθιστούν δυνατή τη ζωή σε πολύ ζεστές περιοχές. Αλλά η siesta ή μεσημεριανή ξεκούραση έχει «διασωθεί», εν μέρει, μέχρι σήμερα, δίνοντας σε όσους δεν το γνωρίζουν την εντύπωση ότι ναι, η ζωή στα νότια είναι καλή -επειδή οι άνθρωποι εκεί δεν παίρνουν τη δουλειά πολύ σοβαρά. Ο Thierry Paquot, ένας Γάλλος φιλόσοφος, έγραψε σε ένα βιβλίο του το 2003: «Η μεσημεριανή ξεκούραση είναι ένα μέσο για να διεκδικήσουμε τον δικό μας χρόνο, πέρα από τον έλεγχο των ωρολογοποιών. Μας απελευθερώνει». Ακριβώς όπως ένας τεμπέλης Γάλλος φιλόσοφος.

Ωστόσο, για όσους ακολουθούν την παράδοση, η μεσημεριανή ξεκούραση είναι ένα σοβαρό εγχείρημα. Ο Camilo José Cela, ένας Ισπανός συγγραφέας βραβευμένος με Νόμπελ, την αποκάλεσε «ιβηρική γιόγκα» και είπε ότι πρέπει να τη βιώνουμε με «πιτζάμες, ουροδοχείο και το Πάτερ Ημών». Ίσως, όπως ακριβώς ένας Ισπανός συγγραφέας. Όμως, για όσους εξακολουθούν να μην έχουν πειστεί, σκεφτείτε την ακόλουθη ρήση: «Πρέπει να κοιμάστε κάποια στιγμή μεταξύ μεσημεριανού και βραδινού γεύματος, χωρίς ημίμετρα. Βγάλτε τα ρούχα σας και πέστε στο κρεβάτι… Όταν άρχισε ο πόλεμος, έπρεπε να κοιμάμαι κατά τη διάρκεια της ημέρας, γιατί μόνο έτσι μπορούσα να αντεπεξέλθω στις υποχρεώσεις μου». Ο Winston Churchill είχε πολλά χαρακτηριστικά, όμως η τεμπελιά δεν ήταν ένα από αυτά.

Οι ερευνητές του ύπνου πιστεύουν ότι η μεσημεριανή ξεκούραση δεν είναι απλώς ένα πολιτιστικό τεχνούργημα. Η πτώση της εγρήγορσης και της ενέργειας νωρίς το απόγευμα φαίνεται να είναι καθολική, ακόμα και σε πολιτισμούς που δεν έχουν την παράδοση των μεγάλων και συνοδευόμενων από κρασί μεσημεριανών γευμάτων. Οι λίγοι εναπομείναντες κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες στον κόσμο, όπως οι Hadza της Τανζανίας ή οι San της ερήμου Καλαχάρι, κοιμούνται συνήθως το απόγευμα, και πρόκειται για ανθρώπους που πρέπει να εργάζονται για να φάνε. Άλλες ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών κάνουν siesta μόνο τους ζεστούς μήνες. Βέβαια, ο ύπνος μετά το φαγητό δεν είναι μόνο πρακτική των θερμών χωρών. Ένας παρατηρητής ανεξάρτητων υφαντριών στο Μπέρμιγχαμ στα τέλη του 17ου αιώνα είπε ότι «ζουν όπως οι κάτοικοι της Ισπανίας», ξεκινώντας τη δουλειά τους πριν από την ανατολή του ήλιου, κάνοντας στη συνέχεια ένα μεγάλο απογευματινό διάλειμμα (κάποιες κοιμούνται, άλλες πίνουν κάτι και συζητούν), πριν επιστρέψουν ανανεωμένες σε μια πολύωρη βραδινή εργασία.

Τότε γιατί δεν ξεκουράζονται όλοι το μεσημέρι; Η απάντηση είναι φυσικά η βιομηχανική συνθήκη: αυτά τα ρολόγια που καταγγέλλει ο κ. Paquot και οι εκτός ελέγχου χώροι εργασίας. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί λίγοι νοτιοευρωπαίοι καταφέρνουν να κοιμηθούν σήμερα. Η αστική ζωή σημαίνει ότι δουλεύουν πολύ μακριά από το σπίτι για να επιστρέψουν εγκαίρως, να φάνε και να κοιμηθούν αξιοπρεπώς πριν από το απόγευμα. Μια μελέτη σε Ισπανούς διαπίστωσε ότι το 60% δεν κάνει ποτέ siesta, και όσοι την απολαμβάνουν, το κάνουν κυρίως τις ελεύθερες ημέρες τους. Ο «υπνάκος» είναι ακόμη λιγότερο συνηθισμένος στην Ιταλία και τη Γαλλία.

Αυτό οδηγεί σε μια πιθανή χειρότερη κατάσταση και από τους δύο κόσμους. Οι ισπανικές εργάσιμες ημέρες είναι εξοντωτικά μεγάλες. Το παραδοσιακό μεσημεριανό γεύμα (δύο η ώρα), ακολουθούμενο από ένα μεγάλο διάλειμμα, ωθεί την απογευματινή βάρδια πολύ αργά το βράδυ. Είναι πολύ συνηθισμένο η εργασία να τελειώνει στις οκτώ ή και αργότερα, καθιστώντας τη ζωή ιδιαίτερα δύσκολη για τους γονείς. Το ισπανικό δείπνο μπορεί να είναι στις δέκα, ενδεχομένως ακολουθούμενο από νυχτερινή διασκέδαση. Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα οι άνθρωποι πρέπει να βρουν χρόνο για siesta ή να αναγκαστούν να ακολουθήσουν τους ρυθμούς με τονωτικά -και να ζήσουν σε μια ανθυγιεινή κατάσταση χρόνιας στέρησης ύπνου. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σε 23.000 Έλληνες διαπίστωσε 37% αύξηση του κινδύνου θανάτου από καρδιακές παθήσεις σε όσους είχαν εγκαταλείψει τη μεσημεριανή ξεκούραση. Η επίδραση ήταν ιδιαίτερα έντονη στους εργαζόμενους άνδρες.

Μια δοκιμή θα σας πείσει

Αν δεν έχετε πειστεί από τους επιστήμονες, τότε, όπως λένε οι θεωρητικοί της συνωμοσίας, κάντε τη δική σας έρευνα. Ο υπογράφων το παρόν άρθρο είναι τα τελευταία χρόνια ο ανταποκριτής της Ισπανίας. Συχνά δυσκολευόταν να κάνει οτιδήποτε τα απογεύματα, άλλοτε λόγω ενός πολύωρου γεύματος με τις επαφές του και άλλοτε επειδή οι επαφές αυτές έχουν γευματίσει με κάποιον άλλον και δεν σηκώνουν το τηλέφωνο.

Έτσι, κάποιες φορές βρήκε αποτελεσματικό να κάνει ό,τι κάνουν οι Madrileños. Μια γρήγορη ανάπαυση γύρω στις τρεις είχε πάντα αποτέλεσμα να ξυπνήσει αυτόματα σχεδόν ακριβώς 45 λεπτά αργότερα. Λίγα λεπτά για να αποτινάξει τις αράχνες που προέκυψαν και το υπόλοιπο απόγευμα ήταν αναπόφευκτα πιο παραγωγικό, ενώ η περιστασιακή βραδινή έξοδος με φίλους ή η καθυστερημένη βάρδια στο πληκτρολόγιο περισσότερο βιώσιμη.

Δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσετε τον όρο «power nap», διότι κάτι τέτοιο θα αμαύρωνε τη siesta, υποδηλώνοντας ότι όλα πρέπει να γίνονται για να είστε περισσότερο ανταγωνιστικοί. Θεωρήστε τον αναζωογονητικό, όχι χαλαρωτικό. Η siesta ή μεσημεριανή ξεκούραση ταιριάζει με βαθιά ριζωμένους βιολογικούς ρυθμούς, που μπορείτε να καταπολεμήσετε μόνο με κάποιο κόστος. Αν καταφέρετε να πάτε στη νότια Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι, ξεχάστε την προσπάθεια να βρείτε καινούργια παπούτσια νωρίς το απόγευμα. Αντ’ αυτού, αράξτε στο κρεβάτι και αγναντέψτε το ταβάνι, πριν τα μάτια σας κλείσουν.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

Ειδικά ταμεία: Πότε χάνουν τα “προνόμιά” τους 200.000 ασφαλισμένοι

Περισσότερες μπαταρίες στο πρόγραμμα φωτοβολταϊκά στις επιχειρήσεις

ΔΕΛΤΑ: Τα σχέδια μετά την επιστροφή στην κερδοφορία και τις εξαγορές