THEPOWERGAME
Για δεκαετίες, οι παγκόσμιοι εταιρικοί τιτάνες έβλεπαν την Κίνα ως ένα σημαντικό μέρος για επιχειρηματική δραστηριοποίηση. Οι κινεζικές επιχειρήσεις, όπως αποδεικνύεται, δεν διέφεραν. Η εγχώρια αγορά τους ήταν τεράστια και αναπτυσσόταν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, οπότε δεν είχαν λόγο να κυνηγήσουν πελάτες στο εξωτερικό. Εν τω μεταξύ, ο κολοσσιαίος κατασκευαστικός τομέας της Κίνας, με τις λεγεώνες φτηνών εργατών, καθιστούσε περιττή την παραγωγή αγαθών αλλού. Παρά την όλη φασαρία που γίνεται σε μεγάλο μέρος του πλούσιου κόσμου σχετικά με τις κινεζικές επενδύσεις, οι κινεζικές επιχειρήσεις έχουν ένα σχετικά μικρό παγκόσμιο αποτύπωμα.
Το 2023 οι εταιρείες που είναι εισηγμένες στην Κίνα απέφεραν μόλις 1,5 τρισ. δολάρια σε έσοδα από το εξωτερικό, ενώ οι εισηγμένες στην Αμερική εισέπραξαν 5,8 τρισ. δολάρια, ενώ οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές 6,4 τρισ. Πέρυσι, το απόθεμα των εξερχόμενων άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) της Κίνας αντιστοιχούσε μόλις στο 17% του ΑΕΠ της, σε σύγκριση με το 34% για την Αμερική και το 49% για τη Γερμανία. Πολλές από αυτές τις επενδύσεις, εξάλλου, επικεντρώθηκαν στην εξασφάλιση πρόσβασης σε πρώτες ύλες ή την απόκτηση ξένης πνευματικής ιδιοκτησίας. Ακόμα και ο χαρακτηρισμός της Κίνας ως της μεγαλύτερης εξαγωγέα στον κόσμο είναι ελαφρώς παραπλανητικός: ένα μεγάλο, αν και συρρικνούμενο, μερίδιο από αυτά που στέλνει στο εξωτερικό παράγεται από ξένες επιχειρήσεις.
Τώρα, αυτή η σχετικά εσωστρεφής εστίαση αλλάζει γρήγορα. Από το 2016 οι πωλήσεις των κινεζικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό έχουν υπερδιπλασιαστεί. Σύμφωνα με την πάροχο δεδομένων fDi Markets, οι πράσινες ΑΞΕ τους (η κατασκευή ενός νέου ορυχείου ή εργοστασίου, ας πούμε, αντί για την αγορά τους) εκτινάχθηκαν πέρυσι, στα 162 δισ. δολάρια, ένα ποσό ρεκόρ, σε σχέση με τα 50 δισ. δολάρια ένα χρόνο πριν. Σχεδόν τα τρία τέταρτα αυτών αφορούσαν τη μεταποίηση.
Αυτή η επέκταση προς τα έξω αντανακλά τη φθίνουσα γοητεία της εγχώριας οικονομίας της Κίνας. Δεν αναπτύσσεται πλέον τόσο γρήγορα όσο κάποτε. Είναι επίσης έντονα ανταγωνιστική και μαστίζεται από πολέμους τιμών σε βιομηχανίες από τα αυτοκίνητα μέχρι τις ανεμογεννήτριες. Ακόμα και αν εξαιρέσουμε τον προβληματικό τομέα των ακινήτων, η μέση απόδοση του επενδυμένου κεφαλαίου για τις εισηγμένες μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις της Κίνας ήταν ένα πενιχρό 4,9% πέρυσι, σε σύγκριση με 6,6% για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και 8,7% για τις αμερικανικές.
Η παραπαίουσα εγχώρια οικονομία έχει ωθήσει όλο και περισσότερες κινεζικές επιχειρήσεις να «βγουν έξω», για να χρησιμοποιήσουμε ένα σύνθημα με το οποίο η κυβέρνηση τις έπεισε να επενδύσουν στο εξωτερικό στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Πολλές θα ήθελαν να αυξήσουν τις πωλήσεις στις πλούσιες χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα των καταναλωτικών δαπανών εκτός Κίνας. Η επέκταση σε αυτές τις αγορές, ωστόσο, έχει γίνει δύσκολη για τις κινεζικές επιχειρήσεις, καθώς η πολιτική διάθεση έχει στραφεί εναντίον τους. Οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν υποστεί βαριές δασμολογικές επιβαρύνσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι δυτικοί πολιτικοί γκρινιάζουν για τη Shein και την Temu, δύο ταχέως αναπτυσσόμενα κινεζικά e-emporia. Το TikTok βρίσκεται αντιμέτωπο με απαγόρευση στην Αμερική, εκτός αν η κινεζική μητρική του, η ByteDance, το πουλήσει.
Ορισμένες κινεζικές επιχειρήσεις προσπαθούν να παρακάμψουν τους εμπορικούς φραγμούς μεταφέροντας την παραγωγή από την Κίνα σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτή είναι μια προσέγγιση που ακολουθούν εδώ και καιρό οι κινεζικές εταιρείες ηλιακής ενέργειας, οι οποίες αποκλείστηκαν στην ουσία από την αμερικανική αγορά το 2012 λόγω δασμών αντιντάμπινγκ. Η Αμερική δεν εισάγει σχεδόν καθόλου ηλιακούς συλλέκτες απευθείας από την Κίνα, αλλά αγοράζει πολλούς από τη Νοτιοανατολική Ασία, όπου κινεζικές εταιρείες όπως η JinkoSolar, η Trina Solar και η Longi, οι τρεις μεγαλύτεροι παραγωγοί ηλιακών μονάδων στον κόσμο, κατασκεύασαν μεγάλα εργοστάσια.
Αυτή η στρατηγική ακολουθείται τώρα και σε άλλους κλάδους, γεγονός που εξηγεί την αύξηση των επενδύσεων των κινεζικών επιχειρήσεων στην παραγωγή στο εξωτερικό. Αν και ορισμένα εργοστάσια κατασκευάζονται στη Δύση, η μερίδα του λέοντος της δραστηριότητας βρίσκεται στον παγκόσμιο Νότο, όπου βρίσκονται εννέα από τους δέκα κορυφαίους προορισμούς της Κίνας για ΑΞΕ σε νέες περιοχές πέρυσι (βλ. διάγραμμα 1). Τον Ιούλιο η BYD, η κινεζική εταιρεία ηλεκτρικών οχημάτων, άνοιξε ένα νέο εργοστάσιο αυτοκινήτων στην Ταϊλάνδη, το πρώτο της στη Νοτιοανατολική Ασία. Η CATL, κινεζική εταιρεία μπαταριών, επεκτείνει την παραγωγή στη Νοτιοανατολική Ασία και φέρεται να διερευνά επενδύσεις στο Μαρόκο και την Τουρκία.
Τα εμπορικά στοιχεία δείχνουν ότι αυτά τα νέα εργοστάσια βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε εισαγόμενα κινεζικά εξαρτήματα και όχι σε τοπικές εφοδιαστικές αλυσίδες. Στους δέκα κορυφαίους προορισμούς για κινεζικές ΑΞΕ, οι εισαγωγές από την Κίνα ενδιάμεσων αγαθών που χρησιμοποιούνται στη μεταποίηση έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία. Η COSCO πρόσθεσε πρόσφατα χωρητικότητα μεταξύ Κίνας και Μεξικού, για να μεταφέρει κυρίως περισσότερα προϊόντα σε εργοστάσια κοντά στα σύνορα του Μεξικού με την Αμερική.
Ο Johnson Wan της επενδυτικής τράπεζας Jefferies, εκτιμά ότι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι κινεζικές επιχειρήσεις κατασκευάζουν εργοστάσια στο εξωτερικό είναι για να αποφύγουν τους δασμούς. Η εγγύτητα στις ισχυρές εφοδιαστικές αλυσίδες της Κίνας αποτελεί συνήθως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις κινεζικές επιχειρήσεις, σημειώνει ο Guoli Chen της γαλλικής σχολής επιχειρήσεων INSEAD. Είναι αλήθεια ότι οι μισθοί στα εργοστάσια της Κίνας έχουν αυξηθεί απότομα, έχοντας τετραπλασιαστεί από το 2010 σε πάνω από 8 δολάρια την ώρα, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Νοτιοανατολικής Ασίας. Ωστόσο, η εγχώρια παραγωγή εξακολουθεί συνήθως να είναι η φθηνότερη επιλογή, χάρη στις τεράστιες οικονομίες κλίμακας της Κίνας και τις καλά ανεπτυγμένες υποδομές.
Με την πάροδο του χρόνου, όμως, η εμπορική λογική της παραγωγής στο εξωτερικό θα ενισχυθεί. Κατά την τελευταία δεκαετία, η κινεζική πρωτοβουλία Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος έχει διοχετεύσει περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια επενδύσεων σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, σιδηροδρόμους και λιμάνια σε όλο τον παγκόσμιο Νότο (μεγάλο μέρος των οποίων έχει διοχετευθεί μέσω κινεζικών εταιρειών όπως η State Grid, μια εταιρεία παραγωγής ενέργειας, η CRRC, μια εταιρεία κατασκευής τρένων, και η COSCO). Οι επενδύσεις αυτές έχουν καταστήσει τις χώρες υποδοχής πιο ελκυστικές για την παραγωγή.
Για τις κινεζικές επιχειρήσεις, αυτό είναι εξίσου καλό. Οι δυτικές κυβερνήσεις αρχίζουν να λαμβάνουν αυστηρά μέτρα εναντίον της χρήσης εργοστασίων στον παγκόσμιο Νότο για να συγκαλύψουν την προέλευση των σε μεγάλο βαθμό κινεζικών προϊόντων. Τον Ιούνιο οι αμερικανικοί δασμοί επεκτάθηκαν σε πολλά από τα ηλιακά προϊόντα που κατασκευάζονται από κινεζικές εταιρείες στη Νοτιοανατολική Ασία, αφού το Υπουργείο Εμπορίου έκρινε ότι τα εν λόγω εργοστάσια προσθέτουν μικρή αξία πέραν της τελικής συναρμολόγησης.
Μια άλλη δημοφιλής στρατηγική για τις ατρόμητες κινεζικές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν αυξανόμενη εχθρότητα στη Δύση είναι απλώς να πουλάνε τα προϊόντα τους αλλού. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Economist, που βασίζονται σε εκτιμήσεις της τράπεζας Morgan Stanley, οι εισηγμένες κινεζικές εταιρείες έχουν σχεδόν τετραπλασιάσει τις πωλήσεις τους στον παγκόσμιο Νότο από το 2016, ενώ οι δυτικές εταιρείες αύξησαν τις δικές τους μόνο κατά το ένα τρίτο. Οι πωλήσεις ύψους 800 δισ. δολαρίων που πραγματοποίησαν οι κινεζικές επιχειρήσεις σε αυτές τις χώρες πέρυσι ξεπέρασαν αυτές που πραγματοποίησαν στις πλούσιες χώρες (βλ. διάγραμμα 2).
Οι κινεζικές εταιρείες που πολεμούν τους δυτικούς αντιπάλους στο εσωτερικό της χώρας τείνουν να ξεκινούν προσφέροντας φθηνές εναλλακτικές λύσεις. Αυτό τις έχει αφήσει σε καλή θέση για να εξυπηρετήσουν τους φτωχότερους καταναλωτές στον παγκόσμιο Νότο. Τα μισά από τα smartphones που αγοράζουν οι Αφρικανοί κατασκευάζονται από την Transsion, μια κινεζική εταιρεία που πωλεί πολλές από τις συσκευές της για λιγότερο από 100 δολάρια με εμπορικά σήματα όπως Tecno, Infinix και Itel. Οι κινεζικοί κατασκευαστές οικιακών συσκευών, συμπεριλαμβανομένων των Haier και Midea, κυριαρχούν επίσης στην Αφρική. Οι Βραζιλιάνοι και οι Μεξικανοί είναι από τους μεγαλύτερους καταναλωτές των φθηνών ρούχων της Shein.
Όπως σημειώνουν οι Lourdes Casanova και Anne Miroux του Πανεπιστημίου Cornell, καθώς οι κινεζικές επιχειρήσεις έχουν τελειοποιήσει τη μαεστρία τους στη μεταποίηση, έχουν αποβάλει τη φήμη τους για κακή ποιότητα, τουλάχιστον στον παγκόσμιο Νότο. Αυτό τις βοήθησε να πουλήσουν και πιο σύνθετα προϊόντα. Σύμφωνα με την πάροχο δεδομένων MarkLines, στην Ταϊλάνδη οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων των SAIC και BYD, αντιπροσώπευαν το 18% των πωλήσεων το 2023, από μόλις 6% το 2020. Αντιπροσωπεύουν τα μισά από τα αυτοκίνητα που πωλούνται στη Ρωσία, την οποία οι δυτικοί ανταγωνιστές έχουν εγκαταλείψει μετά την εισβολή της στην Ουκρανία. Η Mindray, κινεζική εταιρεία κατασκευής ιατρικού εξοπλισμού, είναι ο κορυφαίος προμηθευτής συστημάτων παρακολούθησης ασθενών στη Λατινική Αμερική. Οι κινεζικές εταιρείες ανεμογεννητριών, όπως η Goldwind και η Envision, έχουν επίσης επεκτείνει τις πωλήσεις τους στις αναδυόμενες αγορές.
Οι κινεζικές επιχειρήσεις θα μπορέσουν να πουλήσουν ευκολότερα στον παγκόσμιο Νότο αν μεταφέρουν την παραγωγή τους εκεί. Η Transsion, για παράδειγμα, διαθέτει εργοστάσιο στην Αιθιοπία, το οποίο της επιτρέπει να διανέμει τηλέφωνα σε ολόκληρη την Αφρική γρήγορα και φθηνά. Η τοπική παραγωγή ενισχύει επίσης την καλή θέληση. Σύμφωνα με το ερευνητικό κέντρο Pew, ενώ οι Δυτικοί είναι όλο και πιο καχύποπτοι απέναντι στην Κίνα, πολλοί στον αναπτυσσόμενο κόσμο πιστεύουν ότι παίζει θετικό ρόλο στην τοπική οικονομία τους, (οι Ινδοί αποτελούν αξιοσημείωτη εξαίρεση). Η κατασκευή εργοστασίων σε φτωχότερες χώρες συμβάλλει στην ενίσχυση αυτής της άποψης και προβάλλει την Κίνα ως κίνητρο για την ανάπτυξη και όχι ως απειλή για την τοπική διαβίωση.
Ως απόδειξη της ισχυροποίησης του εμπορικού της σήματος, η China Inc κερδίζει έδαφος στον παγκόσμιο Νότο, ακόμα και σε κλάδους που δεν βασίζονται στην κατασκευαστική της δεινότητα. Η Cotti Coffee, μια κινεζική αλυσίδα καφέ που ιδρύθηκε το 2022, διαθέτει σήμερα περισσότερα από 7.000 καταστήματα σε ολόκληρη την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Από τις δέκα χώρες με τους περισσότερους χρήστες του TikTok, οι εννέα βρίσκονται στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Όλα αυτά θα πρέπει να σημάνουν συναγερμό στις δυτικές πολυεθνικές εταιρείες. Τα τελευταία χρόνια, έχουν σταθερά εκτοπιστεί από την Κίνα, από τους εγχώριους ανταγωνιστές τους. Πολλές από αυτές φιλοδοξούν να επεκταθούν στις ίδιες ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες στις οποίες οι Κινέζοι αντίπαλοί τους κερδίζουν τώρα έδαφος. Μέχρι το 2016, οι εισηγμένες αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παρήγαγαν μαζί, στον παγκόσμιο Νότο, 15 φορές περισσότερες πωλήσεις από τις κινεζικές επιχειρήσεις. Από τότε η αναλογία αυτή έχει συρρικνωθεί σε πέντε. Οι κινεζικές επιχειρήσεις ξεπερνούν ήδη τις ιαπωνικές στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Οι δυτικές επιχειρήσεις εξακολουθούν να απολαμβάνουν ορισμένα πλεονεκτήματα. Έχουν ένα προβάδισμα δεκαετιών στην οικοδόμηση παγκόσμιων εμπορικών σημάτων και στην πρόσληψη τοπικού προσωπικού που κατανοεί τι θέλουν οι καταναλωτές στις αγορές τους. Οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Κίνας, εν τω μεταξύ, προκαλούν μερικές φορές εμπορικά προβλήματα. Οι εδαφικές διεκδικήσεις της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας έχουν αποδυναμώσει τις σχέσεις της με ορισμένους γείτονές της στη Νοτιοανατολική Ασία. Η Κίνα είναι επίσης αντιδημοφιλής σε χώρες που έλαβαν μεγάλες επενδύσεις μέσω της πρωτοβουλίας Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος, αλλά δυσκολεύτηκαν να εξυπηρετήσουν το σχετικό χρέος, όπως η Σρι Λάνκα και η Ζάμπια.
Όσον αφορά τον ανταγωνισμό για τους καταναλωτές του παγκόσμιου Νότου, μάλλον είναι ακόμη νωρίς. Ωστόσο, οι δυτικές επιχειρήσεις μπορεί να έχουν λιγότερο χρόνο από ό,τι νομίζουν πριν οι Κινέζοι αντίπαλοι αποκτήσουν το πάνω χέρι. Οι προστατευτικές πολιτικές στο εσωτερικό δεν θα τις σώσουν στο εξωτερικό.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
ΔΕΗ: Εξαγορά 629MW ΑΠΕ από τη Macquarie στη Ρουμανία
Gov.gr Wallet: Με ψηφιακά εισιτήρια στα γήπεδα και οι κάτοικοι εξωτερικού
Πώς η Γαλλία έγινε ξανά κορυφαίος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
