THEPOWERGAME
Η Ολυμπιακή Φλόγα θα φωτίζει ήδη την Πόλη του Φωτός από τις 26 Ιουλίου, όταν στο Παρίσι σήμανε την έναρξη του μεγαλύτερου αθλητικού θεάματος στον κόσμο. Αν και η Γαλλία εξακολουθεί τις τελευταίες εβδομάδες να μην έχει κυβέρνηση μετά τις πρόωρες εκλογές, η πρωτεύουσά της φιλοξενεί την 33η Ολυμπιάδα με στυλ. Οι αγώνες ιππασίας θα διεξαχθούν στους υπέροχους χώρους των Βερσαλιών, ενώ το βόλεϊ με φόντο τον Πύργο του Άιφελ. Οι διοργανωτές ελπίζουν να δείξουν τον καλύτερο εαυτό της Γαλλίας στους οπαδούς των διάφορων αθλημάτων, τα στελέχη επιχειρήσεων και τους ξένους πολιτικούς που θα επισκεφθούν την πόλη. Ένας από τους χιλιάδες εθελοντές που συμμετέχουν κάνει λόγο για «μια μεταδοτική θετική ενέργεια».
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ντόπιοι τόσο ενθουσιασμένοι. Τα μέτρα ασφαλείας είναι αυστηρά λόγω των φόβων για τρομοκρατικό χτύπημα, ενώ μεγάλο μέρος του κέντρου του Παρισιού έχει αποκλειστεί. Τα εστιατόρια και οι άλλες επιχειρήσεις στις περιοχές αυτές είναι πιο άδεια από το κανονικό και οι κρατήσεις στα πιο πολυτελή ξενοδοχεία μειώθηκαν μεταξύ 20% και 50% τον Ιούλιο, σύμφωνα με την UMIH Prestige, που τα εκπροσωπεί. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 44% των Παριζιάνων θεωρεί τους Αγώνες «κακό πράγμα». Το 50% δήλωσε ότι θα σκεφτόταν να εγκαταλείψει την πόλη για να τους αποφύγει. «Θέλω αυτή η διοργάνωση να είναι καταπληκτική», εξηγεί ο Paul Hatte, δημοτικός σύμβουλος του Παρισιού, που εκπροσωπεί το 17ο διαμέρισμα της πόλης, «αλλά αισθάνομαι περισσότερο ότι θα είναι ένα διεθνές πάρτι στο Παρίσι χωρίς τους Παριζιάνους».
Τέτοιες αντιδράσεις δεν είναι καθόλου σπάνιες σε πόλεις που φιλοξενούν Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε κανέναν δεν αρέσουν οι ανατροπές. Ωστόσο, οι Αγώνες του Παρισιού αναμοχλεύουν και άλλες γνωστές ανησυχίες: αξίζει πραγματικά η φιλοξενία των Αγώνων; Είναι η περιβαλλοντική καταστροφή απαραίτητη; Και τι γίνεται με τις δύσκολες πολιτικές αποφάσεις γύρω από τη συμμετοχή και τη διαμαρτυρία; Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) παλεύει με τέτοια ζητήματα, σε μια προσπάθεια να σπάσει τους κύκλους αμφιβολιών που φαίνεται να συνοδεύουν κάθε Ολυμπιάδα. Οι Αγώνες στο Παρίσι θα αποκαλύψουν αν έχει βρει νέες έξυπνες λύσεις σε επίμονα παλιά προβλήματα.
Έχει περάσει ένας αιώνας από τότε που η γαλλική πρωτεύουσα διοργάνωσε για πρώτη φορά Ολυμπιακούς Αγώνες. Τότε, 3.000 αθλητές που εκπροσωπούσαν 44 χώρες αγωνίστηκαν σε 126 αγωνίσματα. Η φετινή υπερπαραγωγή περιλαμβάνει 10.500 αθλητές από 206 χώρες και 329 αγωνίσματα. Σχεδόν 9 εκατομμύρια εισιτήρια έχουν πωληθεί -ένα νέο ρεκόρ. Η προσέγγιση των Αγώνων ενθάρρυνε τεράστιες επενδύσεις στις ανέσεις του Παρισιού. Το δίκτυο του μετρό βρίσκεται στη μέση μιας επέκτασης μήκους 200 χιλιομέτρων, που κοστίζει 42 δισ. ευρώ (46 δισ. δολάρια), ενώ πάνω από 1,4 δισ. ευρώ έχουν δαπανηθεί για τον καθαρισμό του Σηκουάνα.
Όμως, οι πόλεις πράγματι επωφελούνται από τη διοργάνωση των Αγώνων; Τα οικονομικά της φιλοξενίας των Ολυμπιακών Αγώνων είναι δύσκολα. Το 2016 μια ανασκόπηση μελετών που εξέτασαν τον οικονομικό αντίκτυπο των αγώνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις είναι «σχεδόν μηδενικές», ενώ οι μακροπρόθεσμες «ασύλληπτες». Δέκα από τους δεκατρείς θερινούς Αγώνες μέχρι το 2016 κατέληξαν σε ζημίες και όλοι τους ξεπέρασαν τον προϋπολογισμό. Πρόσφατη έρευνα των Alexander Budzier και Bent Flyvbjerg του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης εκτιμά ότι κάθε Ολυμπιάδα ξεπερνά, κατά μέσο όρο, τον αρχικό της προϋπολογισμό κατά 195%. Στο Παρίσι το ποσοστό αυτό προβλέπεται να ανέλθει στο 115%.
Τα οικονομικά εμπόδια
Καθώς οι Ολυμπιακοί Αγώνες μεγάλωσαν, προσέλκυσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα μέσα ενημέρωσης και μεγαλύτερα κονδύλια χορηγιών. Επί του παρόντος η ΔΟΕ εξακολουθεί να διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων των Αγώνων από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς και τους χορηγούς. Τα ραδιοτηλεοπτικά έσοδα αυξήθηκαν από 2,2 δισ. δολάρια στον κύκλο 1993-96 σε 4,5 δισ. δολάρια το 2017-21 (σε τιμές 2021), ενώ οι χορηγίες υψηλού επιπέδου αυξήθηκαν από 480 εκατ. δολάρια σε 2,3 δισ. δολάρια κατά την ίδια περίοδο. Στους μεγάλους χορηγούς των Αγώνων του Παρισιού περιλαμβάνεται η LVMH, η γαλλική αυτοκρατορία πολυτελείας. Βέβαια, το κόστος αυξήθηκε πιο γρήγορα από τις χορηγίες. Το 1924 οι Αγώνες του Παρισιού κόστισαν περίπου 9 εκατ. δολάρια σε τιμές 2022. Αυτήν τη φορά το εκτιμώμενο κόστος είναι περίπου 9 δισ. δολάρια (βλ. διάγραμμα 2). Η παρισινή οργανωτική επιτροπή, ωστόσο, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρειαστεί να βάλει περισσότερα χρήματα λόγω των υπερβάσεων. Ο ιδιωτικός τομέας θα πληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού λογαριασμού μέσω της ΔΟΕ, των συνεργαζόμενων εταιρειών, των εισιτηρίων, της αδειοδότησης και άλλων.
Ομαδική προσπάθεια
Στο παρελθόν οι υποψήφιοι οικοδεσπότες ξόδευαν πολλά χρήματα για να προσπαθήσουν να κερδίσουν τους αντιπάλους τους. Στη συνέχεια τεράστιες απαιτήσεις συσσωρεύονταν σε μία μόνο πόλη για την κατασκευή λαμπερών νέων χώρων διεξαγωγής, σύμφωνα με ένα αυστηρά καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Μερικές φορές οι εγκαταστάσεις εγκαταλείπονταν με το πέρασμα του χρόνου. Το έτος μετά τους αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο 12 από τους 27 χώρους δεν κατάφεραν να φιλοξενήσουν άλλο αθλητικό γεγονός. Κρίνοντας από τους προηγούμενους Αγώνες, «η πρόταση αξίας δεν ήταν ελκυστική», παραδέχεται ο Christophe Dubi, εκτελεστικός διευθυντής της ΔΟΕ.
Όλα αυτά σκλήρυναν την κοινή γνώμη. Πριν από μια δεκαετία οι ψηφοφόροι στο Μόναχο απέρριψαν την πρόταση να φιλοξενηθούν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες το 2022, όπως και εκείνοι στην Κρακοβία και το Σεν Μόριτζ. Το Πεκίνο, που τελικά τους κέρδισε, κάλυψε μια έκταση 800.000 τετραγωνικών μέτρων με τεχνητό χιόνι. Μια υποψηφιότητα για τους φετινούς καλοκαιρινούς Αγώνες απορρίφθηκε από τους κατοίκους του Αμβούργου. Μόνο δύο πόλεις -το Παρίσι και το Λος Άντζελες- κατέθεσαν τελικά προσφορά, λιγότερες από τις εννέα πόλεις που ήθελαν τους Αγώνες του 2012, επτά που αγωνίζονταν για τους Αγώνες του 2016 και έξι για τους αγώνες του 2020. Οι αξιωματούχοι έδωσαν στο Παρίσι τους Αγώνες του 2024 και στο Λος Άντζελες τους Αγώνες του 2028.
Το σημαντικότερο είναι ότι η ΔΟΕ φαίνεται να έχει διδαχθεί από τα γεγονότα και άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες υποβάλλουν πλέον προσφορές. Σύμφωνα με τον κ. Dubi, οι Ολυμπιακοί από «διαγωνισμός ομορφιάς» έχουν μετατραπεί σε συνεργατικό μέσο για την εξεύρεση ενός «προτιμώμενου εταίρου». Οι αντίπαλοι λένε ότι αυτό είναι πιο αδιαφανές -η ΔΟΕ υπολογίζει ότι θα μειώσει το κόστος υποβολής προσφορών κατά 80%. Το Μπρίσμπεϊν είναι ο πρώτος εταίρος που επιλέχθηκε με αυτόν τον τρόπο και θα διοργανώσει τους Αγώνες του 2032. Η Σεούλ ήταν μεταξύ εκείνων που δυσανασχέτησαν με το αποτέλεσμα. Οι πιθανοί οικοδεσπότες για το 2036 βρίσκονται ήδη στη σειρά.
Ταυτόχρονα, η επιτροπή θέλει να περιορίσει την ανάπτυξη των Ολυμπιακών Αγώνων για να μειώσει τόσο το κόστος όσο και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Περιόρισε τον αριθμό των αθλητών για τους καλοκαιρινούς Αγώνες και έδωσε προτεραιότητα σε υποψηφιότητες που απαιτούν ελάχιστες νέες υποδομές. Από τις νέες εγκαταστάσεις που θα χρησιμοποιηθούν στο Παρίσι, μόνο τρεις είναι μόνιμες, ειδικά κατασκευασμένες δομές. Οι διοργανωτές ελπίζουν ότι τα μεγαλειώδη σκηνικά θα αντισταθμίσουν τα αναδυόμενα καθίσματα.
Το πράσινο είναι πρώτο θέμα σε όλα αυτά. Οι αγώνες του Ρίο και του Λονδίνου παρήγαγαν πάνω από 3 εκατ. τόνους ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στις ετήσιες εκπομπές της Ισλανδίας, μιας χώρας 380.000 κατοίκων. Στο Παρίσι οι διοργανωτές θέλουν τους «πιο πράσινους» αγώνες και ελπίζουν να μειώσουν τις εκπομπές στο μισό σε σχέση με τα επίπεδα του Ρίο και του Λονδίνου. Σχεδιάζουν τη χρήση μόνο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και αντιστάθμιση των εκπομπών μέσω της αγοράς πιστώσεων άνθρακα. Οι περιβαλλοντολόγοι είναι επιφυλακτικοί, καθώς ορισμένες πρωτοβουλίες φαίνονται επιφανειακές. Τα κλιματιστικά απαγορεύονται από το Ολυμπιακό Χωριό παρά το γεγονός ότι αυτά, όπως και οι περισσότερες ηλεκτρικές συσκευές στη Γαλλία, θα τροφοδοτούνται από πυρηνική ενέργεια. Πολλές ομάδες φέρνουν τα δικά τους.
Παράλληλα με τα οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, η ΔΟΕ αντιμετωπίζει σκληρές πολιτικές ανησυχίες. Η αρχική ιδέα ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες να παραμείνουν πάνω από την πολιτική ως «ισχυρός σύμμαχος» για την ειρήνη, όπως το έθεσε ο πατέρας των σύγχρονων Αγώνων, Pierre de Coubertin. Ωστόσο, κατά καιρούς έχουν μετατραπεί σε σκηνικό επίδειξης γεωπολιτικής ισχύος.
Οι πιο διαβόητοι, οι Αγώνες του Βερολίνου το 1936, αποτέλεσαν εργαλείο προπαγάνδας για τη ναζιστική Γερμανία. Οι διαδοχικοί Αγώνες στη Μόσχα και το Λος Άντζελες τη δεκαετία του 1980 έγιναν ένα ακόμη μέτωπο στον Ψυχρό Πόλεμο. Και οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν έχουν ξεφύγει από τις κατηγορίες περί «αθλητικού ξεπλύματος»: το 2008 η Κίνα χρησιμοποίησε τους Αγώνες του Πεκίνου για να ανακηρυχθεί ως υπερδύναμη. Η Σαουδική Αραβία μπορεί να προσπαθήσει να δείξει την επιρροή της φιλοξενώντας τους το 2036.
Τα ερωτήματα σχετικά με τη συμμετοχή προσελκύουν ιδιαίτερα έντονο έλεγχο. Η ΔΟΕ αναγνωρίζει 206 Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές (ΕΟΕ) -για το πλαίσιο, ο ΟΗΕ έχει 193 κράτη-μέλη και καλωσορίζει οντότητες όπως το Κοσσυφοπέδιο και η Παλαιστίνη. Για όσους επιδιώκουν την εθνότητα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούν να αποτελέσουν μια ισχυρή πλατφόρμα για τον αγώνα τους. Η συμμετοχή εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της ΔΟΕ.
Στο Παρίσι δεν θα υπάρχουν σημαίες ούτε της Ρωσίας ούτε της Λευκορωσίας. Οι ομάδες και των δύο αυτών χωρών έχουν αποκλειστεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά ορισμένοι από τους αθλητές τους μπορούν να αγωνιστούν ως ουδέτερα άτομα. Αυτό φαίνεται να έχει ενοχλήσει κάποιους. Ένας Ρώσος σεφ συνελήφθη στο Παρίσι λίγες ημέρες πριν από την Τελετή Έναρξης με την υποψία ότι σχεδίαζε πράξεις «αποσταθεροποίησης». Διεξάγεται έρευνα για τις πιθανές σχέσεις του με μέλη των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.
Εν τω μεταξύ, η ΔΟΕ αρνήθηκε να αποκλείσει το Ισραήλ για τον πόλεμο στη Γάζα και οι δικηγόροι της απέρριψαν τις συγκρίσεις με τη Ρωσία. Οι επικριτές εξακολουθούν να αντιλαμβάνονται ασυνέπεια. Ένας ακροαριστερός Γάλλος βουλευτής καταδικάστηκε πρόσφατα επειδή δήλωσε ότι η ομάδα του Ισραήλ δεν θα ήταν ευπρόσδεκτη στο Παρίσι. Το όλο ζήτημα εντείνεται από την τραγωδία του παρελθόντος: στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972 μια παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα σκότωσε 11 Ισραηλινούς.
Το ντόπινγκ είναι ένας άλλος δύσκολος τομέας. Μετά την ανακάλυψη ότι η Ρωσία είχε εφαρμόσει ένα κρατικά υποστηριζόμενο πρόγραμμα ντόπινγκ στους χειμερινούς Αγώνες του Σότσι το 2014, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ (WADA) συνέστησε να απαγορευτεί σε όλους τους Ρώσους αθλητές να αγωνιστούν στους θερινούς Αγώνες του Ρίο. Η ΔΟΕ πέταξε το μπαλάκι στις επιμέρους αθλητικές ομοσπονδίες. Αρκετές από αυτές επέτρεψαν στους Ρώσους αθλητές να λάβουν μέρος.
Η Αμερική βρίσκεται επίσης σε αντιπαράθεση με τη WADA επειδή δεν ενήργησε εναντίον Κινέζων κολυμβητών που βρέθηκαν θετικοί σε φάρμακο που βελτιώνει την απόδοση μήνες πριν από τους Αγώνες του Τόκιο το 2021. Μέλη αυτής της ομάδας κατέκτησαν στη συνέχεια τρία χρυσά μετάλλια. Η WADA υποστηρίζει ότι δεν έχει καμία υπόθεση στα χέρια της για την οποία πρέπει να απαντήσει. Η Κίνα κατηγόρησε την Αμερική για «συκοφαντία». Σε περίπτωση που κάποιος από τους εμπλεκόμενους κολυμβητές κερδίσει στο Παρίσι, οι εντάσεις είναι βέβαιο ότι θα αναζωπυρωθούν.
Με το βλέμμα στο μέλλον
Οι μεταρρυθμίσεις της ΔΟΕ είναι μια ευπρόσδεκτη αρχή. Στο μέλλον, όμως, θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για να διευκολυνθεί η φιλοξενία των Αγώνων. Μια ιδέα είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες να εξαπλωθούν. Διαφορετικές πόλεις σε διαφορετικές χώρες θα μπορούσαν να φιλοξενούν διαφορετικά αγωνίσματα. Για τους οικονομολόγους αυτός είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να μειωθεί το κόστος: περισσότερες τοποθεσίες που δαπανούν για διοργανώσεις θα σήμαιναν μικρότερο λογαριασμό για καθεμία. Και ένα μοντέλο πολλαπλών πόλεων θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην καταπράυνση των τοπικών ανησυχιών, μειώνοντας την πίεση που ασκείται σε έναν μόνο οικοδεσπότη. Θα μπορούσε επίσης να καταστήσει πιο δύσκολο για τους απολυταρχικούς να χρησιμοποιήσουν τους Αγώνες για τις δικές τους ατζέντες. Θα μπορούσαν επίσης να υπάρξουν και περιβαλλοντικά οφέλη. Προς το παρόν η ΔΟΕ απορρίπτει μια τέτοια αποκέντρωση. Θα «υπονομεύσει την ενοποιητική δύναμη» των Αγώνων, λέει ο κ. Dubi. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει ήδη σε κάποιον βαθμό. Για το Παρίσι ορισμένοι αγώνες μπάσκετ και χάντμπολ θα διεξαχθούν στη Λιλ, μια πόλη 140 μίλια μακριά. Και το σέρφινγκ γίνεται στην Ταϊτή, περίπου 10.000 μίλια μακριά.
Στην πραγματικότητα, η τεράστια δύναμη των αγώνων δεν προέρχεται από τη φυσική συνάντηση των ανθρώπων, αλλά από το γεγονός ότι αιχμαλωτίζουν την προσοχή του κόσμου για ένα δεκαπενθήμερο. Πάνω από 3 δισεκατομμύρια τηλεθεατές παρακολούθησαν τους αγώνες στο Τόκιο και ακόμα περισσότεροι αναμένεται να το κάνουν στο Παρίσι. «Ο κόσμος πιστεύει ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες υπερβαίνουν ζητήματα όπως το ντόπινγκ, η γεωπολιτική και η διαφθορά», εκτιμά ο Terrence Burns, πρώην σύμβουλος της ΔΟΕ. Επισημαίνει ότι οι αγώνες έχουν επιβιώσει από πολύ πιο δύσκολες γεωπολιτικές στιγμές, όπως ο Ψυχρός Πόλεμος και οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι το τελευταίο καταφύγιο όπου μπορούμε να συναντηθούμε ως είδος», λέει.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης
ΤΑΙΠΕΔ: Διαγωνισμός για το τουριστικό καταφύγιο Σπηλιά
Metlen: Ολοκληρώθηκε το deal εξαγοράς της Volterra
Κοντολέων (ΕΒΙΚΕΝ): Στάση πληρωμών για το ΕΤΜΕΑΡ εξετάζουν οι βιομηχανίες
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
