Τα trumponomics δεν θα είναι τόσο άσχημα όσο αναμένουν οι περισσότεροι

Στις αγορές είναι γνωστό ως «Trump trade», (εμπόριο Trump), ένα στοίχημα ότι η επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο θα σημάνει περισσότερο πληθωρισμό και υψηλότερα επιτόκια. Πολλές από τις βασικές πολιτικές του κ. Trump ωθούν προς αυτήν την κατεύθυνση: οι δασμοί θα αυξήσουν το κόστος των εισαγωγών, οι απελάσεις μεταναστών μπορούν κάλλιστα να ωθήσουν τους μισθούς προς τα πάνω και οι χρηματοδοτούμενες από το έλλειμμα περικοπές φόρων θα ενισχύσουν την οικονομία. Εν μέσω αυξανόμενου πληθωρισμού, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να επιλέξει υψηλότερα επιτόκια.

Στον απόηχο του ολέθριου ντιμπέιτ του Joe Biden στις 27 Ιουνίου, παίχτηκε μια προεπισκόπηση του εμπορίου. Καθώς οι επενδυτές αντιμετώπιζαν την πιθανότητα ο κ. Trump να κατακτήσει την προεδρία, πούλησαν τα κρατικά ομόλογα, γεγονός που οδήγησε σε μια σύντομη άνοδο των αποδόσεων. Ο μεγάλος φόβος είναι ότι θα συμβούν πολύ χειρότερα. Αν ο κ. Trump πολεμούσε τη Fed για τα επιτόκια, θα μπορούσε να σπείρει αμφιβολίες για την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στις αμερικανικές αγορές και το δολάριο. Αυτό είναι το εφιαλτικό οικονομικό σενάριο μιας δεύτερης κυβέρνησης Trump.

Ωστόσο, όπως συμβαίνει με κάθε εφιάλτη, ο μπαμπούλας των Trumponomics μπορεί να είναι πιο τρομακτικός από την πραγματικότητά. Ο κ. Trump και οι σύμβουλοί του έχουν πολλές κακές ιδέες. Έχουν όμως και μερικές αξιοπρεπείς, ενώ η ικανότητά τους να εφαρμόζουν επιζήμιες πολιτικές θα είναι περιορισμένη, από τη στιγμή που το Κογκρέσο, οι θεσμοί της Αμερικής και οι αγορές λειτουργήσουν ως έλεγχοι.

Ο κ. Trump βελτίωσε την ατζέντα του σε ομιλίες και συνεντεύξεις, η οποία στις 8 Ιουλίου κατοχυρώθηκε από τους Ρεπουμπλικανούς ως η προεκλογική πλατφόρμα του κόμματος. Τρία στοιχεία ξεχωρίζουν. Το πρώτο είναι η απελευθέρωση, βασικό στοιχείο των Ρεπουμπλικανών. Σε αντίθεση με το 2017, όταν ο ίδιος και οι σύμβουλοί του δεν ήταν καλά προετοιμασμένοι για την προεδρία, αυτήν τη φορά έχουν παρατάξει προσωπικό και πολιτικές. Ο κ. Trump δεν θα χάσει πολύ χρόνο ανακαλώντας πολλούς από τους περιβαλλοντικούς κανόνες της κυβέρνησης Biden, χαλαρώνοντας τους περιορισμούς στις γεωτρήσεις για τις πετρελαϊκές εταιρείες και ασκώντας πιέσεις στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να μειώσουν τις δαπάνες. Έχει υποσχεθεί, όπως και στην πρώτη του προεδρία, να καταργήσει δύο κανονισμούς για καθέναν που εκδίδεται.

Όμως πολλά από αυτά είναι διαφημιστικά σχόλια. Ο αριθμός των περιορισμών στον Κώδικα Ομοσπονδιακών Κανονισμών, που αποτελεί υποκατάστατο της έντασης των ρυθμίσεων στην Αμερική, παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητος υπό τον κ. Trump. Επιπλέον, η διοίκησή του εμποδίστηκε από τα δικαστήρια. Σύμφωνα με το Institute for Policy Integrity, μια ερευνητική ομάδα, απέτυχε σε σχεδόν το 80% των δικαστικών διαφορών σχετικά με τη χρήση των ομοσπονδιακών υπηρεσιών της. Η τράπεζα Goldman Sachs εκτιμά ότι ο αντίκτυπος όλων των απελευθερώσεων του κ. Trump ήταν τελικά ασήμαντος για την ευρύτερη οικονομία -ένα αποτέλεσμα που πιθανότατα θα επαναληφθεί.

Όσον αφορά τη φορολογία, ο κ. Trump μπορεί, κατά μία έννοια, να θεωρηθεί ως υποψήφιος συνέχειας. Η δράση θα επικεντρωθεί στη διαφαινόμενη λήξη μεγάλου μέρους του νόμου Περί Φορολογικών Περικοπών και Απασχόλησης (TCJA), του πακέτου μέτρων του κ. Trump από το 2017. Η μείωση των εταιρικών φόρων που επέφερε ο TCJA ήταν μόνιμη, αλλά μεγάλο μέρος του υπόλοιπου νόμου, συμπεριλαμβανομένων των περικοπών στους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων, θα λήξει στο τέλος του 2025. Ο κύριος στόχος του κ. Trump είναι αυτές οι περικοπές να γίνουν μόνιμες.

Αυτό δεν θα είναι απλό, διότι για να περάσει το νομοσχέδιο από το Κογκρέσο, οι Ρεπουμπλικανοί θα πρέπει να πληρώσουν το κόστος της παράτασης των περικοπών, περίπου 4,5 τρισ. δολάρια για την επόμενη δεκαετία. Βέβαια, ο κ. Trump έχει επιλογές. Μια δόση εσόδων μπορεί να προέλθει από τους δασμούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποφέρουν 3 τρισ. δολάρια κατά τη δεκαετία. Υπάρχουν επίσης χρήματα από την αντιστροφή ορισμένων από τις πολιτικές του κ. Biden. Το κόστος του Νόμου για τη Μείωση του Πληθωρισμού, του πακέτου επιδοτήσεων του κ. Biden για το κλίμα, αναμένεται να φθάσει περίπου το 1 τρισ. δολάρια. Οι Ρεπουμπλικανοί μπορούν να καταργήσουν ορισμένες φορολογικές πιστώσεις, ξεκινώντας από τις εκπτώσεις για τα ηλεκτρικά οχήματα. Ο κ. Trump έχει επίσης υποδείξει ότι μπορεί να χαλαρώσει τις ακυρώσεις του φοιτητικού χρέους του κ. Biden, που αναμένεται να κοστίσουν 1 τρισ. δολάρια.

Οι άλλες φορολογικές ιδέες του κ. Trump είναι πιο μετριοπαθείς. Έχει κάνει λόγο για την περικοπή μιας ποσοστιαίας μονάδας από τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή, ώστε να μειωθεί στο 20% (του αρέσουν οι στρογγυλοί αριθμοί). Η πιο τρελή του πρόταση είναι να απαλλάξει από τους φόρους τα φιλοδωρήματα. Οι νομοθέτες θα πρέπει να διαμορφώσουν προσεκτικά αυτήν την απαλλαγή, διαφορετικά όλοι θα μπορούσαν να απαιτήσουν πληρωμή ως φιλοδώρημα. Χωρίς αντισταθμιστικά έσοδα ή περικοπές δαπανών, κάθε μείωση φόρων θα επιδεινώσει το έλλειμμα της Αμερικής, ένας κίνδυνος υπό τον κ. Trump. Ωστόσο, δεν είναι ότι ο κ. Biden υπήρξε υπόδειγμα δημοσιονομικής ορθότητας: το ομοσπονδιακό έλλειμμα είναι σε καλό δρόμο για να φθάσει το βαρύ 7% του ΑΕΠ φέτος.

Ο άνθρωπος των δασμών, μέρος δεύτερο

Η οικονομική στρατηγική για την οποία ο κ. Trump είναι περισσότερο διαβόητος, ιδίως εκτός Αμερικής, είναι ο προστατευτισμός του. Είναι ξεκάθαρος για το πού θέλει να πάει στη συνέχεια, στοχεύοντας σε έναν καθολικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές στην Αμερική και σε μια εισφορά 60% στα κινεζικά προϊόντα. Θέλει επίσης μια πιο συντονισμένη αποσύνδεση από την Κίνα.

Αν ο κ. Trump υλοποιήσει την πανσπερμία των εμπορικών πολιτικών του με προτεραιότητα στην Αμερική, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τις παγκόσμιες επιπτώσεις. Θα είναι σε θέση να το πράξει; Στην παραδοσιακή πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος υπάρχει ακόμα αντίσταση στους δασμούς. Εάν ο κ. Trump αποφασίσει να βγάλει το Κογκρέσο εκτός, μπορεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης εθνικής ασφάλειας, η οποία θα του δώσει ειδικές εξουσίες. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, μπορεί να καταπέσει στο δικαστήριο.

Οι υψηλότεροι δασμοί στην Κίνα θα είναι πιο εφικτοί, δεδομένου ότι ο Λευκός Οίκος μπορεί να τους στηρίξει σε υφιστάμενα μέτρα. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Κίνα δεν τήρησε μια συμφωνία που είχε υπογράψει με τον κ. Trump το 2020, κάτι που είναι εύκολο να αποδειχθεί. Η πάταξη της ανακατεύθυνσης των κινεζικών εξαγωγών μέσω άλλων χωρών θα ήταν δυσκολότερη χωρίς τη συνεργασία ξένων κυβερνήσεων, την οποία ο κ. Trump δυσκολεύτηκε να αποσπάσει στο παρελθόν.

Επιπλέον, ακόμα και εντός του Λευκού Οίκου του κ. Trump ενδέχεται να υπάρξει αντίθεση στις πιο επιθετικές εμπορικές πολιτικές του. Γεράκια όπως ο Peter Navarro, οικονομικός σύμβουλος, υπήρξαν οι πιο φλύαροι, αλλά ο κ. Trump αρέσκεται να συγκροτεί μια ομάδα αντιπάλων, αφήνοντάς τον να κρίνει μεταξύ αντίθετων απόψεων. Μπορεί και πάλι να διορίσει έναν βετεράνο της Wall Street ως υπουργό Οικονομικών του και μια τέτοια προσωπικότητα θα αποτελούσε αντίβαρο στους φλογερούς προστατευτιστές.

Η ατζέντα του κ. Trump θα αντιμετωπίσει κι άλλα εμπόδια. Θέλει να πετύχει πολλά και γρήγορα, αλλά το πρώτο έτος της θητείας του περιλαμβάνει ένα πυκνό νομοθετικό ημερολόγιο. Το ανώτατο όριο του χρέους θα επανέλθει στις 2 Ιανουαρίου, γεγονός που αναγκάζει τον Λευκό Οίκο να ξεκινήσει συνομιλίες με το Κογκρέσο. Μια άλλη προθεσμία ανατέλλει στα τέλη Απριλίου, όταν το Κογκρέσο θα πρέπει να προβεί σε δραστικές περικοπές εάν δεν έχει καταρτίσει νέο προϋπολογισμό. Όλο αυτό το διάστημα το ρολόι θα χτυπάει για τις φοροελαφρύνσεις του κ. Trump. Εάν οι Δημοκρατικοί καταφέρουν να κερδίσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όλες αυτές οι διαπραγματεύσεις θα γίνουν πολύ πιο δύσκολες.

Ο κ. Trump θα σημειώσει ακόμα μικρότερη πρόοδο στην αναμόρφωση της Fed. Οι επενδυτές ανησυχούν ότι θέλει να επηρεάσει τις αποφάσεις της κεντρικής τράπεζας για τα επιτόκια. Ωστόσο, η υλοποίηση αυτής της επιθυμίας στην πράξη είναι δύσκολη. Η πρώτη του ευκαιρία να διορίσει νέο διοικητή θα έρθει το 2026, μετά την οποία μπορεί επίσης να διορίσει έναν πρόεδρο που θα αντικαταστήσει τον Jerome Powell. Ωστόσο, το διοικητικό συμβούλιο της Fed είναι επταμελές και όλοι οι διορισμοί πρέπει να περάσουν από τη Γερουσία, η οποία στο παρελθόν μπλόκαρε δύο από τους τέσσερις διορισμούς του κ. Trump. Εάν ο κ. Trump προσπαθήσει να απολύσει τον κ. Powell, οι γνώστες της Fed πιστεύουν ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια ακόμα χαμένη δικαστική διαμάχη.

Ίσως η μεγαλύτερη βραχυπρόθεσμη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει ο κ. Trump στην αμερικανική οικονομία είναι μέσω της μεταναστευτικής του πολιτικής. Το να σταματήσει την «εισβολή», όπως την αποκαλεί, θα αναλώσει την κυβέρνησή του. Τα εκατομμύρια που έχουν εισέλθει στη χώρα τα τελευταία χρόνια ήταν ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα έχουν τιθασεύσει τον πληθωρισμό. Η διακοπή της μετανάστευσης θα ήταν σοκ για την αγορά εργασίας. Παρ’ όλα αυτά, όπως και με άλλες πολιτικές του Trump, θα υπάρξει αντίσταση σε κάθε βήμα, με τα δικαστήρια να ακυρώνουν τις εντολές απέλασης, τις δημοκρατικές πολιτείες να αρνούνται να συνεργαστούν και τις επιχειρήσεις να πιέζουν για μια πιο ήπια προσέγγιση.

Μέσα από όλα αυτά, και ο χρηματοπιστωτικός κόσμος θα συγκρατούσε επίσης τον κ. Trump. Είναι ευαίσθητος στο χρηματιστήριο, αποδίδοντας μάλιστα την καλή του πορεία νωρίτερα φέτος στις προσδοκίες για τη νίκη του. Εάν οι μετοχές πέσουν ή οι αποδόσεις εκτοξευθούν όταν ο κ. Trump επιτεθεί στον τελευταίο του στόχο -είτε στη Fed είτε στους μετανάστες είτε στο εξωτερικό εμπόριο- θα τραβήξει την προσοχή του.

Όλα τα παραπάνω, δεν σημαίνουν, φυσικά, ότι πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για την κυριαρχία του κ. Trump στην αμερικανική πολιτική. Υπάρχει ο κίνδυνος η δεύτερη θητεία του να ξεφύγει από τον έλεγχο. Οι έλεγχοι στις υπερβολές του δεν είναι αυτόματοι και θα χρειαστεί άνθρωποι στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, στα δικαστήρια και την κοινωνία γενικότερα να στραφούν εναντίον του, κάτι που πρέπει να συμβεί, για να κρατηθεί η χειρότερη πτυχή των trumponomics μακριά.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης:

Μητσοτάκης: Δεν καταργείται η πενθήμερη εργασία και το 40ωρο

Ο χάρτης των ενοικίων στις “φοιτητουπόλεις” της χώρας

ΤΕΡΝΑ: Σε εξέλιξη οι εργασίες κατασκευής για το νέο κτιριακό συγκρότημα του ΤΕΕ