THEPOWERGAME
Ακόμα και πριν η πανδημία της Covid-19 διώξει εκατομμύρια παιδιά από τις τάξεις τους, τα σχολεία σε ολόκληρη την Αμερική είχαν κολλήσει σε μια ρουτίνα. Επί 50 χρόνια η χώρα παρακολουθεί τις επιδόσεις των μαθητών στα μαθηματικά και την ανάγνωση μέσω της Εθνικής Αξιολόγησης της Εκπαιδευτικής Προόδου, μιας σειράς τεστ αναφοράς που μερικές φορές αναφέρονται και ως «Έλεγχος Προόδου του Έθνους». Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους αυτών των πέντε δεκαετιών, οι βαθμολογίες βελτιώνονταν συνεχώς. Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 2010 έφτασαν σε ένα οριζοντιωμένο ανώτατο σημείο, ενώ έως το 2020 οι βαθμολογίες των τεστ είχαν αρχίσει να κινούνται καθοδικά.
Οι βαθμολογίες των τεστ σε πολλές άλλες πλούσιες χώρες (με τις οποίες ασχολείται η παρούσα ειδική έκθεση) παρουσιάζουν επίσης ζοφερές τάσεις. Εδώ και δύο δεκαετίες οι αναλυτές του ΟΟΣΑ ζητούν από 15χρονους σε δεκάδες μέρη να δώσουν συγκρίσιμες εξετάσεις για το λεγόμενο Πρόγραμμα Διεθνoύς Αξιολόγηση Μαθητών (Programme for International Student Assessment – PISA). Το 2018 οι εξετάσεις αυτές διαπίστωσαν ότι ένας τυπικός 15χρονος στις χώρες του ΟΟΣΑ δεν ήταν ικανότερος στα μαθηματικά, την ανάγνωση ή τις φυσικές επιστήμες απ’ ό,τι στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του 2000 (βλ. διάγραμμα). Στις φυσικές επιστήμες και την ανάγνωση οι βαθμολογίες είχαν γενικά αυξηθεί μέχρι το 2009 και το 2012 αντίστοιχα, μετά τα οποία μειώθηκαν και πάλι. Στα μαθηματικά οι βαθμολογίες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό στάσιμες, παρ’ όλο που οι δαπάνες ανά μαθητή αυξήθηκαν.
To PISA δεν είναι η μόνη διαθέσιμη πηγή δεδομένων διεθνών εξετάσεων. Οι εξετάσεις που διοργανώνονται κάθε κάμποσα χρόνια από τη Διεθνή Ένωση για την Αξιολόγηση των Εκπαιδευτικών Επιτευγμάτων, μια οργάνωση με έδρα τις Κάτω Χώρες, δίνουν μερικές φορές πιο θετικά αποτελέσματα. Παρ’ όλα αυτά, δείχνουν ότι ορισμένες πλούσιες χώρες σημείωσαν βαθμολογίες που παρέμειναν στάσιμες ή μειώθηκαν κατά τα έτη που προηγήθηκαν της πανδημίας. Τα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν πέρυσι από τους Nadir Altinok και Claude Diebolt, δύο οικονομολόγους, συνθέτουν τα αποτελέσματα από διαφορετικά διεθνή τεστ, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί η πορεία που ακολούθησαν τα εθνικά σχολικά συστήματα με την πάροδο του χρόνου. Οι αριθμοί τους υποδηλώνουν ότι η ποιότητα του σχολείου σε μια δέσμη 20 πλούσιων χωρών αυξήθηκε αρκετά γρήγορα στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, αλλά η πρόοδος αυτή έκτοτε μειώθηκε.
Το πρόβλημα δεν είναι ότι η βελτίωση φαινόταν αδύνατη τελευταία. Τα τελευταία χρόνια ορισμένα από τα καλύτερα σχολικά συστήματα του κόσμου συνέχισαν να σημειώνουν πρόοδο. Στη Σιγκαπούρη -οι έφηβοι της οποίας κέρδισαν όλους τους άλλους στον τελευταίο γύρο των τεστ PISA, που πραγματοποιήθηκε το 2022- οι βαθμολογίες αυξήθηκαν ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, τέτοια ανερχόμενα αστέρια στην Ασία έρχονται σε αντίθεση με τα δυτικά συστήματα, που σημειώνουν μικρή πρόοδο ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, βρίσκονται σε επικίνδυνη παρακμή. Την τελευταία δεκαετία ελάχιστες χώρες είδαν τις βαθμολογίες τους να πέφτουν ταχύτερα και περισσότερο από τη Φινλανδία, η οποία κάποτε ήταν η αγαπημένη των μεταρρυθμιστών, αλλά τώρα μοιάζει πολύ πιο συνηθισμένη. Άλλες χώρες του ΟΟΣΑ που φαίνεται να κάνουν βήματα προς τα πίσω είναι η Γαλλία, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Νέα Ζηλανδία (βλ. διάγραμμα).
Οι προσπάθειες εξήγησης της χαμηλής προόδου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη υποστηρίζει ότι οι μαθητές αλλάζουν με τρόπους που δυσκολεύουν τα σχολεία να συνεχίσουν να επιτυγχάνουν βελτιώσεις. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, ένα οριζοντιωμένο ανώτατο σημείο στα αποτελέσματα είναι ένα λογικό επίτευγμα, επειδή τα σχολεία πρέπει να τρέχουν πιο γρήγορα για να μείνουν ακίνητα.
Η αυξανόμενη μετανάστευση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Στη Γερμανία το ποσοστό των εφήβων που είναι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς διπλασιάστηκε μεταξύ 2012 και 2022, από 13% σε 26%. Μεγάλη αύξηση σημειώθηκε επίσης στη Βρετανία, την Αυστρία και την Ελβετία. Οι ολοκαίνουργιοι νεοαφιχθέντες είναι συνήθως φτωχότεροι από τους συνομηλίκους τους και είναι πιθανότερο να μιλούν μια ξένη γλώσσα στο σπίτι.
Γενικότερα, το επιχείρημα αυτό λέει ότι τα μεγάλα οικονομικά σοκ των δύο τελευταίων δεκαετιών επιβαρύνουν τη μάθηση. Στα χρόνια μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση, το ποσοστό των παιδιών που ζουν σε σχετική φτώχεια (τα παιδιά που ζουν σε νοικοκυριά με λιγότερο από το μισό του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος) αυξήθηκε σε 20 από τις 33 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, όπου τέτοια στοιχεία υπήρχαν διαθέσιμα. Μέχρι το 2018 εξακολουθούσαν να υπάρχουν 13 χώρες (από τις 33) με ποσοστά φτώχειας υψηλότερα απ’ ό,τι δέκα χρόνια πριν. Τα παιδιά μαθαίνουν λιγότερο αν είναι άρρωστα ή πεινασμένα ή αν τα χαοτικά σπίτια τους τα εμποδίζουν να προσέλθουν στα μαθήματα. Τα παιδιά που υστερούν στο σχολείο λόγω τέτοιων δυσκολιών μπορεί να μην καταφέρουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος, ακόμα και αν τα οικονομικά των γονέων τους βελτιωθούν.
Χωρίς κινητά, παρακαλώ
Ορισμένοι επισημαίνουν επίσης την αύξηση των ποσοστών άγχους και άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των παιδιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το 2022 το 18% περίπου των εφήβων βαθμολόγησαν την ικανοποίηση από τη ζωή τους με τέσσερα ή λιγότερα στα δέκα, από 11% το 2015. Οι περισσότεροι κατηγορούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γι’ αυτό, αλλά τα στοιχεία δεν επιβεβαιώνουν ακόμη κάτι τέτοιο. Κάποιοι άλλοι λένε ότι οι οθόνες επηρεάζουν τις σπουδές τους. Περισσότερο από το 60% των μαθητών του πλούσιου κόσμου δηλώνουν ότι το τηλέφωνο ή το tablet τους αποσπά μερικές φορές την προσοχή τους κατά τη διάρκεια των σχολικών μαθημάτων. Οι μαθητές που δηλώνουν ότι περνούν πολύ χρόνο χαζεύοντας συσκευές στο σχολείο σημειώνουν χαμηλότερες επιδόσεις από τους υπόλοιπους σε διεθνή τεστ.
Η δεύτερη κατηγορία επιρρίπτει ευθύνες στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής λέγοντας ότι παραμελούν τα θεμελιώδη στοιχεία της εκπαίδευσης ή ότι επιδιώκουν λανθασμένες μεταρρυθμίσεις. Η άνοδος των προτύπων στα σχολεία είναι πιο δύσκολη απ’ ό,τι η προώθηση βελτιώσεων στους περισσότερους άλλους τομείς της δημόσιας πολιτικής, λέει ο Montse Gomendio, πρώην υπουργός Παιδείας της Ισπανίας. Οι πολιτικές συγκρούσεις σχετικά με το σχολείο είναι πιο έντονες και «ασύμμετρες» απ’ ό,τι σε άλλους τομείς της κυβέρνησης. Οι μαθητές και οι οικογένειές τους είναι σπάνια οργανωμένοι, γεγονός που διευκολύνει τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών να αντιστέκονται σε αλλαγές, ας πούμε, στην εκπαίδευση και την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών που θα μπορούσαν να ωθήσουν τα αποτελέσματα προς τα πάνω. Εν τω μεταξύ, οι ηγέτες καλούνται να δαπανήσουν πολιτικό κεφάλαιο για αλλαγές που μπορεί να μην αποδώσουν καρπούς για χρόνια.
Τέτοια εμπόδια είναι λιγότερο τρομακτικά όταν η σχολική εκπαίδευση βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες του κοινού. Ωστόσο, σε όλες τις πλούσιες χώρες αυτό δεν είναι πλέον τόσο συνηθισμένο όσο ήταν κάποτε. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 οι κακές επιδόσεις της Γερμανίας στις διεθνείς εξετάσεις οδήγησαν σε σάλο που προκάλεσε αλλαγές. Στα χρόνια που ακολούθησαν οι βαθμολογίες των εξετάσεων αυξήθηκαν και πάλι. Την τελευταία δεκαετία, όμως, μειώθηκαν ξανά -μόνο που αυτήν τη φορά το κοινό ενδιαφέρθηκε πολύ λιγότερο, υποστηρίζει ο Ludger Woessmann, οικονομολόγος της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Ludwig Maximilian του Μονάχου.
Η ανάπτυξη εγκεφάλων είναι ο πιο αξιόπιστος τρόπος για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης
Σε ορισμένα συστήματα, η αύξηση των βαθμών μπορεί να προσφέρει λανθασμένη επιβεβαίωση. Το 2019 ο τυπικός μέσος όρος βαθμολογίας ενός Αμερικανού μαθητή λυκείου ήταν 3,11, από 2,94 δύο δεκαετίες νωρίτερα. Μια πρόσφατη μελέτη της ACT, η οποία κατασκευάζει τεστ για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, δείχνει ότι μεταξύ 2010 και 2021 οι επιδόσεις στις εξετάσεις της μειώθηκαν, ακόμα και όταν οι βαθμοί που έδιναν οι καθηγητές ανέβαιναν. Τα σχολεία έγιναν πιο γενναιόδωρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και αυτό φαίνεται να έχει παραμείνει. Στις αμερικανικές τάξεις οι μαθητές παίρνουν περίπου τους ίδιους βαθμούς με το 2019 -αν και κανείς δεν αμφιβάλλει ιδιαίτερα ότι, λόγω των διαταραχών της πανδημίας, έχουν μείνει περισσότερο πίσω.
Η αργή πρόοδος στην εκπαίδευση έχει μεγάλο κόστος. Στον βαθμό που τα τεστ μετράνε με ακρίβεια τις ικανότητες στις πιο βασικές θεμελιώδεις δεξιότητες, η στασιμότητα στις βαθμολογίες αποτελεί καταστροφή. Σύμφωνα με τα πρότυπα που θέτει το PISA, περίπου το ένα τέταρτο των 15χρονων στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ δεν ανταποκρίνεται στις βασικές γνώσεις στα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις φυσικές επιστήμες. Αυτό σημαίνει ότι 16 εκατομμύρια έφηβοι δυσκολεύονται με εργασίες που αφορούν την αριθμητική ή δυσκολεύονται περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε να κατανοήσουν το νόημα βασικών κειμένων.
Άπειρες έρευνες δείχνουν ότι η ανάπτυξη των εγκεφάλων είναι ο πιο αξιόπιστος και διαρκής τρόπος για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Πριν από μερικά χρόνια ο καθηγητής Woessmann και ο Eric Hanushek, οικονομολόγος στο Stanford, μοντελοποίησαν τα οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν από την αύξηση των μαθηματικών και επιστημονικών δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού κατά ένα ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 25 μονάδες στις εξετάσεις PISA (περίπου το χάσμα που χωρίζει τις βαθμολογίες των Αμερικανών εφήβων στα μαθηματικά από εκείνες των πιο αριθμητικών Βρετανών συνομηλίκων τους). Διαπίστωσαν ότι αυτό θα αύξανε τo ΑΕΠ ετησίως στις πλούσιες χώρες κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. Υπολογίζουν ότι αν μια χώρα άρχιζε να βγάζει αυτούς τους πιο έξυπνους νέους το 2030, θα τελείωνε τον αιώνα με μια οικονομία περίπου 30% μεγαλύτερη απ’ ό,τι σε διαφορετική περίπτωση.
Τα σχολικά συστήματα πρέπει να αλλάξουν. Όσο περισσότερο παραμένουν μέσα σε καλούπια, τόσο δυσκολότερο θα είναι να αναζωογονηθούν. Στην Αμερική, η αίσθηση κόπωσης απέναντι στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αποθαρρύνει τα ιδρύματα και τους φιλάνθρωπους από το να επενδύσουν σε πειράματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Οι άνθρωποι τείνουν όλο και περισσότερο να αγνοούν τα κακά νέα από τις αξιολογήσεις ή να πείθουν τον εαυτό τους ότι οι μέθοδοι μέτρησης της προόδου είναι μεροληπτικές εις βάρος συγκεκριμένων ομάδων παιδιών. Οι λαμπερές μεταρρυθμιστικές ιδέες για τις οποίες υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία κερδίζουν υποστήριξη, ενώ οι πιο βαρετές λύσεις αγνοούνται. Η παρούσα έκθεση θα διερευνήσει τις συζητήσεις που απασχολούν σήμερα τους μεταρρυθμιστές του σχολείου, αναζητώντας ιδέες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να τερματιστεί η στασιμότητα του σχολείου.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Διαβάστε επίσης:
Τιμές ρεύματος: Καύσωνας στην αγορά με άλμα 60% στη χονδρική
Υπερταμείο: Σε διαβούλευση οι “Μικρές ΔΕΗ” και το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο
Έργα 750 εκατ. ευρώ από την ΕΥΔΑΠ για να μην διψάσει η Αττική
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
