Τι συνέβη με την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης;

Αν μετακομίσετε στο Σαν Φρανσίσκο θα είναι δύσκολο να μην παρασυρθείτε από την εμμονή για την τεχνητή νοημοσύνη. Οι διαφημίσεις λένε για το πώς η τεχνολογία θα φέρει επανάσταση στον εργασιακό σας χώρο. Στα μπαρ οι άνθρωποι κάνουν εικασίες για το πότε ο κόσμος θα «αποκτήσει γενική τεχνητή νοημοσύνη», ή πότε οι μηχανές θα γίνουν πιο προηγμένες από τους ανθρώπους. Οι πέντε μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας -Alphabet, Amazon, Apple, Meta και Microsoft, οι οποίες έχουν είτε έδρα, είτε «φυλάκια» σε κοντινή απόσταση- επενδύουν τεράστια ποσά. Φέτος, προϋπολογίζουν περίπου 400 δισ. δολάρια για κεφαλαιουχικές δαπάνες, κυρίως για hardware που σχετίζεται με την ΤΝ, αλλά και για έρευνα και ανάπτυξη.

Στην παγκόσμια πρωτεύουσα της τεχνολογίας θεωρείται δεδομένο ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μεταμορφώσει την παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, για να μπορέσει η τεχνητή νοημοσύνη να αξιοποιήσει τις δυνατότητές της, οι επιχειρήσεις πρέπει να αγοράσουν την ΤΝ της μεγάλης τεχνολογίας, να τη διαμορφώσουν σύμφωνα με τις ανάγκες τους και, ως αποτέλεσμα, να γίνουν παραγωγικότερες. Τον τελευταίο χρόνο, οι επενδυτές έχουν προσθέσει 2 τρισ. δολάρια στην αγοραία αξία των πέντε μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας -στην πραγματικότητα προβλέποντας επιπλέον 300-400 δισ. δολάρια σε ετήσια έσοδα σύμφωνα με τις πρόχειρες εκτιμήσεις μας, περίπου όσο οι ετήσιες πωλήσεις μιας άλλης Apple. Προς το παρόν, όμως, οι τιτάνες της τεχνολογίας απέχουν παρασάγγας από τέτοια αποτελέσματα. Ακόμα και οι αισιόδοξοι αναλυτές πιστεύουν ότι η Microsoft θα κερδίσει φέτος περίπου μόνο 10 δισ. δολάρια από πωλήσεις που σχετίζονται με τη δημιουργική ΤΝ. Πέρα από τη δυτική ακτή της Αμερικής, δεν υπάρχουν πολλά σημάδια ότι η ΤΝ έχει μεγάλη επίδραση σε οτιδήποτε.

Ένα πρόβλημα είναι ο ρυθμός υιοθέτησης. Αξιόπιστες εταιρείες δημοσιεύουν εντυπωσιακές εκτιμήσεις σχετικά με το πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη δημιουργική ΤΝ. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων σε μια πρόσφατη έρευνα της McKinsey, δηλώνουν ότι η εταιρεία τους «χρησιμοποιεί τακτικά» την τεχνολογία, σχεδόν διπλάσιοι σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Μια έκθεση της Microsoft και του LinkedIn διαπιστώνει ότι το 75% των παγκόσμιων «εργαζομένων της γνώσης» (άνθρωποι που κάθονται μπροστά από έναν υπολογιστή) τη χρησιμοποιούν. Οι άνθρωποι βρίσκονται, με βάση τέτοιους λογαριασμούς, ήδη σε έναν κόσμο ΤΝ.

Και κατά μία έννοια, βρίσκονται. Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν την ΤΝ όταν αναζητούν κάτι στο Google ή επιλέγουν ένα τραγούδι στο Spotify, αλλά η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στις επιχειρηματικές διαδικασίες παραμένει μια εξειδικευμένη επιδίωξη. Οι επίσημες στατιστικές υπηρεσίες θέτουν ερωτήσεις σχετικές με την ΤΝ σε επιχειρήσεις όλων των ειδών και σε μεγαλύτερο εύρος κλάδων απ’ ό,τι η Microsoft και το LinkedIn. Το Γραφείο Απογραφής της Αμερικής παράγει τις καλύτερες εκτιμήσεις. Διαπιστώνει ότι, το τελευταίο δεκαπενθήμερο, μόνο το 5% των επιχειρήσεων έχει χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη (βλ. γράφημα 1). Ακόμα και στο Σαν Φρανσίσκο πολλοί πληροφορικάριοι παραδέχονται, όταν τους πιέζουν, ότι δεν δίνουν 20 δολάρια τον μήνα για την καλύτερη έκδοση του ChatGPT.

H ιστορία είναι παρόμοια και αλλού. Σύμφωνα με τους επίσημους καναδικούς αριθμούς, τους τελευταίους 12 μήνες, οι επιχειρήσεις της χώρας που χρησιμοποίησαν ΤΝ για την παραγωγή προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών αντιστοιχούσαν στο 6%. Οι βρετανικές έρευνες δείχνουν ότι η χρήση εκεί είναι υψηλότερη -στο 20% του συνόλου των επιχειρήσεων τον Μάρτιο- αν και οι ερωτήσεις γίνονται με διαφορετικό τρόπο. Ωστόσο, ακόμα και στη Βρετανία η χρήση αυξάνεται με αργούς ρυθμούς. Το ποσοστό που χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη από τον περασμένο Σεπτέμβριο παραμένει το ίδιο.

Οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των δεδομένων, τους προκατειλημμένους αλγόριθμους και τις ψευδαισθήσεις επιβραδύνουν την εξάπλωση. Η McDonald’s πρόσφατα ακύρωσε ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα που χρησιμοποιούσε ΤΝ για να παίρνει τις παραγγελίες των πελατών στο drive-through, αφού το σύστημα άρχισε να κάνει λάθη, όπως η προσθήκη nuggets κοτόπουλου αξίας 222 δολαρίων στον λογαριασμό ενός πελάτη. Ένας σύμβουλος λέει ότι ορισμένοι από τους πελάτες του έχουν προσβληθεί από «πιλοτίτιδα», μια ασθένεια κατά την οποία πάρα πολλά μικρά έργα τεχνητής νοημοσύνης δυσκολεύουν τον προσδιορισμό του πού να επενδύσουν. Άλλες επιχειρήσεις αναβάλλουν τα μεγάλα έργα επειδή η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται τόσο γρήγορα, που σημαίνει ότι είναι εύκολο να ξοδευτεί κανείς σε τεχνολογία που σύντομα θα είναι ξεπερασμένη.

Οι εταιρείες που προχωρούν πέρα από τον πειραματισμό, χρησιμοποιούν τη δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη για ένα στενό φάσμα εργασιών. Η ADP, μια εταιρεία μισθοδοσίας, μπορεί να υπερηφανεύεται για «μια νέα λειτουργία που επιτρέπει στους πελάτες μας στις μικρές επιχειρήσεις να… αξιοποιήσουν τη δημιουργική ΤΝ για να απαντήσουν σε ερωτήσεις και να κατανοήσουν καλύτερα πώς να ξεκινήσουν μια ενέργεια του HR». Άλλες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την τεχνολογία για το μάρκετινγκ. Η Verizon, μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών, λέει ότι χρησιμοποιεί την ΤΝ για να δημιουργήσει μια καλύτερη «εξατομικευμένη σύσταση προγράμματος» για τους πελάτες της. Η Starbucks τη χρησιμοποιεί για να κάνει «πιο εξατομικευμένες προσφορές στους πελάτες».

Αν νομίζετε ότι τέτοιες προσπάθειες φαίνονται όχι και τόσο εντυπωσιακές, δεν είστε οι μόνοι. Η Goldman Sachs κατασκεύασε έναν χρηματιστηριακό δείκτη που παρακολουθεί τις επιχειρήσεις που, κατά την άποψη της τράπεζας, έχουν «τη μεγαλύτερη εκτιμώμενη δυνητική αλλαγή στα βασικά κέρδη από την υιοθέτηση της ΤΝ μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας». Ο δείκτης περιλαμβάνει επιχειρήσεις όπως η Walmart, και η H&R Block, μια εταιρεία φορολογικής προετοιμασίας. Από τα τέλη του 2022 οι τιμές των μετοχών αυτών των εταιρειών δεν έχουν καταφέρει να υπεραποδώσουν έναντι του ευρύτερου χρηματιστηρίου (βλ. διάγραμμα 2). Με άλλα λόγια, οι επενδυτές δεν βλέπουν καμία προοπτική για επιπλέον κέρδη. Η τεχνολογία θα μπορούσε ακόμα και να αποσπάσει την προσοχή των στελεχών από πιο επείγοντα ζητήματα.

Τι γίνεται με τα ανέκδοτα που λένε ότι ορισμένες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την ΤΝ για να μετασχηματίσουν τις δραστηριότητές τους; Η Klarna είναι ένα παράδειγμα που αναφέρεται συχνά. Η διαδικτυακή εταιρεία παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι ο βοηθός της ΤΝ κάνει τη δουλειά 700 υπαλλήλων εξυπηρέτησης πελατών πλήρους απασχόλησης. Το αφεντικό της λέει ότι, ως αποτέλεσμα της τεχνολογίας, η απασχόληση στην εταιρεία μειώνεται κατά ένα πέμπτο κάθε χρόνο. Ωστόσο, αυτή είναι, στην καλύτερη περίπτωση, μια ελλιπής εικόνα. Η Klarna επιθυμεί να βγει στο χρηματιστήριο σύντομα: μιλώντας για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από την εταιρεία, προβάλλεται στον Τύπο όλο και περισσότερο. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων CB Insights, ο αριθμός των εργαζομένων της Klarna άρχισε να μειώνεται πολύ πριν εμφανιστεί η τεχνητή νοημοσύνη. Η αξία της εταιρείας είναι ίσως η μισή σε σχέση με το 2021. Αν τώρα μειώνει τους υπαλλήλους της, η υπεραπασχόληση κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19 είναι υπεύθυνη τόσο για τις κατηγορίες όσο και για τα εύσημα που παίρνει η ΤΝ.

Πράγματι, τα μακροοικονομικά στοιχεία δεν δείχνουν αύξηση των απολύσεων. Η Kristalina Georgieva, επικεφαλής του ΔΝΤ, προειδοποίησε πρόσφατα ότι η ΤΝ θα πλήξει την αγορά εργασίας σαν «τσουνάμι». Προς το παρόν, ωστόσο, η ανεργία σε όλο τον πλούσιο κόσμο είναι κάτω από 5%, κοντά σε ιστορικά χαμηλά. Το ποσοστό των εργαζομένων του πλούσιου κόσμου που εργάζονται, είναι κοντά στο υψηλό όλων των εποχών. Η αύξηση των μισθών παραμένει επίσης ισχυρή, γεγονός που είναι δύσκολο να συνδυαστεί με ένα περιβάλλον όπου η διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων υποτίθεται ότι εξασθενεί.

Παράλληλα, αν ψάξετε βαθύτερα στους αριθμούς, δεν προκύπτει κάποιος αντίκτυπος εξαιτίας της ΤΝ. Οι εργαζόμενοι δεν μετακινούνται από εταιρεία σε εταιρεία ταχύτερα απ’ ό,τι συνήθως, όπως θα συνέβαινε πιθανώς αν καταστρέφονταν πολλές θέσεις εργασίας. Χρησιμοποιώντας αμερικανικά στοιχεία για την απασχόληση ανά επάγγελμα, εστιάζουμε στους εργαζόμενους γραφείου, οι οποίοι κυμαίνονται από την υποστήριξη του back-office μέχρι τους κειμενογράφους. Αυτοί οι ρόλοι θεωρείται ότι είναι ευάλωτοι στην ΤΝ, η οποία γίνεται όλο και καλύτερη σε καθήκοντα που περιλαμβάνουν λογική σκέψη και δημιουργικότητα. Παρ’ όλα αυτά, το μερίδιο της απασχόλησης στα επαγγέλματα αυτά είναι κατά μια ποσοστιαία μονάδα υψηλότερο από ό,τι πριν από την πανδημία (βλ. διάγραμμα 3).

Ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μεταμορφώσει την παγκόσμια οικονομία χωρίς να διώξει τους ανθρώπους από τις δουλειές τους. Η συνεργασία με έναν εικονικό βοηθό μπορεί να βελτιώσει την απόδοση. Ένα νέο έγγραφο του Anders Humlum του Πανεπιστημίου του Σικάγο και της Emilie Vestergaard του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης διεξάγει έρευνα σε 100.000 Δανούς εργαζόμενους. Ο μέσος ερωτώμενος εκτιμά ότι το ChatGPT μπορεί να μειώσει στο μισό τον χρόνο που δαπανάται για το ένα τρίτο περίπου των εργασιακών καθηκόντων, το οποίο, θεωρητικά, δίνει μια μεγάλη ώθηση στην αποδοτικότητα.

Ωστόσο, τα μακροοικονομικά στοιχεία παρέχουν επίσης ελάχιστες ενδείξεις για αύξηση της παραγωγικότητας. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, χρησιμοποιώντας επίσημα στοιχεία, δείχνουν ότι η πραγματική παραγωγή ανά εργαζόμενο στη μέση πλούσια χώρα δεν αυξάνεται καθόλου. Στην Αμερική, το παγκόσμιο κέντρο της ΤΝ, η παραγωγή ανά ώρα παραμένει κάτω από την τάση που επικρατούσε πριν από το 2020. Ακόμα και στα παγκόσμια στοιχεία που προέρχονται από έρευνες διευθυντών αγορών, τα οποία παράγονται με μικρότερη χρονική διάρκεια, δεν υπάρχει καμία ένδειξη για αύξηση της παραγωγικότητας (βλ. διάγραμμα 4).

Για να υπάρξει, λένε, οι επιχειρήσεις πρέπει να επενδύσουν στην ΤΝ. Εκτός από τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας -οι οποίες ούτως ή άλλως δαπανούν κυρίως για να αναπτύξουν προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης για άλλους, παρά για να ενισχύσουν τη δική τους παραγωγικότητα- οι περισσότερες εταιρείες δεν το κάνουν. Το Capex μεταξύ των υπόλοιπων S&P 500, που αποτελούνται από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της Αμερικής, είναι πιθανό να μειωθεί φέτος σε πραγματικούς όρους. Στο σύνολο της αμερικανικής οικονομίας, μόλις και μετά βίας αυξάνεται. Οι συνολικές επιχειρηματικές επενδύσεις σε εξοπλισμό και λογισμικό επεξεργασίας πληροφοριών αυξάνονται κατά 5% σε ετήσια βάση σε πραγματικούς όρους, πολύ κάτω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο. Σε ολόκληρο τον πλούσιο κόσμο, οι επενδύσεις αυξάνονται πιο αργά από ό,τι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010.

Με τον καιρό, οι επιχειρήσεις μπορεί να συνειδητοποιήσουν τις πραγματικές δυνατότητες της TN. Τα περισσότερα τεχνολογικά κύματα, από το τρακτέρ και τον ηλεκτρισμό μέχρι τον προσωπικό υπολογιστή, χρειάστηκαν κάμποσο χρόνο για να εξαπλωθούν στην οικονομία. Πράγματι, με την υπόθεση ότι τα έσοδα της big tech από την τεχνητή νοημοσύνη αυξάνονται κατά μέσο όρο 20% ετησίως, οι επενδυτές αναμένουν, σύμφωνα με την ανάλυσή μας, ότι σχεδόν όλα τα κέρδη της big tech από την τεχνητή νοημοσύνη θα έρθουν μετά το 2032. Εάν τελικά υπάρξει πλούτος εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης, θα δείτε τις τιμές των μετοχών των χρηστών της τεχνητής νοημοσύνης, όχι μόνο των παρόχων, να εκτοξεύονται. Ωστόσο, αν οι ανησυχίες για την τεχνητή νοημοσύνη αυξηθούν, τα σχέδια επενδύσεων της μεγάλης τεχνολογίας θα αρχίσουν να φαίνονται τόσο υπερβολικά όσο και οι αποτιμήσεις της.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

Cold Brew: Πώς ο σπιτικός παγωμένος καφές έγινε η νέα τάση

Με έως 10 εργαζόμενους το 95% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα

ελίν: Οι στόχοι για το 2024 και τα πυρά Αληγιζάκη για τις στρεβλώσεις στην αγορά