Πόσο ανησυχητική είναι η ραγδαία άνοδος της κινεζικής επιστήμης;

Αν υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο συμφωνούν το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τα γεράκια ασφαλείας της Αμερικής, είναι ότι η καινοτομία είναι το μυστικό της γεωπολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής υπεροχής. Ο πρόεδρος Xi Jinping ελπίζει ότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα βοηθήσουν τη χώρα του να ξεπεράσει την Αμερική. Χρησιμοποιώντας ένα μείγμα ελέγχων των εξαγωγών και κυρώσεων, οι πολιτικοί στην Ουάσιγκτον προσπαθούν να εμποδίσουν την Κίνα να αποκτήσει τεχνολογικό πλεονέκτημα.

Η στρατηγική της Αμερικής είναι απίθανο να αποδώσει. Η κινεζική επιστήμη και καινοτομία σημειώνουν ταχεία πρόοδο. Είναι επίσης λανθασμένη. Αν η Αμερική θέλει να διατηρήσει το προβάδισμά της – και να επωφεληθεί περισσότερο από την έρευνα των ταλαντούχων επιστημόνων της Κίνας – θα ήταν καλύτερο να επικεντρωθεί λιγότερο στο να κρατήσει την κινεζική επιστήμη κάτω και περισσότερο στο να ωθήσει τον εαυτό της μπροστά.

Για αιώνες η Δύση σνόμπαρε την κινεζική τεχνολογία. Οι εγωιστές Ευρωπαίοι έβρισκαν δύσκολο το να αποδεχτούν ότι ένα τόσο μακρινό μέρος θα μπορούσε να έχει εφεύρει την πυξίδα, το τόξο και την υψικάμινο. Τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς η Κίνα εντάχθηκε στην παγκόσμια οικονομία, η ταχεία κάλυψη και η κατάχρηση της δυτικής πνευματικής ιδιοκτησίας σήμαινε ότι λειτουργούσε συχνότερα μιμούμενη και κλέβοντας παρά καινοτομούσε. Εν τω μεταξύ, η επιστήμη της υποτιμήθηκε, εν μέρει επειδή ενθάρρυνε τους ερευνητές να παράγουν μεγάλους όγκους επιστημονικών εργασιών κακής ποιότητας.

Ήρθε η ώρα να αφήσουμε αυτές τις παλιές ιδέες πίσω μας. Η Κίνα είναι τώρα μια ηγετική επιστημονική δύναμη. Οι επιστήμονές της παράγουν μερικές από τις καλύτερες έρευνες στον κόσμο, ιδίως στη χημεία, τη φυσική και την επιστήμη των υλικών. Συνεισφέρουν με περισσότερες εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά υψηλού κύρους από τους συναδέλφους τους από την Αμερική και την Ευρωπαϊκή Ένωση και παράγουν περισσότερες εργασίες στις οποίες οι άλλοι παραπέμπουν όλο και περισσότερο. Τα πανεπιστήμια Tsinghua και Zhejiang διεξάγουν το καθένα τόση έρευνα αιχμής όσο το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.

Τα κινεζικά εργαστήρια περιέχουν μερικά από τα πιο προηγμένα εξαρτήματα, από υπερυπολογιστές και ανιχνευτές υπερυψηλής ενέργειας μέχρι κρυογονικά ηλεκτρονικά μικροσκόπια. Αυτά δεν φτάνουν ακόμα τα κοσμήματα του στέμματος της Ευρώπης και της Αμερικής, αλλά είναι εντυπωσιακά. Και η Κίνα φιλοξενεί απίστευτο ταλέντο. Πολλοί ερευνητές που σπούδασαν ή εργάστηκαν στη Δύση έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους. Η Κίνα εκπαιδεύει επίσης επιστήμονες: στην Κίνα πήραν το πρώτο τους πτυχίο υπερδιπλάσιοι από τους κορυφαίους ερευνητές της ΑΙ στον κόσμο από ό,τι στην Αμερική.

Στην εμπορική καινοτομία η Κίνα ανατρέπει επίσης τις παλιές παραδοχές. Οι μπαταρίες και τα ηλεκτρικά οχήματα που εξάγει δεν είναι απλώς φθηνά, αλλά τελευταίας τεχνολογίας. Η Huawei, μια κινεζική εταιρεία τηλεπικοινωνιών που ταπεινώθηκε μετά την απαγόρευση στις περισσότερες αμερικανικές εταιρείες να συναλλάσσονται μαζί της έως το 2020, ανακάμπτει σήμερα και έχει απεξαρτηθεί από πολλούς ξένους προμηθευτές. Παρόλο που κερδίζει το ένα τρίτο των εσόδων της Apple ή της Microsoft, δαπανά σχεδόν τα ίδια ποσά με αυτές για έρευνα και ανάπτυξη.

Η Κίνα δεν είναι ακόμη η κυρίαρχη τεχνολογική δύναμη στον κόσμο. Η Huawei εξακολουθεί να έχει περιορισμένη πρόσβαση σε προηγμένα τσιπ. Η αυτάρκεια είναι δαπανηρή. Οι πολλές κρατικές επιχειρήσεις της χώρας είναι σκληρωτικές. Μεγάλο μέρος των δαπανών για την έρευνα καθοδηγείται από το βαρύ χέρι του κράτους, ενώ ορισμένα μέτρια πανεπιστήμια εξακολουθούν να παράγουν μέτρια έρευνα. Η καινοτομία της Κίνας, με άλλα λόγια, είναι αναποτελεσματική. Ωστόσο, είναι μια αναποτελεσματικότητα την οποία ο κ. Xi είναι πρόθυμος να ανεχθεί προκειμένου να παράγει αρκετά αποτελέσματα παγκόσμιας κλάσης.

Όλα αυτά θέτουν ένα δίλημμα για την Αμερική. Με περισσότερη καλή επιστήμη έρχονται νέες γνώσεις που ωφελούν όλη την ανθρωπότητα, επιλύοντας τα παγκόσμια προβλήματα, βελτιώνοντας τις ζωές και εμβαθύνοντας την κατανόηση. Χάρη στους γεωπόνους της Κίνας, οι αγρότες παντού θα μπορούσαν να δρέψουν πιο πλούσιες σοδειές. Οι ηλιακοί συλλέκτες της θα λειτουργούν εξίσου καλά στην Γκαμπόν όσο και στην έρημο Γκόμπι. Ωστόσο, μια πιο καινοτόμος Κίνα μπορεί επίσης να ευδοκιμήσει σε τομείς με στρατιωτικές χρήσεις, όπως η κβαντική πληροφορική ή τα υπερηχητικά όπλα. Θα επιδιώξει επίσης να μετατρέψει την τεχνολογική της υπεροχή σε οικονομική και διπλωματική επιρροή.

Μέχρι στιγμής η Αμερική έχει επικεντρωθεί στις απειλές, προσπαθώντας να εμποδίσει την Κίνα με τη χρήση κυρώσεων και περιορίζοντας τη ροή δεδομένων, ταλέντων και ιδεών. Εξάλλου, λένε τα γεράκια, η ίδια η Κίνα είναι διαβόητα μυστικοπαθής. Απέτυχε να μοιραστεί την πρώιμη εργασία της σχετικά με τον ιό που προκαλεί την Covid-19, μια συγκλονιστική παραβίαση των ευθυνών της που θα μπορούσε να έχει κοστίσει ζωές – ενδεχομένως εκατομμύρια. Αν η κινεζική επιστήμη ευδοκιμεί χάρη σε αυτές τις τακτικές, τότε ίσως η Αμερική θα έπρεπε απλώς να είναι ακόμη πιο σκληρή και περιοριστική.

Μια τέτοια προσέγγιση υπερεκτιμά την ικανότητα της Αμερικής να περιορίσει το σύνολο της κινεζικής επιστήμης. Η Huawei, για παράδειγμα, έχει ευημερήσει παρά τις ξένες κυρώσεις. Παράλληλα, υποτιμά το κόστος για την ίδια την επιστήμη της Αμερικής – συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας που στηρίζει την ασφάλειά της. Αντί να αντιγράφει την τακτική της Κίνας, η Αμερική θα πρέπει να οξύνει το δικό της καινοτόμο πλεονέκτημα, ενισχύοντας τα χαρακτηριστικά που την έκαναν επιτυχημένη.

Ένα από τα πλεονεκτήματά της είναι η εξωστρέφειά της. Η Αμερική αποτελεί εδώ και καιρό μαγνήτη για τα πιο λαμπρά μυαλά του κόσμου και θα πρέπει να συνεχίσει να τα προσελκύει – ακόμα και από την Κίνα. Κάποια έργα πρέπει να είναι μυστικά, προφανώς, αλλά η αλαζονεία κατά της πρόσληψης Κινέζων ερευνητών θα στερούσε την Αμερική από πολύτιμα ταλέντα. Η Αμερική πρέπει επίσης να είναι ανοιχτή στις ιδέες. Οι αιτιολογικές αναφορές έχουν αυξηθεί, αλλά ελάχιστοι δυτικοί επιστήμονες λαμβάνουν υπόψη τους τις κινεζικές εργασίες. Μια συμφωνία στη δεκαετία του 1970 μεταξύ του Deng Xiaoping και του Jimmy Carter για την ενίσχυση της ακαδημαϊκής συνεργασίας παρατάθηκε απρόθυμα τον Μάρτιο για έξι μόνο μήνες, λόγω των φόβων των Ρεπουμπλικανών για την εθνική ασφάλεια. Θα έπρεπε να ανανεωθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αμερικανοί και Σοβιετικοί επιστήμονες συνεργάζονταν ακόμα και στην κορύφωση του ψυχρού πολέμου.

Ένα άλλο δυνατό σημείο είναι η δυναμική οικονομία της Αμερικής, στην οποία καινοτομούν τα καλύτερα πανεπιστήμια, οι κυβερνητικές υπηρεσίες και οι εταιρείες. Όμως, πολύς χρόνος των επιστημόνων δαπανάται στη γραφειοκρατία. Η εξεύρεση ταχύτερων τρόπων κατανομής των επιχορηγήσεων, π.χ. με κλήρωση, θα μπορούσε να βοηθήσει. Τέλος, η Αμερική δεν πρέπει να αμβλύνει τον μηχανισμό της αγοράς της. Στην Κίνα τα περισσότερα χρήματα για την έρευνα προέρχονται από το κράτος. Στην Αμερική ο ιδιωτικός τομέας είναι ο μεγαλύτερος χορηγός. Δεν είναι τα διατάγματα του Λευκού Οίκου που βρίσκουν και αναπτύσσουν τις καλύτερες ιδέες, αλλά οι αγορές που τροφοδοτούνται από τον ανταγωνισμό.

Το γεγονός ότι ένα αυταρχικό καθεστώς πλησιάζει τα τεχνολογικά σύνορα είναι ανησυχητικό. Ωστόσο, η Αμερική δεν πρέπει να προσπαθήσει να γίνει περισσότερο σαν την Κίνα, αλλά να αξιοποιήσει τα δικά της ξεχωριστά πλεονεκτήματα. Το αποτέλεσμα θα είναι περισσότερες επιστημονικές ανακαλύψεις, τεχνική εφευρετικότητα – και τελικά περισσότερη ασφάλεια.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com

Διαβάστε επίσης

Μαρούσι: Ποιοι κτίζουν στα 5 τελευταία οικόπεδα του Παραδείσου

Φουσκωμένα τα εκκαθαριστικά κατά 30% σε σύγκριση με πέρυσι

G7: Οι τέσσερις νέοι εμπορικοί διάδρομοι και ο ρόλος της Ελλάδας