Ο θρίαμβος της ινδικής δημοκρατίας

Ο Ναρέντρα Μόντι κερδισε τις εκλογές στην Ινδία EPA/HARISH TYAGI

Το μεγαλύτερο εκλογικό σώμα του κόσμου μόλις έδειξε πώς η δημοκρατία μπορεί να βάλει στη θέση τους τις «εκτός πραγματικότητας» πολιτικές ελίτ, να περιορίσει τη συγκέντρωση εξουσίας και να αλλάξει τη μοίρα μιας χώρας. Έπειτα από μια δεκαετία στην εξουσία, ο Narendra Modi προβλεπόταν να κερδίσει μια σαρωτική νίκη στις φετινές εκλογές. Ωστόσο, στις 4 Ιουνίου έγινε σαφές ότι το κόμμα του είχε χάσει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, αναγκάζοντάς τον να κυβερνήσει μέσω συνασπισμού. Το αποτέλεσμα εκτροχιάζει εν μέρει το σχέδιο του Modi για την ανανέωση της Ινδίας και θα φέρει πολιτικές ανατροπές, γεγονός που έχει τρομάξει τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Παρ’ όλα αυτά, υπόσχεται να αλλάξει την Ινδία προς το καλύτερο. Το αποτέλεσμα μειώνει τον κίνδυνο διολίσθησης της χώρας προς την απολυταρχία, τη στηρίζει ως πυλώνα της δημοκρατίας και, αν ο κ. Modi φανεί πρόθυμος να προσαρμοστεί, ανοίγει έναν νέο δρόμο για μεταρρυθμίσεις που μπορούν να στηρίξουν την ταχεία ανάπτυξή της.

Το δράμα που εκτυλίσσεται εν μέσω ενός άνευ προηγουμένου καύσωνα ξεκινά με τα αποτελέσματα των εκλογών. Το Bharatiya Janata Party (BJP) του κ. Modi είχε στόχο να καταλάβει έως και 370 έδρες στην 543μελή κάτω βουλή, μια ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία απ’ ό,τι το 2014 ή το 2019. Αντ’ αυτού κέρδισε μόλις 240. Έχασε έδρες από περιφερειακά κόμματα στην ενδοχώρα της Ούταρ Πραντές και όχι μόνο, αντανακλώντας την αναβίωση της πολιτικής που βασίζεται στις κάστες και, όπως φαίνεται, τις ανησυχίες για την έλλειψη θέσεων εργασίας. Ενώ προηγουμένως οι εταίροι του στον συνασπισμό ήταν προαιρετικοί κομπάρσοι, τώρα, για να παραμείνει στην εξουσία, θα πρέπει να βασιστεί σε αυτούς και τη στιγμή, μάλιστα, που αφοσίωσή τους δεν είναι εγγυημένη.

Δεν πρόκειται απλώς για μια εκλογική ανατροπή, αλλά για απόρριψη του δόγματος του κ. Modi για το πώς ασκείται η εξουσία στην Ινδία. Όπως εξηγεί το νέο μας podcast με τίτλο «The Modi Raj» (το καθεστώς Modi), πρόκειται για έναν αξιόλογο άνθρωπο, που γεννήθηκε στη φτώχεια, εκπαιδεύτηκε στην ιδεολογία του Ινδουισμού και αναλώθηκε από την πεποίθηση ότι ήταν προορισμένος να αποκαταστήσει το μεγαλείο της Ινδίας. Για τον κ. Modi, η Ινδία κρατήθηκε χαμηλά από αιώνες διακυβέρνησης υπό ισλαμικές δυναστείες και Βρετανούς ιμπεριαλιστές, που ακολουθήθηκαν μετά την ανεξαρτησία από τον σοσιαλισμό και το χάος που είναι συνυφασμένο με την ποικιλομορφία και τον ομοσπονδιακό χαρακτήρα της.

Για πάνω από μια δεκαετία η απάντηση του κ. Modi ήταν η συγκέντρωση της εξουσίας. Αυτό σήμαινε ότι κέρδιζε τις εκλογές με μια πλατφόρμα που έδινε έμφαση αποκλειστικά στο δικό του σήμα κατατεθέν, τον ινδουιστικό σοβινισμό και ένα φιλόδοξο μήνυμα αυξανόμενης ευημερίας. Στην εξουσία, χρησιμοποίησε την εκτελεστική ισχύ για να περάσει πολιτικές που ενισχύουν την ανάπτυξη και την εδραίωση του κόμματός του στην εξουσία.

Ο κ. Modi έχει αλλάξει την Ινδία, προς όφελος, αλλά και εις βάρος της. Η ταχεία ανάπτυξη υπόσχεται να καταστήσει την οικονομία της την τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο μέχρι το 2027. Η Ινδία διαθέτει καλύτερες υποδομές, ένα νέο ψηφιακό σύστημα πρόνοιας για τους φτωχούς και αυξανόμενη γεωπολιτική επιρροή. Ωστόσο, οι καλές θέσεις εργασίας είναι πολύ σπάνιες, οι μουσουλμάνοι υφίστανται διακρίσεις και, στο πλαίσιο ενός σκοτεινού ανελεύθερου χαρακτήρα, το BJP έχει καταλάβει τους θεσμούς και διώκει τα μέσα ενημέρωσης και την αντιπολίτευση.

Οι φετινές εκλογές υποτίθεται ότι θα σηματοδοτούσαν την επόμενη φάση του Modi Raj. Με ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία και νέα παρουσία στον πλουσιότερο νότο της χώρας, το BJP φιλοδοξούσε να αποκτήσει ενιαία εξουσία σε όλη την Ινδία σε κεντρικό και πολιτειακό επίπεδο, κάτι που θα διευκόλυνε τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, όπως στη γεωργία, για παράδειγμα. Αλλά μια τέτοια εξουσία αύξησε επίσης την απειλή της απολυταρχίας. Πολλοί στο BJP ήλπιζαν να σφυρηλατήσουν μια ενιαία εθνική ταυτότητα, βασισμένη στον Ινδουισμό και τη γλώσσα Χίντι, και να αλλάξουν το φιλελεύθερο σύνταγμα της Ινδίας, το οποίο θεωρούσαν ως ένα ξεπερασμένο δυτικό κατασκεύασμα.

Ο κ. Modi θα ήταν ο κυρίαρχος. Ωστόσο, όλα τα Raj κάποτε τελειώνουν. Αν, όπως αναμένεται, το BJP και οι σύμμαχοί του σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση, ο κ. Modi θα πρέπει να προεδρεύσει ενός υπουργικού συμβουλίου που θα περιλαμβάνει και άλλα κόμματα και το οποίο θα υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο. Αυτό θα είναι σοκ για έναν άνθρωπο που λειτουργούσε πάντα ως επικεφαλής εκτελεστικού οργάνου με αδιαμφισβήτητη εξουσία να λαμβάνει τις μεγάλες αποφάσεις. Η διαδοχή του θα συζητηθεί έντονα, ιδίως στο εσωτερικό του BJP. Ακόμα και αν ο κ. Modi ολοκληρώσει τη θητεία του, μια τέταρτη φαίνεται πλέον λιγότερο πιθανή.

Το μειωμένο κύρος του κ. Modi εγκυμονεί κινδύνους. Θα μπορούσε να κατηγορήσει τους μουσουλμάνους, όπως στο παρελθόν. Όμως, αν το κάνει, θα αποξενώσει πολλούς Ινδούς, αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως να αποκαταστήσει το κύρος του στη βάση του και στο BJP. Η κυβέρνηση συνασπισμού δυσχεραίνει την επιβολή οικονομικών αλλαγών. Τα μικρά κόμματα μπορεί να εμποδίσουν τη λήψη αποφάσεων, καθώς απαιτούν μερίδιο από τα λάφυρα. Η ανάπτυξη της Ινδίας είναι απίθανο να πέσει κάτω από τον υποκείμενο ρυθμό του 6%-7%, αλλά οι υψηλότερες δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας μπορεί να οδηγήσουν σε περικοπές ζωτικής σημασίας επενδύσεων. Αυτό εξηγεί γιατί το χρηματιστήριο υποχώρησε αρχικά κατά 6%.

Οι κίνδυνοι αυτοί είναι υπαρκτοί, αλλά αντισταθμίζονται από τις προεκλογικές υποσχέσεις. Τώρα που η αντιπολίτευση αναβίωσε, η Ινδία είναι λιγότερο πιθανό να μετατραπεί σε απολυταρχία. Το BJP και οι σύμμαχοί του στερούνται επίσης της πλειοψηφίας των δύο τρίτων που χρειάζονταν για να προβούν σε πολλές συνταγματικές αλλαγές. Οι απογοητευμένοι επενδυτές θα πρέπει να θυμούνται ότι το μεγαλύτερο μέρος της αξίας των περιουσιακών τους στοιχείων βρίσκεται πέρα από την επόμενη πενταετία και ότι ο κίνδυνος μιας δημοκρατικής οπισθοδρόμησης δεν αφορούσε μόνο την ελευθερία των Ινδών. Εάν η κυριαρχία των ισχυρών εκφυλιστεί σε αυθαίρετη άσκηση εξουσίας, θα καταστρέψει τελικά τα δικαιώματα ιδιοκτησίας από τα οποία εξαρτώνται.

Η πιο ανοικτή πολιτική υπόσχεται επίσης να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη τη δεκαετία του 2030 και μετά. Οι εκλογές δείχνουν ότι αυτό που ενώνει τους Ινδούς είναι η επιθυμία για ανάπτυξη και όχι η ινδουιστική τους ταυτότητα. Η επίλυση των τεράστιων προβλημάτων της Ινδίας, συμπεριλαμβανομένων των πολύ λίγων καλών θέσεων εργασίας, απαιτεί ταχύτερη αστικοποίηση και εκβιομηχάνιση, οι οποίες με τη σειρά τους εξαρτώνται από την αναθεώρηση της γεωργίας, της εκπαίδευσης, της εσωτερικής μετανάστευσης και της ενεργειακής πολιτικής. Επειδή το σύνταγμα μοιράζει την ευθύνη για τους περισσότερους από αυτούς τους τομείς μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των πολιτειών, ο συγκεντρωτισμός της τελευταίας δεκαετίας μπορεί να προσφέρει μειωμένες αποδόσεις. Αυτό σημαίνει ότι η επόμενη σειρά μεταρρυθμίσεων θα απαιτήσει συναίνεση. Υπάρχουν προηγούμενα. Δύο από τα κύρια επιτεύγματα του κ. Modi, η φορολογική μεταρρύθμιση και η ψηφιακή πρόνοια, είναι διακομματικές ιδέες που ξεκίνησαν από προηγούμενες κυβερνήσεις. Η Ινδία είχε και στο παρελθόν μεταρρυθμιστικούς συνασπισμούς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων υπό την ηγεσία του BJP.

Συνεπώς, το βασικό ερώτημα για την Ινδία είναι αν ο κ. Modi μπορεί να εξελιχθεί από έναν πολωτικό ισχυρό άνδρα σε έναν ενωτικό παράγοντα οικοδόμησης συναίνεσης. Με αυτόν τον τρόπο, θα εξασφαλίσει ότι η κυβέρνηση της χώρας θα είναι σταθερή -και θα εγκαινιάσει ένα νέο είδος ινδικής πολιτικής, ικανό να επιφέρει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να διασφαλίσει ότι ο μετασχηματισμός της Ινδίας θα μπορεί να συνεχιστεί όταν τελειώσει το Modi Raj. Αυτό θα ήταν το πραγματικό μεγαλείο, για τον κ. Modi και τη χώρα του. Ευτυχώς, σε περίπτωση που αποτύχει, η δημοκρατία της Ινδίας είναι περισσότερο από ικανή να τον θέσει προ των ευθυνών του.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com