Η Saudi Aramco σχεδιάζει να κερδίσει τον “τελικό“ του πετρελαίου

Διυλιστήριο της Saudi Aramco © aramco.com

Οι διευθυντές της Saudi Aramco θα μπορούσαν να έχουν τις χαλαρότερες θέσεις εργασίας στον τομέα της ενέργειας. Ο κρατικός πετρελαϊκός κολοσσός παράγει 9 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία και σχεδόν το ένα δέκατο της παγκόσμιας συνολικής παραγωγής (βλ. διάγραμμα 1). Διαθέτει, αποδεδειγμένα, τα μεγαλύτερα εναπομείναντα αποθέματα πετρελαίου, τα οποία, με τους σημερινούς ρυθμούς άντλησης, μπορούν να διαρκέσουν μέχρι το δεύτερο μισό του αιώνα. Το χαμηλό κόστος παραγωγής, 3 δολάρια το βαρέλι, ένα δέκατο του κόστους με το οποίο πρέπει να αρκεστούν πολλοί δυτικοί ανταγωνιστές του ιδιωτικού τομέα, επέτρεψε στην εταιρεία να δημιουργήσει τα τελευταία δύο χρόνια, συνολικά καθαρά κέρδη ύψους 282 δισ. δολαρίων. Και παρόλο που το πετρέλαιό της καίγεται το ίδιο βρώμικα με οποιοδήποτε άλλο, η Aramco εκπέμπει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα κατά την απελευθέρωσή του από τους γεωλογικούς σχηματισμούς από ό,τι οι ανταγωνιστές της. Υπό αυτή την έννοια, το προϊόν της εταιρείας είναι πολύ ελκυστικό σε έναν κόσμο που ανησυχεί όλο και περισσότερο για την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλά εξακολουθεί να είναι εξαρτημένος από τους υδρογονάνθρακες.

Καθώς οι λιγότερο γενναιόδωρα προικισμένοι ανταγωνιστές κινούνται προς το περιθώριο, το μερίδιο αγοράς της Aramco είναι, με άλλα λόγια, σχεδόν βέβαιο ότι θα αυξηθεί με μερικές μέτριες μόνο επενδύσεις στη διατήρηση των κοιτασμάτων. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι της εταιρείας είναι πιο απασχολημένοι από ποτέ επειδή η Aramco είναι ο στυλοβάτης της στρατηγικής του Muhammad bin Salman, πρίγκιπα διαδόχου και de facto κυβερνήτη της Σαουδικής Αραβίας, να τερματίσει την εξάρτηση της χώρας του από το πετρέλαιο, να διαφοροποιήσει την οικονομία της και να απαλλαγεί από τον άνθρακα στην παραγωγή ενέργειας.

Η Aramco είναι, ουσιαστικά, η κύρια πηγή κεφαλαίων γι’ αυτό το όραμα. Στις 2 Ιουνίου ξεκίνησε μια πολυαναμενόμενη δευτερογενής προσφορά μετοχών, η οποία ελπίζει να συγκεντρώσει 13 δισ. δολάρια σε αντάλλαγμα για μόλις το 0,7% περίπου των μετοχών που κατέχει η κυβέρνησή της. Η κίνηση αυτή έρχεται σε συνέχεια της αρχικής δημόσιας προσφοράς ρεκόρ ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το 2019. Μέρος των χρημάτων θα εισρεύσει και πάλι στο Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων, το κύριο όχημα για τον κρατικό πλούτο του βασιλείου. Ωστόσο, η Aramco είναι κάτι περισσότερο από ένας πριγκιπικός κουμπαράς. Ως η σημαντικότερη επιχείρηση του βασιλείου, πρέπει επίσης να μετασχηματιστεί σύμφωνα με τη βασιλική στρατηγική. «Στόχος μας είναι να καταστήσουμε την πηγή ενέργειάς μας όσο το δυνατόν πιο προσιτή και βιώσιμη», λέει ο Ahmad al-Khowaiter, επικεφαλής τεχνολογίας και καινοτομίας της Aramco.

Η επίτευξη αυτού του στόχου περιλαμβάνει μια στρατηγική τριών πυλώνων. Ο πρώτος, είναι η περεταίρω εκμετάλλευση του πετρελαίου, αλλά η εξόρυξή του του οποίου θα γίνεται με ολοένα και καθαρότερους τρόπους. Η εταιρεία σχεδιάζει να δαπανήσει μεταξύ 48 και 58 δισ. δολαρίων φέτος για επενδύσεις κεφαλαίου. Η εταιρεία συμβούλων Wood Mackenzie εκτιμά ότι μεταξύ 2024 και 2030, θα δαπανήσει περισσότερα από 200 δισ. δολάρια για έρευνα και παραγωγή, τα περισσότερα στον κλάδο. Παράλληλα, ο κ. al-Khowaiter τονίζει ότι η εταιρεία του είναι αποφασισμένη να διατηρήσει τις δικές της εκπομπές υπό έλεγχο. Χρησιμοποιεί συστηματικά εξελιγμένα μοντέλα και έξυπνη τεχνολογία γεώτρησης για να ελαχιστοποιήσει τον άνθρακα που εκλύεται κατά τις δραστηριότητές της. Έχει δεσμευτεί να μην εκπέμπει καθόλου αέρια του θερμοκηπίου μέχρι το 2050, μια δεκαετία πριν από τον εθνικό στόχο της Σαουδικής Αραβίας.

Ειδικότερα, η Aramco περιορίζει το μεθάνιο, το κύριο συστατικό του φυσικού αερίου, το οποίο συχνά παράγεται παράλληλα με το πετρέλαιο. Από το 2012 έχει κάψει λιγότερο από το 1% αυτού του ισχυρού αερίου που ψήνει τον πλανήτη, σε σύγκριση με το 4% που τείνουν να καίνε οι Αμερικανοί του σχιστολιθικού αερίου. Ως μέλος της πρωτοβουλίας Oil and Gas Climate Initiative, μιας ομάδας μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, έχει υποσχεθεί να μειώσει τις εκπομπές μεθανίου σχεδόν στο μηδέν μέχρι το 2030. Στο Abqaiq, τη μεγαλύτερη εγκατάσταση επεξεργασίας πετρελαίου στον κόσμο, το προσωπικό της Aramco επιδεικνύει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για να εντοπίζουν διαρροές του αερίου, ώστε να μπορούν να επισκευαστούν. Πρόσφατη ανάλυση δορυφορικών δεδομένων από την Kayrros, μια γαλλική εταιρεία αναλύσεων, δείχνει ότι η ένταση του μεθανίου από την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Σαουδικής Αραβίας πέρυσι ήταν η δεύτερη χαμηλότερη στον κόσμο, μία θέση κάτω από την πιο πράσινη Νορβηγία.

Ο δεύτερος πυλώνας της στρατηγικής της Aramco περιλαμβάνει τη διεύρυνση του χαρτοφυλακίου υδρογονανθράκων της για να μειώσει την έκθεσή της στο πετρέλαιο, το οποίο ιστορικά κυριαρχούσε στην παραγωγή και τις εξαγωγές της. Αυτή η στροφή απέκτησε ξαφνική δυναμική νωρίτερα μέσα στο έτος, όταν η κυβέρνηση διέταξε την Aramco να σταματήσει τις εργασίες για την επέκταση της μέγιστης δυναμικότητας παραγωγής πετρελαίου κατά 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως, από 12 εκατ. έως 13 εκατ. βαρέλια. Με την παγκόσμια αγορά να είναι καλά εφοδιασμένη και τη χώρα να διαθέτει μεγάλη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, η επέκταση δεν είχε νόημα. Και τα 40 δισ. δολάρια περίπου των κεφαλαιουχικών δαπανών που θα είχε καταναλώσει μεταξύ 2024 και 2028 μπορούν να χρησιμοποιηθούν αλλού.

Ένας τομέας διαφοροποίησης είναι το φυσικό αέριο. Επειδή καίγεται πιο καθαρά από το πετρέλαιο ή τον άνθρακα και επειδή οι εκπομπές CO2 που προκύπτουν είναι πιο συγκεντρωμένες και συνεπώς ευκολότερο να συλλεχθούν και να αποθηκευτούν, θεωρείται από πολλές κυβερνήσεις ως μια ρεαλιστική γέφυρα προς ένα πιο πράσινο ενεργειακό μέλλον. Η Aramco θέλει να παράγει 165 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως έως το 2030, από 110 δισ. το 2022.

Κάποια από αυτά θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το πετρέλαιο στην εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή, απελευθερώνοντας το αργό πετρέλαιο που θα έχει εξοικονομηθεί για εξαγωγές. Η Aramco σχεδιάζει επίσης να εξάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Πέρυσι επένδυσε 500 εκατ. δολάρια στην MidOcean Energy, μια αμερικανική εταιρεία που συμμετέχει σε έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αυστραλία. Η τράπεζα Goldman Sachs προβλέπει ότι, έως το 2030, η Σαουδική Αραβία θα διοχετεύσει μεταξύ 83 και 91 δισ. δολαρίων σε επενδύσεις που σχετίζονται με το φυσικό αέριο. Τον Απρίλιο κυκλοφόρησε η είδηση ότι θα δαπανήσει σχεδόν 8 δισ. δολάρια για την επέκταση της μονάδας επεξεργασίας φυσικού αερίου Fadhili.

Τα πετροχημικά, ένας άλλος μεγάλος τομέας ενδιαφέροντος για την Aramco, θα μπορούσε να απορροφήσει επιπλέον 100 δισ. δολάρια σε σαουδαραβικές επενδύσεις αυτή τη δεκαετία. Η εταιρεία σχεδιάζει να κατευθύνει 1 εκατ. βαρέλια από το πετρέλαιό της στην παραγωγή τέτοιων προϊόντων. Η Sabic, μια σαουδαραβική εταιρεία πετροχημικών στην οποία η Aramco κατέχει το 70% των μετοχών, συνεργάζεται με δύο βιομηχανικούς κολοσσούς, την BASF και τη Linde, σε μια τεχνολογία που μετατρέπει το πετρέλαιο σε χημικά χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια αντί για φυσικό αέριο για τη θέρμανση της διαδικασίας. Μια πιλοτική μονάδα πλήρους κλίμακας εγκαινιάστηκε στη Γερμανία τον Απρίλιο.

Μετατρέποντας την έρημο σε πράσινη όαση

Έτσι, φτάνουμε στον τρίτο πυλώνα του γενικού σχεδίου της Aramco, την απανθρακοποίηση. Η Aramco έχει μετατραπεί σε έναν από τους μεγαλύτερους πράσινους επενδυτές στον κόσμο της ενέργειας (βλ. διάγραμμα 2).

Το ένα δέκατο των κεφαλαιουχικών της δαπανών, που ισοδυναμούν με 4 δισ. έως 5 δισ. δολάρια ετησίως, και το ένα έκτο του προϋπολογισμού της για έρευνα και ανάπτυξη, ή επιπλέον 540 εκατ. δολάρια, προορίζονται για επενδύσεις πέραν των υδρογονανθράκων. Πέρυσι το ένα πέμπτο από τα περίπου 1.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας που εξασφάλισε η Aramco στην Αμερική αφορούσε την απανθρακοποίηση και τις ψηφιακές τεχνολογίες, από το ένα έβδομο το 2022. Η εταιρεία σχεδιάζει επίσης να διοχετεύσει 2 δισ. δολάρια από τα 4 δισ. δολάρια σε νέα στοιχήματα επιχειρηματικού κεφαλαίου. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της Jennifer Granholm, υπουργού Ενέργειας της Αμερικής, στη Σαουδική Αραβία τον Μάιο, η Aramco υπέγραψε συμφωνίες με αρκετές αμερικανικές πράσινες νεοφυείς επιχειρήσεις.

Η πιο ώριμη από τις πράσινες τεχνολογίες στο στόχαστρο της εταιρείας είναι η ανανεώσιμη ενέργεια. Η Rystad Energy, μια εταιρεία ερευνών, εκτιμά ότι η εταιρεία θα αναπτύξει 12 γιγαβάτ σε αιολική και ηλιακή παραγωγική ικανότητα έως το 2030, από σχεδόν μηδενική πριν από λίγα χρόνια. Ο πρίγκιπας Muhammad έχει διατάξει το μισό από το βρώμικο σήμερα μείγμα παραγωγής ενέργειας της χώρας να γίνει καθαρό έως το 2030. Χάρη στον καυτό ήλιο της ερήμου και, τους, κατά τόπους, σφοδρούς νυχτερινούς ανέμους, τα σαουδαραβικά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απολαμβάνουν ένα από τα χαμηλότερα κόστη στον κόσμο. Μία από τις νεοφυείς επιχειρήσεις που συνόδευσαν την κα Granholm ήταν η Rondo, η οποία αναπτύσσει μπαταρίες που αποθηκεύουν ανανεώσιμη ενέργεια ως θερμότητα.

Μέρος αυτής της καθαρής ενέργειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή εξίσου καθαρού υδρογόνου, το οποίο θα μπορούσε να αντικαταστήσει τους υδρογονάνθρακες τόσο ως αποθήκη ενέργειας όσο και σε ορισμένες βιομηχανικές διεργασίες, όπως η παραγωγή χάλυβα. Εκτός από αυτό το «πράσινο» υδρογόνο, το οποίο παράγεται με τη διάσπαση του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο χρησιμοποιώντας άφθονες ποσότητες ανανεώσιμης ενέργειας, η Aramco θέλει να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στο «μπλε» υδρογόνο, το οποίο προέρχεται από το φυσικό αέριο, αλλά με μια διαδικασία που εμποδίζει τον άνθρακα που προκύπτει να φτάσει στην ατμόσφαιρα.

Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, η εταιρεία συνεργάζεται με την Topsoe, μια δανέζικη εταιρεία μηχανικών, σε τρόπους μείωσης αυτών των εκπομπών. Έχει ήδη στείλει μικρές ποσότητες μπλε αμμωνίας, ένα αέριο από το οποίο μπορεί εύκολα να παραχθεί υδρογόνο, αλλά το οποίο είναι λιγότερο περίπλοκο στη μεταφορά, σε πελάτες στην Ασία. Αυτές ήταν οι πρώτες τέτοιες εμπορικές αποστολές που πιστοποιήθηκαν από ανεξάρτητο φορέα ως χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η Aramco σχεδιάζει να παράγει 11 εκατ. τόνους μπλε αμμωνίας ετησίως έως το 2030, δηλαδή περίπου το ένα πέμπτο αυτού που αναμένει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας ότι θα είναι η παγκόσμια αγορά για το υλικό αυτό.

Το υδρογόνο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή συνθετικών υγρών καυσίμων που θα κάνουν την ίδια δουλειά -και θα χρησιμοποιούν την ίδια υποδομή- με τη βενζίνη, το ντίζελ και τα αεροπορικά καύσιμα, χωρίς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η Aramco σχεδιάζει να επενδύσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε συνεργασία με την Repsol, μια ισπανική πετρελαϊκή εταιρεία, για την παραγωγή τέτοιων «drop-in» ηλεκτρονικών καυσίμων. Ως απόδειξη της ιδέας, ο κ. al-Khowaiter επισημαίνει τους αγώνες της Formula 1. Από το 2026 οι ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας της Aramco με την Aston Martin, μια βρετανική εταιρεία κατασκευής σπορ αυτοκινήτων, θα πρέπει να χρησιμοποιούν 100% βιώσιμα καύσιμα.

Όλα τα σχέδια της Aramco για το μπλε υδρογόνο βασίζονται στην ικανότητά της να δεσμεύει τον άνθρακα που εκπέμπεται κατά την παραγωγή του. Όπως δείχνει η συνεργασία της με την Topsoe και οι αποστολές μπλε αμμωνίας στην Ασία, παρουσιάζει κάποια σημάδια επιτυχίας στον τομέα. Ωστόσο, τα σχέδιά της για τη δέσμευση του άνθρακα είναι πολύ ευρύτερα και υπερβαίνουν κατά πολύ την παραγωγή υδρογόνου.

Πολλές από τις πηγές βιομηχανικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της Σαουδικής Αραβίας, είτε πρόκειται για πετρελαιοπηγές είτε για πετροχημικά εργοστάσια, βρίσκονται σε βολική τοποθεσία κοντά σε βραχώδεις σχηματισμούς, όπου οι εκπομπές που συλλέγονται να μπορούν να αποθηκευτούν. Η Aramco συνεργάζεται με τη Linde και την SLB, μια αμερικανική εταιρεία πετρελαϊκών υπηρεσιών, για την κατασκευή ενός τεράστιου κόμβου στο Jubail, μια ανατολική πόλη. Ο κόμβος αυτός θα μπορούσε να δεσμεύει περίπου 6 εκατ. τόνους ετησίως από τις εκπομπές της ίδιας της Aramco και άλλους 3 εκατ. τόνους από βιομηχανικούς πελάτες, είτε υπόγεια είτε να τους μετατρέπει σε χρήσιμα προϊόντα, όπως λίπασμα, σαν τη Sabic η οποία κάνει κάτι ανάλογο σε ένα από τα χημικά της εργοστάσια από το 2015. Η μακροπρόθεσμη φιλοδοξία της εταιρείας είναι να δεσμεύει 44 εκατ. τόνους CO2 ετησίως, που ισοδυναμούν με περίπου 7% των σημερινών εκπομπών της Σαουδικής Αραβίας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι φαίνεται πολύ πιθανό να επιτύχει τον αρχικό της στόχο των 6 εκατ. τόνων από το 2026.

Σε ένα πιο φιλόδοξο επίπεδο, η Aramco συνεργάζεται με εταιρείες όπως η Siemens, έναν γερμανικό γίγαντας της μηχανικής, και η Spiritus, μια άλλη από τις startups που ταξιδευουν μαζί με την κα Granholm, σε εξοπλισμό «άμεσης δέσμευσης αέρα», ο οποίος μπορεί να αντισταθμίσει τις εκπομπές σε άλλα σημεία των δραστηριοτήτων της Aramco, καθαρίζοντας το διοξείδιο του άνθρακα απευθείας από την ατμόσφαιρα και όχι μόνο από τις βιομηχανικές πηγές – ή, τελικά, από την καύση του πετρελαίου της από τους αυτοκινητιστές ή άλλους τελικούς χρήστες.

Κανένα από αυτά τα πράσινα στοιχήματα δεν είναι σίγουρο ότι θα πετύχει. Η επίτευξη του βασιλικού στόχου για 50% παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας μοιάζει με τεντωμένο σχοινί, δεδομένου ότι το ποσοστό σήμερα είναι 3%. Η μπλε αμμωνία, η οποία κοστίζει το ισοδύναμο των 250 δολαρίων ανά βαρέλι πετρελαίου, δηλαδή τρεις φορές την τρέχουσα τιμή του αργού, παραμένει πολύ ακριβή για να πείσει τους αγοραστές να υπογράψουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Τα συνθετικά καύσιμα θα μπορούσαν επίσης να αποδειχθούν ένα δαπανηρό και ενεργοβόρο αδιέξοδο που τελικά θα επιβραδύνει την ηλεκτροκίνηση των μεταφορών. Όσο για την συλλογή του άνθρακα από τις βιομηχανικές καμινάδες, πόσο μάλλον από την ατμόσφαιρα, παρά τις πολυετείς προσπάθειες, η τεχνολογία παραμένει ακριβή, μη δοκιμασμένη σε κλίμακα και αμφιλεγόμενη μεταξύ των περιβαλλοντολόγων, πολλοί από τους οποίους τη θεωρούν ως πρόσχημα για να μην μειωθούν οι εκπομπές εξ αρχής.

Πολλά από τα σχέδια απανθρακοποίησης της Aramco έχουν πράγματι μεθοδευτεί για να πείσουν τον κόσμο να χρησιμοποιεί τα προϊόντα της, λέει ο Christyan Malek της τράπεζας JPMorgan Chase. Όμως, προσθέτει, προσβλέπουν παράλληλα, στο να γίνουν τα προϊόντα της «όσο το δυνατόν πιο πράσινα». Η Helima Croft της επενδυτικής εταιρείας RBC Capital Markets, λέει ότι, δεδομένου του επιπέδου των μη πετρελαϊκών επενδύσεων της Aramco, η σαουδαραβική στρατηγική δεν μπορεί απλώς να απορριφθεί ως «έργα βιτρίνας». Τέτοιες διαβεβαιώσεις δεν θα πείσουν τους σκληροπυρηνικούς περιβαλλοντικούς ακτιβιστές να αγκαλιάσουν μια εταιρεία που θεωρούν από τις κύριες ενόχους για το κλίμα στον κόσμο. Για τους ρεαλιστές, οι προσπάθειες του πετρελαϊκού γίγαντα μπορούν να θεωρηθούν ως ένα πραγματικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com