THEPOWERGAME
Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου οι Αφρικανοί ηγέτες συχνά τάσσονταν με τη Δύση ή τη Σοβιετική Ένωση, αποσπώντας τους βοήθεια, όπλα, επενδύσεις και άλλα πράγματα που επιθυμούσαν. Μετά τη λήξη του, όσοι ήθελαν να κατασκευάσουν δρόμους και λιμάνια έκαναν συνήθως συμφωνίες με την Κίνα. Σήμερα οι Αφρικανοί πολιτικοί είναι σαν πελάτες σε ένα γεωπολιτικό παζάρι, καθώς οι μεσαίες δυνάμεις -συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Τουρκίας- επεκτείνουν την οικονομική και διπλωματική τους εμβέλεια. Ωστόσο, η άνοδος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΕΑΕ) -και σε μικρότερο βαθμό της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ- είναι η πιο εντυπωσιακή. Ο αγώνας του Κόλπου για την Αφρική υπόσχεται μεγάλα οικονομικά οφέλη, αλλά, παράλληλα, απειλεί να τροφοδοτήσει φρικτούς πολέμους.
Η επιρροή του Κόλπου προέρχεται από το χρήμα. Τον Νοέμβριο η Σαουδική Αραβία διοργάνωσε την πρώτη της σύνοδο κορυφής για την Αφρική, στην οποία ανακοίνωσε επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμα και αυτές επισκιάζονται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία το 2022 δεσμεύτηκαν για επενδύσεις στην Αφρική επτά φορές μεγαλύτερες από αυτές των αμερικανικών εταιρειών. Τα προηγούμενα δέκα χρόνια ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος ξένος άμεσος επενδυτής στην Αφρική, πίσω από την Κίνα, την ΕΕ και την Αμερική. H DP World, μια εταιρεία με έδρα το Ντουμπάι, διαχειρίζεται λιμάνια σε εννέα αφρικανικές χώρες. Η εταιρεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Masdar ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει 10 δισ. δολάρια στην Αφρική. Το 2020 και το 2021 τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πραγματοποίησαν περισσότερες συναλλαγές με την υποσαχάρια Αφρική από ό,τι η Αμερική. Το Ντουμπάι, με τα ασφαλή δικαιώματα ιδιοκτησίας και τις ήπιες (κάποιοι θα έλεγαν χαλαρές) οικονομικές ρυθμίσεις, φιλοξενεί πάνω από 26.000 αφρικανικές επιχειρήσεις.
Η διπλωματία συνδυάζεται με τα χρήματα. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στις BRICS στη σύνοδο κορυφής της ομάδας πέρυσι στο Γιοχάνεσμπουργκ. Από το 2012 έως το 2022, το Κατάρ πενταπλασίασε, και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σχεδόν τριπλασίασαν τον αριθμό των πρεσβειών τους στην υποσαχάρια Αφρική. Η Σαουδική Αραβία υποσχέθηκε να ανοίξει περίπου δώδεκα ακόμα θέσεις. Το ένα τρίτο όλων των νέων πρεσβειών που θα ανοίξουν παγκοσμίως το 2022 θα είναι στον Κόλπο, κυρίως λόγω της αμοιβαίας αφρικανικής διπλωματίας.
Η προσοχή θα αποφέρει οφέλη στα αφρικανικά κράτη που αντιμετωπίζουν στενότητα χρηματοδότησης. Τα νέα κινεζικά δάνεια που χορηγήθηκαν στην Αφρική υποχώρησαν κατά 80% την τετραετία έως το 2022 σε σχέση με την προηγούμενη. Η δυτική βοήθεια στην Αφρική μειώθηκε λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι ελπίζουν ότι οι χώρες του Κόλπου μπορούν να καλύψουν το κενό και να βοηθήσουν να απομακρυνθεί ο κύριος γεωπολιτικός τους αντίπαλος, διοχετεύοντας επενδύσεις σε ορυχεία που διαφορετικά θα μπορούσαν να καταλήξουν σε κινεζικά χέρια.
Ωστόσο, η μετατροπή της Αφρικής σε αρένα για τις φιλοδοξίες και τους ανταγωνισμούς των δυνάμεων του Κόλπου ενέχει τεράστιους κινδύνους. Οι δυναστικές απολυταρχίες του Κόλπου δεν είναι ούτε υπέρμαχοι της αφρικανικής δημοκρατίας ούτε των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ούτε και η Κίνα, αν και τουλάχιστον τείνει να εκτιμά τη σταθερότητα και έχει υπάρξει μεγάλος οικονομικός υποστηρικτής των ειρηνευτικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ. Αντίθετα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι ένα χαλαρό οπλοστάσιο που εξοπλίζει τους πολέμαρχους, σπέρνει το χάος και παρέχει καταφύγιο στις διεφθαρμένες ελίτ.
Το πρώτο παράδειγμα είναι το Σουδάν, όπου τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν υποστηρίξει τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ), μια γενοκτονική πολιτοφυλακή, η οποία διεξάγει εμφύλιο πόλεμο εναντίον του εθνικού στρατού. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο, με περίπου 25 εκατομμύρια ανθρώπους να χρειάζονται βοήθεια. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία αρνούνται ότι εξοπλίζουν τις ΔΤΥ (ο ΟΗΕ θεωρεί τους ισχυρισμούς «αξιόπιστους»), φαίνεται να φλερτάρουν ένα δίκτυο ισχυρών ανδρών -μερικές φορές με όπλα- στο πλαίσιο ενός ανταγωνισμού για επιρροή στην περιοχή μεταξύ των κρατών του Κόλπου. Μεταξύ των φίλων των ΗΑΕ είναι ο Muhammad (“Hemedti”) Dagalo, ο ηγέτης των ΔΤΥ, ο Khalifa Haftar, ένας πολέμαρχος στη Λιβύη, ο Mahamat Déby, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα στο Τσαντ, και ο Abiy Ahmed, ο οποίος οδήγησε την Αιθιοπία σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο στο Τιγκρέϋ.
Ο πλούτος σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο σημαίνει ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ θα είναι ελκυστικά πλούσιοι εταίροι για χρόνια. Ωστόσο, το χάος που επικρατεί στο Σουδάν και τη Λιβύη είναι μια προειδοποίηση: η Δύση οφείλει να δει τον κίνδυνο της ανάθεσης των πολιτικών της για την Αφρική σε χώρες που δεν μοιράζονται τις αξίες της- και οι αφρικανικές χώρες οφείλουν να γνωρίζουν τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρησιμοποίησή τους ως πιόνια στα γεωπολιτικά παιχνίδια κάποιου άλλου.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
