THEPOWERGAME
Τα φάρμακα για την απώλεια βάρους, ή αγωνιστές GLP-1, όπως ονομάζονται, βοηθούν τους χρήστες να χάσουν λίπος και μαζί με αυτό τις αρνητικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία, αλλάζοντας ριζικά τη ζωή τους. Επηρεάζουν επίσης όλο και περισσότερο τις ζωές των εταιρικών στελεχών. Από τον Ιούνιο του 2021, όταν το Wegovy, το πρώτο GLP-1 εμβόλιο αδυνατίσματος, κυκλοφόρησε στην Αμερική, η χρηματιστηριακή αξία της WW (πρώην Weight Watchers) κατέρρευσε κατά 90%. Στις 28 Φεβρουαρίου η Oprah Winfrey ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας δίαιτας και θα πουλήσει όλες τις μετοχές της, προκειμένου να αποφύγει τη σύγκρουση συμφερόντων εξαιτίας της χρήσης GLP-1. Οι κολοσσοί των τροφίμων, όπως η Nestlé, σχεδιάζουν ήδη ένα μέλλον όπου τα φάρμακα θα μειώνουν τη ζήτηση για ζαχαρούχα σνακ. Τα αφεντικά των εταιρειών καταναλωτικών αγαθών αναφέρθηκαν στα φάρμακα απώλειας βάρους διπλάσιες φορές στις τελευταίες ανακοινώσεις των τριμηνιαίων κερδών, στα τέλη του 2023, απ’ ό,τι στις ακριβώς προηγούμενες (βλ. διάγραμμα 1).
Ωστόσο, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος των φαρμάκων, μέχρι στιγμής, αφορά κυρίως τους παρασκευαστές τους. Οι πωλήσεις του Wegovy, που αναπτύχθηκε από τη δανική εταιρεία Novo Nordisk, διογκώθηκαν από 876 εκατ. δολάρια το 2022 σε 4,5 δισ. δολάρια το 2023. Η εταιρεία αναμένει διπλάσιες πωλήσεις φέτος. Το Zepbound, που εισήχθη στην Αμερική τον Νοέμβριο από την Eli Lilly, έναν αμερικανικό φαρμακευτικό κολοσσό, αναμένεται να αποφέρει πωλήσεις ύψους 2,9 δισ. δολαρίων κατά το πρώτο πλήρες έτος του. Το Bloomberg, ένας πάροχος δεδομένων, προβλέπει ότι μέχρι το 2030 οι ετήσιες πωλήσεις των φαρμάκων για την απώλεια βάρους θα φτάσουν το εντυπωσιακό ποσό των 80 δισ. δολαρίων, τοποθετώντας τα μεταξύ των μεγαλύτερων κατηγοριών φαρμάκων στην ιστορία. Η Eli Lilly και η Novo Nordisk αναμένεται να καταλάβουν περισσότερο από το 90% της αγοράς (βλ. διάγραμμα 2).
Η όρεξη των επενδυτών για τις μετοχές του δίδυμου υπήρξε τόσο ακόρεστη όσο και η όρεξη των διαιτολόγων για τα προϊόντα τους. Τα τελευταία τρία χρόνια η κεφαλαιοποίηση της Novo Nordisk υπερτριπλασιάστηκε, στα 560 δισ. δολάρια, καθιστώντας την την πολυτιμότερη εταιρεία της Ευρώπης. Η Eli Lilly αξίζει 740 δισ. δολάρια, υπερδιπλάσια απ’ ό,τι στις αρχές του 2023 (βλ. γράφημα 3). Είναι πλέον οι δύο μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες στον κόσμο με βάση την αγοραία αξία. Οι συζητήσεις γύρω από την πρώτη εταιρεία τρισεκατομμυρίων δολαρίων του κλάδου και τη δεύτερη μαίνονται. Ωστόσο, για να ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες, η Eli Lilly και η Novo Nordisk πρέπει να παράγουν αρκετά φάρμακα για να καλύψουν τη ζήτηση, να διευρύνουν τη δεξαμενή των ασθενών και να αποκρούσουν μια ομάδα διεκδικητών.
Οι αγωνιστές GLP-1 είναι εκπληκτικά αποτελεσματικοί και σχετικά ασφαλείς. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν για να βοηθήσουν τους διαβητικούς ασθενείς, προάγοντας την παραγωγή ινσουλίνης. Ρυθμίζουν την αντίδραση του οργανισμού στο φαγητό και δημιουργούν ένα αίσθημα πληρότητας που καταστέλλει την όρεξη. Οι ασθενείς που τους λαμβάνουν χάνουν περισσότερα κιλά από τα άτομα που ακολουθούν άλλα προγράμματα διαχείρισης βάρους. Σε κλινικές δοκιμές οι χρήστες του Wegovy έχασαν κατά μέσο όρο περίπου 15% του σωματικού τους βάρους. Εκείνοι που έπαιρναν το Zepbound έχασαν περίπου 20%.
Δεδομένου ότι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας, 2,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι, ή το 38% των ατόμων ηλικίας άνω των πέντε ετών, είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι, τα φάρμακα έχουν μεγάλη ζήτηση. Επειδή οι ενέσεις πρέπει να λαμβάνονται εβδομαδιαίως και όχι άπαξ, όσο περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν τη θεραπεία τόσο ταχύτερα αυξάνεται η συνολική ζήτηση. Και ήδη αυξάνεται τόσο γρήγορα, που η Eli Lilly και η Novo Nordisk αγωνίζονται για να μπορέσουν να την καλύψουν.
Για την παρασκευή των φαρμάκων απαιτούνται δύο κύρια συστατικά: η δραστική ουσία και τα λεπτά «στυλό» που χρησιμοποιούν οι ασθενείς για την ένεση του φαρμάκου. Αυτήν τη στιγμή και τα δύο είναι δυσεύρετα. Ούτε η δανέζικη εταιρεία ούτε η αμερικανική ανταγωνίστριά της έχουν εξηγήσει γιατί δεν μπορούν να προμηθευτούν περισσότερα από τα απαραίτητα χημικά, αλλά πρόκειται σαφώς για πρόβλημα. Η έλλειψη σεμαγλουτίδης, η οποία δίνει στο Wegovy τις δυνάμεις του, ανάγκασε τη Novo Nordisk να αναβάλει την κυκλοφορία του Wegovy σε χάπι, το οποίο λειτουργεί εξίσου καλά με την ένεση, παρασκευάζεται ευκολότερα και είναι λιγότερο δυσάρεστο στη χορήγηση, αλλά απαιτεί 20 φορές μεγαλύτερη ποσότητα της δραστικής ουσίας.
Η παραγωγή αρκετών λεπτών στυλό για το Wegovy και το Zepbound ήταν επίσης μια πρόκληση. Οι συσκευές αυτές κατασκευάζονται σε εξειδικευμένα εργοστάσια. Τόσο η Eli Lilly όσο και η Novo Nordisk δαπανούν δισεκατομμύρια δολάρια για να ενισχύσουν την προμήθεια. Συνεργάζονται με κατασκευαστές ή δημιουργούν τη δική τους παραγωγική αλυσίδα. Τον Νοέμβριο η αμερικανική εταιρεία ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να δαπανήσει 2,5 δισ. δολάρια για την κατασκευή νέου εργοστασίου στη Γερμανία. Τον ίδιο μήνα η Novo Nordisk δήλωσε ότι θα επενδύσει 6 δισ. δολάρια για την επέκταση της παραγωγικής ικανότητας του εργοστασίου της στη Δανία. Τον Φεβρουάριο η μητρική εταιρεία της Novo Nordisk συμφώνησε να καταβάλει 16,5 δισ. δολάρια για την Catalent, μια μεγάλη αμερικανική κατασκευάστρια, ώστε να ενισχύσει την παραγωγή για την γιγαντιαία αγορά της Αμερικής. Παρά τις επενδύσεις, οι αναλυτές αναμένουν ότι η ζήτηση θα ξεπεράσει την προσφορά, για μερικά χρόνια τουλάχιστον.
Η περιορισμένη παραγωγική ικανότητα βοήθησε κατά κάποιον τρόπο τις εταιρείες, καλύπτοντας ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα. Μέχρι στιγμής μόνο οι μισοί από τους 110 εκατομμύρια παχύσαρκους Αμερικανούς έχουν πρόσβαση στα φάρμακα μέσω της ασφάλειάς τους. Για να πετύχουν τις θεαματικές προβλέψεις εσόδων, η Eli Lilly και η Novo Nordisk πρέπει να καταστήσουν τα φάρμακά τους διαθέσιμα σε μια ευρύτερη ομάδα ασθενών. Το Medicare, το κυβερνητικό πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης για τους ηλικιωμένους, απαγορεύεται από τον νόμο να καλύπτει τα φάρμακα για την απώλεια βάρους. Οι ιδιωτικοί ασφαλιστές υγείας αποτρέπονται από το κόστος των φαρμάκων. Παρ’ όλο που οι εκπτώσεις σημαίνουν ότι συνήθως πληρώνουν περίπου το 60% της τιμής καταλόγου του Wegovy στην Αμερική, που είναι περίπου 16.000 δολάρια ετησίως, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες διστάζουν να καλύψουν ένα ακριβό φάρμακο που πρέπει να λαμβάνεται επ’ αόριστον.
Για να φέρουν τους ασφαλιστές στο παιχνίδι, οι δύο εταιρείες διεξάγουν δοκιμές για να αποδείξουν ότι οι GLP-1 δεν βοηθούν απλώς τους ανθρώπους να χάσουν βάρος. Μια δοκιμή της Novo Nordisk διαπίστωσε ότι το Wegovy μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών προβλημάτων κατά 20%. Η Eli Lilly διεξάγει μια γιγαντιαία δοκιμή με 15.000 συμμετέχοντες, που θα ολοκληρωθεί το 2027, η οποία μελετά την επίδραση της τιρζεπατίδης, της δραστικής ουσίας του Zepbound και του Mounjaro, ενός συναφούς φαρμάκου για τον διαβήτη, στη συνολική υγεία και τη διάρκεια ζωής των παχύσαρκων ενηλίκων. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι GLP-1 βοηθούν επίσης σε καταστάσεις όπως η άπνοια κατά τη διάρκεια του ύπνου, η χρόνια νεφρική νόσος, η νόσος Αλτσχάιμερ και η λιπώδης νόσος του ήπατος. Η χρήση των φαρμάκων GLP-1 για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών δεν έχει ακόμη εγκριθεί από τις ρυθμιστικές αρχές, όμως ο David Risinger της επενδυτικής τράπεζας Leerink Partners πιστεύει ότι καθώς εμφανίζονται περισσότερα οφέλη για την υγεία, θα είναι δύσκολο οι ασφαλιστές να αρνηθούν την κάλυψη.
Η Eli Lilly και η Novo Nordisk μπορεί με τον καιρό να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα δυνατότητας παραγωγής και κάλυψης. Ωστόσο, μένει ακόμα μια τρίτη πρόκληση: ο ανταγωνισμός. Η ανθηρή αγορά έχει δημιουργήσει μια πλημμύρα από επίδοξους φαρμακοβιομήχανους, από μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες έως νεοφυείς επιχειρήσεις βιοτεχνολογίας. Το Bloomberg εκτιμά ότι σχεδόν 100 υποψήφια φάρμακα για την απώλεια βάρους βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Οι περισσότεροι μιμητές τελειοποιούν την προσέγγιση των GLP-1 για να δημιουργήσουν φάρμακα που ξεπερνούν τα υπάρχοντα, παρέχοντας μεγαλύτερη απώλεια βάρους ή ευκολότερη χρήση.
Μια ιδέα για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας είναι ο συνδυασμός των GLP-1 με άλλους αγωνιστές. Το Zepbound χρησιμοποιεί ήδη έναν που ονομάζεται GIP μαζί με τους GLP-1 για να αυξήσει την κατανάλωση ενέργειας, να μειώσει τη συσσώρευση λίπους και τη ναυτία. Η Viking Therapeutics, μια αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας, χρησιμοποιεί ένα παρόμοιο κοκτέιλ. Στις 27 Φεβρουαρίου μοιράστηκε δεδομένα από δοκιμές που έδειξαν ότι το φάρμακο της κατά της παχυσαρκίας βοήθησε τους ασθενείς να χάσουν περισσότερο βάρος ακόμα και από το Zepbound. Η τιμή της μετοχής της Viking υπερδιπλασιάστηκε. Ένα φάρμακο υπό ανάπτυξη από τη γερμανική φαρμακευτική εταιρεία Boehringer Ingelheim και τη δανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Zealand Pharma χρησιμοποιεί έναν άλλο αγωνιστή, τη γλυκαγόνη σε συνδυασμό με τους GLP-1, για να επιτύχει απώλεια βάρους και να καταπολεμήσει ασθένειες του ήπατος.
Άλλοι ανταγωνιστές, όπως η Pfizer και η Carmot Therapeutics, μια εταιρεία βιοτεχνολογίας που τον Δεκέμβριο εξαγοράστηκε για 2,7 δισ. δολάρια από την ελβετική Roche, εστιάζουν τις προσπάθειές τους στην κατάργηση των βελονών. Τα από του στόματος χορηγούμενα φάρμακα, εκτός του ότι είναι φθηνότερα στην παρασκευή και ευκολότερα στη χρήση, δεν χρειάζονται ψύξη, όπως πολλά ενέσιμα, καθιστώντας τα καταλληλότερα από τις ενέσεις για ασθενείς σε φτωχότερες χώρες, πολλές από τις οποίες αντιμετωπίζουν επίσης κρίση παχυσαρκίας, αλλά δεν διαθέτουν ισχυρή εφοδιαστική αλυσίδα ψύξης. Ο Ray Stevens, διευθύνων σύμβουλος της Structure Therapeutics, μιας άλλης εταιρείας βιοτεχνολογίας που επικεντρώνεται σε φάρμακα απώλειας βάρους από το στόμα, πιστεύει ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς. Θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να αποφασιστεί ποιοι θα είναι οι νικητές της φαρμακοβιομηχανίας στην απώλεια βάρους, λέει.
Βέβαια, οι δύο πρωτοπόροι έχουν το προβάδισμα. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας των Wegovy και Zepbound λήγουν το 2032 και το 2036, αντίστοιχα. Κανένα ανταγωνιστικό προϊόν δεν πρόκειται να κυκλοφορήσει στην αγορά. Η ανάπτυξη ενός νέου φαρμάκου διαρκεί κατά μέσο όρο εννέα χρόνια, οπότε ακόμα και αυτά που βρίσκονται ήδη σε πρώιμες δοκιμές είναι απίθανο να είναι διαθέσιμα πριν από το 2027. Το σημαντικότερο είναι ότι η προοπτική ετών με υγιή κέρδη δεν έχει ησυχάσει ούτε τη Novo Nordisk ούτε την Eli Lilly. Αντιθέτως, οι δύο εταιρείες έχουν καταληφθεί από μανία καινοτομίας προκειμένου να διατηρήσουν το πλεονέκτημά τους έναντι των δυνητικών ανταγωνιστών -και να κλέψουν το προβάδισμα η μία από την άλλη.
Ήδη η Eli Lilly έχει καλύψει το αρχικό προβάδισμα της Novo Nordisk χάρη στη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του Zepbound. Η τιμή της μετοχής της αμερικανικής φαρμακοβιομηχανίας σε σχέση με τα προβλεπόμενα κέρδη της για το επόμενο έτος είναι σχεδόν διπλάσια από την τιμή της δανέζικης ανταγωνίστριάς της. Η τύχη της Novo Nordisk είναι πολύ πιο στενά συνδεδεμένη με τους GLP-1 απ’ ό,τι εκείνη της Eli Lilly, η οποία διαθέτει επίσης κερδοφόρες θεραπείες για τον καρκίνο και την ανοσολογία. Η Novo Nordisk ελπίζει ότι το χάπι της και άλλα επτά συναφή φάρμακα που βρίσκονται σε διάφορα στάδια δοκιμών θα τη βοηθήσουν να ανακτήσει το προβάδισμά της. Η Eli Lilly, από την πλευρά της, έχει έξι φάρμακα στα σκαριά, συμπεριλαμβανομένου ενός δικού της πολλά υποσχόμενου χαπιού σε προχωρημένο στάδιο δοκιμών, που, αν όλα πάνε καλά, μπορεί να βρίσκεται στα φαρμακεία μέχρι το 2026. Μόνο ένα από αυτά μπορεί να είναι το πρώτο που θα φτάσει το τρισεκατομμύριο δολάρια, αλλά σε αυτόν τον αγώνα δρόμου, οι πραγματικοί νικητές θα είναι τα εκατομμύρια ασθενείς.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
