THEPOWERGAME
Λένε ότι η ηλικία φέρνει σοφία, αλλά παράλληλα και τη φθορά. Όταν η τελευταία αρχίζει να υπερτερεί της πρώτης, ίσως είναι καιρός ακόμη και για τους πιο φιλόδοξους να σκεφτούν να αποσυρθούν διακριτικά.
Αν μια τέτοια συνταξιοδότηση πέρασε κάποια στιγμή από το μυαλό του Joe Biden ή του Donald Trump, σίγουρα δεν έμεινε για πολύ, αφού και οι δύο προτείνουν τους εαυτούς τους ως υποψήφιους για μια δεύτερη θητεία σε μία από τις εξαντλητικότερες θέσεις εργασίας στον πλανήτη. Ο κ. Trump είναι τώρα 77 ετών και θα είναι 78 στις γενικές εκλογές. Ο κ. Biden είναι 81 και, αν κερδίσει, στο τέλος της θητείας του θα είναι 86.
Η πιο δημοφιλής επιστημονική εξήγηση της γήρανσης, η θεωρία του αναλώσιμου σώματος, υποστηρίζει ότι η φυσική επιλογή ενισχύει τη νεότητα εις βάρος της ηλικίας, καθώς αυτό εξυπηρετεί καλύτερα το έργο της μεταβίβασης των γονιδίων στην επόμενη γενιά, κάτι που συνέβη και στους δύο υποψήφιους. Ο κ. Biden απέκτησε τέσσερα παιδιά και έχει επτά εγγόνια. Ο κ. Trump απέκτησε πέντε παιδιά και έχει δέκα εγγόνια. Ωστόσο, η άλλη πλευρά της εξέλιξης, κατά την άποψη πολλών σχολιαστών, γίνεται εμφανής στα ολισθήματα, λεκτικά και σωματικά, που γίνονται και από τους δύο, αλλά κυρίως από τον κ. Biden. Ίσως, υποστηρίζουν κάποιοι, οι παντόφλες από κάποια ηλικία και μετά θα πρέπει τελικά να μένουν κολλημένες στα πόδια.
Όσον αφορά την ηλικία, ο κ. Biden και ο κ. Trump αποτελούν εξαίρεση τόσο σε σύγκριση με άλλους Αμερικανούς προέδρους όσο και με τους σημερινούς αρχηγούς κυβερνήσεων άλλων χωρών (βλ. διάγραμμα 1). Όταν έγινε πρόεδρος το 2017, ο κ. Trump ήταν ο γηραιότερος άνθρωπος σε αυτήν τη θέση. Ο κ. Biden έσπασε το ρεκόρ το 2021.
Μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε πέρυσι από το Κέντρο Ερευνών Pew, ένα αμερικανικό κέντρο μελετών (επίσης στο διάγραμμα 1), έδειξε ότι από τις 187 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, μόνο οκτώ είχαν ηγέτες μεγαλύτερους από τον κ. Biden (ο γηραιότερος είναι ο Paul Biya του Καμερούν, ο οποίος είναι 90.) Μεταξύ των πλούσιων δημοκρατιών του ΟΟΣΑ, η τάση από το 1950 είναι οι αρχηγοί κυβερνήσεων να είναι όλο και νεότεροι. Τον τελευταίο μισό αιώνα ο μέσος όρος ηλικίας κατά την ανάληψη της ανώτατης αυτής θέσης μειώθηκε από 60,2 σε 55,5. Το ερώτημα που αυθόρμητα προκύπτει είναι: πόσο πιθανό είναι ο κ. Biden ή ο κ. Trump να αντέξουν στην πορεία;
Αυτό είναι ένα ερώτημα με πολλές μεταβλητές. Τα σχετικά προσωπικά δεδομένα δεν είναι όλα δημόσια, αλλά και η επιστήμη της γήρανσης είναι αβέβαιη. Ορισμένες μελέτες, για παράδειγμα, υποδεικνύουν ότι η διακυβέρνηση μιας χώρας έχει το τίμημά της. Μία που δημοσιεύθηκε το 2015 από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Case Western Reserve εξέτασε τις εκλογές για την ανάδειξη αρχηγού κυβέρνησης σε 17 πλούσιες χώρες, από το 1722. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι νικητές ζούσαν 4,4 λιγότερα χρόνια μετά την τελευταία τους εκλογή σε σχέση με τους επιλαχόντες που δεν είχαν ποτέ αναλάβει την ανώτατη θέση. Από την άλλη, οι πρόεδροι βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας. Όπως δείχνουν πολυάριθμες έρευνες, αυτό μπορεί να αυξήσει τη διάρκεια ζωής, αρχής γενομένης από τις μελέτες Whitehall, που διεξήχθησαν μεταξύ 1967 και 1988 από τον Michael Marmot του University College του Λονδίνου (UCL), σε Βρετανούς δημοσίους υπαλλήλους.
Ενδεχομένως τα αποτελέσματα να εξισορροπούνται. Μία εργασία που δημοσιεύθηκε το 2011 από τον Jay Olshansky, γεροντολόγο στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, υπολόγισε ότι η αναμενόμενη μέση διάρκεια ζωής για τους άνδρες συγχρόνους των Αμερικανών προέδρων, με βάση στοιχεία της εποχής, ήταν 73,3 έτη. Η πραγματική διάρκεια ζωής των προέδρων που είχαν πεθάνει από φυσικά αίτια ήταν κατά μέσο όρο 73,0 έτη. Αυτό υποδηλώνει είτε ότι η δουλειά δεν απαιτεί κάποιο τίμημα, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τη μελέτη του Harvard/Case Western Reserve (αλλά και άλλες εργασίες), είτε ότι οι εν ενεργεία πρόεδροι θα είχαν διαφορετικά περισσότερα χρόνια ζωής από τον μέσο όρο. Η εξήγηση του δρα Olshansky, που ευνοεί το δεύτερο, είναι ότι οι πρόεδροι τείνουν να προέρχονται από προνομιούχα περιβάλλοντα (όλοι, εκτός από δέκα, λέει, είχαν πανεπιστημιακές σπουδές), με τα πλεονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται για την υγεία.
Ο θάνατος, ωστόσο, δεν είναι το μόνο ιατρικό συμβάν που μπορεί να επιφέρει μείωση της θητείας ενός εν ενεργεία αξιωματούχου. Μια καρδιακή προσβολή ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορούν να αναγκάσουν σε παραίτηση ή την επίκληση της 25ης τροπολογίας του αμερικανικού συντάγματος, η οποία αφορά την προεδρική ανικανότητα. Σε γενικές γραμμές, ο κίνδυνος εγκεφαλικού διπλασιάζεται με κάθε δεκαετία που προστίθεται, κάτι που είναι ανησυχητικό. Στη συνέχεια, υπάρχει το ζήτημα της πνευματικής διαύγειας. Πέρα από τα εγκεφαλικά επεισόδια, τα χρόνια που περνούν φέρνουν δύο απειλές για τον εγκέφαλο: συγκεκριμένες άνοιες όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και μια γενικότερη επιβράδυνση της ταχύτητας σκέψης -αν και πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι δύο αυτές ασθένειες μπορεί να επικαλύπτονται.
Η ιατρική απεικόνιση καθιστά δυνατή την εξέταση των εγκεφάλων των ατόμων χωρίς συμπτώματα άνοιας για τις συστάδες των παραμορφωμένων πρωτεϊνών που αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά του Αλτσχάιμερ. Μια μελέτη από το 2019, από τον Jonathan Schott, νευρολόγο στο UCL, και τους συναδέλφους του έδειξε ότι αυτές οι συστάδες φαίνεται ότι εξακολουθούν να προκαλούν βλάβες, ακόμα και σε όσους δεν έχουν επίσημη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ.
Αντίθετα, η εργασία που δημοσιεύθηκε το 2022 από μια ομάδα του Πανεπιστημίου Northwestern στο Σικάγο εξέτασε τα νευροϊνιδιακά τολύπια, έναν άλλο δείκτη της νόσου Αλτσχάιμερ. Ανέφερε ότι οι λεγόμενοι «σούπερ-ηλικιωμένοι» -όσοι είναι αρκετά τυχεροί στη γενετική λοταρία του αναλώσιμου σώματος, ώστε να διατηρούν υγιή μυαλά σε υγιή σώματα για πολύ καιρό μετά τη φθορά των άλλων- είχαν λιγότερα από αυτά τα τολύπια απ’ ό,τι οι φαινομενικά απαλλαγμένοι από ασθένειες μη σούπερ-ηλικιωμένοι.
Ανεξάρτητα από την αιτία της, ωστόσο, η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών είναι το σύμπτωμα που σχετίζεται με την ηλικία και συζητείται ευρύτερα για τους υποψηφίους, ιδίως στο πλαίσιο των εμφανών «στιγμών τρίτης ηλικίας» που εμφανίζουν και οι δύο άνδρες. Το 2021, για παράδειγμα, ο κ. Biden φάνηκε να ξεχνά το όνομα του Lloyd Austin, του υπουργού Άμυνάς του. Ο κ. Trump μπέρδεψε τον Xi Jinping, τον Κινέζο πρόεδρο, με τον Kim Jong Un, τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι νοητικές δυνάμεις αλλάζουν με την ηλικία με διαφορετικούς τρόπους -κάποιες μειώνονται, ενώ άλλες βελτιώνονται, τουλάχιστον για ένα διάστημα. Οι εργασίες των Joshua Hartshorne και Laura Germine, του Χάρβαρντ και του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης αντίστοιχα, υποστηρίζουν την ιδέα ότι μέχρις ενός σημείου η σοφία πράγματι αυξάνεται με την ηλικία. Οι δεξιότητες αριθμητικής και κατανόησης, καθώς και το λεξιλόγιο, βελτιώνονται μέχρι τα 50, αν και μετά αρχίζουν να μειώνονται (βλ. διάγραμμα 2).
Ωστόσο, για εργασίες που αφορούν τη βραχυπρόθεσμη μνήμη (το να θυμάται κάποιος πράγματα αμέσως μετά την παρουσίαση) και τη λειτουργική μνήμη (να θυμάται μισή ώρα αργότερα), από την ηλικία των 20 ετών και μετά, η κατάσταση είναι πτωτική. Ορισμένες βαθμολογίες πέφτουν μέχρι και μισή τυπική απόκλιση κάτω από τον μέσο όρο του πληθυσμού μέχρι τη στιγμή που κάποιος γίνεται 85 ετών.
Δεν είναι όλοι οι άνδρες ίσοι
Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν λόγο για μεγάλη επιφυλακτικοτητα όταν έχουμε να κάνουμε με ηλικιωμένους υποψηφίους. Ωστόσο, ο δρ Olshansky, στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, δεν το δέχεται, για δύο λόγους. Ο ένας είναι η γενική άποψη που διατυπώνει σχετικά με το προνομιούχο υπόβαθρο των περισσότερων υποψηφίων, που τους παρέχει ένα ευνοϊκό για την υγεία περιβάλλον για να μεγαλώσουν. Ο άλλος, ειδικά για τους κ. Biden και Trump, είναι ότι πιστεύει ότι μπορεί να είναι φτιαγμένοι από πιο γερή γενετική ύλη από τους περισσότερους συνομηλίκους τους -με άλλα λόγια, ότι είναι υπεραιωνόβιοι.
Ο κ. Trump είναι αναμφισβήτητα παιδί προνομιούχων. Ο πατέρας του ήταν πολυεκατομμυριούχος επιχειρηματίας. Η οικογενειακή τύχη του κ. Biden ήταν πιο σύνθετη, αλλά είχε το πλεονέκτημα ότι ως έφηβος σπούδασε σε ιδιωτικό σχολείο. Μέχρι στιγμής, τίποτα το ιδιαίτερο. Το επιχείρημα του υπεραιωνόβιου είναι πιο ενδιαφέρον. Πριν από τέσσερα χρόνια, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης αναμέτρησης Biden – Trump, ο δρ Olshansky και πέντε συνάδελφοί του ανέλυσαν όσα δεδομένα μπορούσαν να συλλέξουν σχετικά με τους δύο άνδρες.
Και οι δύο προέρχονται από αιωνόβιες οικογένειες, με έναν ογδοντάχρονο και έναν ενενηντάχρονο γονέα ο καθένας. Αυτό είναι ένας καλός προγνωστικός δείκτης μακροζωίας. Ωστόσο, τα αδέλφια του κ. Trump πέθαναν σε ηλικία 42 και 71 ετών και ο πατέρας του εμφάνισε Αλτσχάιμερ. Και τα δύο μετράνε εναντίον του στον υπολογισμό -όπως και το βάρος του και η έλλειψη άσκησης σε σύγκριση με τον κ. Biden.
Παρ’ όλα αυτά, ο δρ Olshansky κατέληξε στο συμπέρασμα από αυτά τα δεδομένα, σε συνδυασμό με όσα είναι δημόσια διαθέσιμα σχετικά με τα ιατρικά αρχεία των ανδρών, ότι και οι δύο είχαν μεγαλύτερη από τον μέσο όρο πιθανότητα να επιβιώσουν τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ο κ. Biden, υπολόγισαν, είχε 95% πιθανότητα, έναντι 82% για έναν τυπικό άνδρα της ηλικίας του. Για τον κ. Trump τα στοιχεία ήταν 90%, έναντι 86%. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπολογισμοί τους έδιναν στον κ. Trump, που είναι νεότερος, χειρότερη πρόγνωση.
Αυτήν τη φορά δεν έχουν ακόμη εκφραστεί πλήρως επί του θέματος. Όμως ο δρ Olshansky δήλωσε στις 7 Ιανουαρίου, σε άρθρο του στην εφημερίδα Hill, της Ουάσιγκτον, ότι «σήμερα οι πιθανότητες επιβίωσής του [κ. Biden] για μια δεύτερη θητεία στο αξίωμα είναι κοντά στο 75% (περίπου 10% καλύτερη επιβίωση απ’ ό,τι για έναν μέσο άνδρα της ηλικίας του). Παρόμοιες, αν και ελαφρώς λιγότερο ευνοϊκές, προοπτικές επιβίωσης υπάρχουν και για τον Trump».
Όσον αφορά τις στιγμές της πραγματικής τους ηλικίας, ο δρ Olshansky τείνει να καταγράψει τουλάχιστον μερικές από αυτές ως σφάλματα δειγματοληψίας που προκύπτουν από τον αδιάκοπο έλεγχο. Για ένα περιστατικό τον Ιούνιο του 2022 κατά το οποίο ο κ. Biden έπεσε από το ποδήλατό του, για παράδειγμα, παρατηρεί ότι το πόδι του προέδρου πιάστηκε στο λουρί του πεντάλ, δεν έχασε την ισορροπία του. Ένα ατύχημα που θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα. Το σημαντικότερο στο παραπάνω περιστατικό, λέει, είναι το γεγονός ότι ένας 79χρονος (όπως ήταν τότε ο κ. Biden) έκανε ποδήλατο.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
