THEPOWERGAME
Λέγεται συχνά ότι η πρώτη βολή του επόμενου πολέμου μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου θα ριχθεί στο διάστημα. Καθώς οι συγκρούσεις εξαπλώνονται στη Γη, οι οιωνοί για το ουράνιο «στερέωμα» είναι κακοί. Καθώς οι χώρες βρίσκονται σε αγώνα δρόμου για να αναπτύξουν νέες δυνατότητες στο διάστημα, ορισμένες από αυτές κατασκευάζουν παράλληλα τις δυνάμεις και τα όπλα για να πολεμήσουν πέρα από την ατμόσφαιρα. Στις 28 Ιανουαρίου το Ιράν δήλωσε ότι εκτόξευσε τρεις δορυφόρους. Οι δυτικές χώρες φοβούνται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στον διαστημικό πόλεμο. Ωστόσο, ο μεγαλύτερος φόβος της Αμερικής είναι η Κίνα, η οποία επιδιώκει να φτάσει, αν όχι να ξεπεράσει, την πρωτοκαθεδρία της Αμερικής στους ουρανούς. Ο ναύαρχος Christopher Grady, αντιπρόεδρος του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, το εξηγεί χωρίς περιστροφές: «Το διάστημα έχει αναδειχθεί ως τον πιο ουσιαστικό πόλο μιας πολεμικής σύρραξης».
Αμερικανοί στρατηγοί εξετάζουν το σύμπαν από το αρχηγείο της Διοίκησης Διαστημικών Επιχειρήσεων (Space Command), στο Κολοράντο Σπρινγκς. Οι «φύλακες», όπως αυτοαποκαλούνται οι νέοι πολεμιστές του διαστήματος της Αμερικής, παρακολουθούν περίπου 15 καθημερινές εκτοξεύσεις πυραύλων, από την Ουκρανία μέχρι το Ιράκ και τη Βόρεια Κορέα, στο Διακλαδικό Κέντρο Επιχειρήσεων (JΟC). Παρακολουθούν επίσης τη ραγδαία αυξανόμενη ανάπτυξη δορυφόρων, σωρούς από σκουπίδια σε τροχιά και την επανείσοδο αντικειμένων στην ατμόσφαιρα. Πάνω απ’ όλα, αναζητούν κάποιον κίνδυνο.
Μεταξύ των πιο προσεκτικά παρατηρούμενων αντικειμένων είναι δύο ρομποτικά διαστημικά αεροσκάφη που εκτοξεύτηκαν πρόσφατα, μικρότερες εκδοχές του διαστημικού λεωφορείου. Το αμερικανικό Χ37-Β απογειώθηκε από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στις 28 Δεκεμβρίου. Το κινεζικό Shenlong, ή Divine Dragon, απογειώθηκε ένα δεκαπενθήμερο νωρίτερα. Και οι δύο αποστολές είναι σε μεγάλο βαθμό μυστικές. Η ικανότητα των διαστημικών αεροσκαφών να αναλαμβάνουν μεγάλης διάρκειας αποστολές, να παραδίδουν και να συλλαμβάνουν ωφέλιμα φορτία, να αλλάζουν τροχιά και να επιστρέφουν στη Γη για ανεφοδιασμό, τα καθιστούν δυνητικά σημαντικά όπλα. Η Ρωσία εκτόξευσε τον Οκτώβριο το Cosmos 2570, την τελευταία «κούκλα φωλιάσματος» σε τροχιά: απελευθέρωσε έναν δεύτερο δορυφόρο, ο οποίος στη συνέχεια άφησε έναν τρίτο. Για τους Αμερικανούς διοικητές τέτοιες κινήσεις μοιάζουν με δοκιμή ενός «φονικού οχήματος», με άλλα λόγια ενός βλήματος για την καταστροφή δορυφόρων.
Μια πρόγευση των διαστημικών εχθροπραξιών ήρθε το βράδυ της 14ης Νοεμβρίου 2021, ώρα Κολοράντο Σπρινγκς, όταν δύο ηλεκτρονικοί συναγερμοί προειδοποίησαν το JΟC για έναν πύραυλο που εκτοξεύτηκε από το ρωσικό κοσμοδρόμιο του Πλεσέτσκ. Οι δορυφόροι έγκαιρης προειδοποίησης εντόπισαν την πύρινη σφαίρα, τα επίγεια ραντάρ εντόπισαν τον πύραυλο και οι υπολογιστές σύντομα προέβλεψαν την ασυνήθιστη τροχιά του: ούτε βαλλιστικός πύραυλος ούτε εκτόξευση δορυφόρου, αλλά ένα αντιδορυφορικό όπλο Nudol με στόχο έναν παροπλισμένο σοβιετικό κατασκοπευτικό δορυφόρο.
Κάποιοι στο JΟC πίστευαν ότι η Ρωσία θα σημάδευε κοντά στον στόχο. Άλλοι υπολόγισαν, σωστά, ότι θα τον βρει. Η κίνηση αυτή θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια ρωσική προειδοποίηση προς την Αμερική: μείνετε έξω από τον επικείμενο πόλεμο στην Ουκρανία ή διαφορετικά διακινδυνεύετε μια σύγκρουση που θα επεκταθεί στο διάστημα. Μην ξεχνάτε τα 1.800 συντρίμμια που ανάγκασαν τους αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (συμπεριλαμβανομένων δύο Ρώσων) να καταφύγουν στο σκάφος διαφυγής τους.
Φορέστε το κράνος σας
Η δεύτερη βολή της Ρωσίας ήταν ξεκάθαρη: λίγο πριν τα τανκς της επιτεθούν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, κακόβουλο λογισμικό εξαπλώθηκε σε μέρος του δικτύου ΚΑ-SAT που ανήκει στη Viasat, μια αμερικανική εταιρεία, και το οποίο διαχειρίζεται ένας συνεργάτης της. Απενεργοποίησε τα μόντεμ δορυφορικού διαδικτύου περίπου 50.000 Ευρωπαίων χρηστών, μεταξύ των οποίων και πολλές ουκρανικές στρατιωτικές μονάδες. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ωστόσο, οι ουκρανικές δυνάμεις επανήλθαν σε απευθείας σύνδεση χάρη στον τεράστιο αστερισμό μικρότερων ευρυζωνικών δορυφόρων Starlink που εκτοξεύτηκαν από τη SpaceX. Οι ρωσικές απόπειρες πειρατείας και παρεμβολής δορυφορικών σημάτων συνεχίζονται και η χώρα έχει προειδοποιήσει ότι τα εμπορικά συστήματα «μπορούν να γίνουν νόμιμος στόχος αντιποίνων».
Όλα αυτά δείχνουν ότι το διάστημα δεν είναι ένας τόπος ειρηνικής εξερεύνησης, αλλά η αρένα μελλοντικών συρράξεων. Ο έλεγχος του διαστήματος έχει γίνει εξίσου σημαντικός με την κυριαρχία στη γη, τη θάλασσα και τον αέρα. Η διαστημική τεχνολογία καθιστά τις στρατιωτικές δυνάμεις σε όλους τους άλλους τομείς ισχυρότερες. Αν χάσετε την πρωτοκαθεδρία στο διάστημα, κινδυνεύετε να χάσετε πολέμους στη Γη. Σε οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουση μεταξύ της Αμερικής και της Κίνας, για παράδειγμα, οι δορυφόροι θα είναι απαραίτητοι για την εύρεση και την καταστροφή στόχων στον αχανή Ειρηνικό Ωκεανό. Πολλά για τον πόλεμο στο διάστημα παραμένουν κρυφά, και τα περισσότερα από όσα είναι γνωστά προέρχονται από την Αμερική. Αυτό που είναι σαφές, ωστόσο, είναι ότι η Αμερική εντείνει την προσπάθειά της να διατηρήσει το πλεονέκτημά της στο διάστημα.
Ο στρατηγός John Shaw, πρώην αναπληρωτής επικεφαλής της Διοίκησης Διαστημικών Επιχειρήσεων, υποστηρίζει ότι ο κόσμος έχει εισέλθει στην «τρίτη διαστημική εποχή». Η πρώτη, στον Ψυχρό Πόλεμο, κυριαρχούνταν από υπερδυνάμεις με μεγάλους δορυφόρους εθνικής ασφάλειας. Τα διαστημόπλοια συλλογής πληροφοριών, έγκαιρης προειδοποίησης και επικοινωνιών ήταν συνδεδεμένα με την πυρηνική αποτροπή. Στο δεύτερο στάδιο, οι ιδιωτικές εταιρείες έγιναν πιο σημαντικές, καθώς παρείχαν επικοινωνίες, τηλεόραση και άλλες υπηρεσίες από το διάστημα. Δορυφόροι όπως το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GPS) έφεραν επανάσταση στον συμβατικό πόλεμο, αρχής γενομένης από τον πόλεμο στο Ιράκ το 1991. Αργότερα, ιδίως στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, κατέστησαν δυνατούς τους βομβαρδισμούς ακριβείας και τις επιχειρήσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε μεγάλες αποστάσεις. Το ίδιο το διάστημα, όμως, θεωρήθηκε ως άβατο.
Όχι όμως στην τρίτη εποχή. Οι διαστημικές υπηρεσίες ενσωματώνονται όλο και περισσότερο στη ζωή των πολιτών -το GPS επιτρέπει τα πάντα, από τις οικονομικές συναλλαγές μέχρι τις εφαρμογές χαρτογράφησης. Εμπορικές εταιρείες όπως η SpaceX μείωσαν το κόστος των εκτοξεύσεων και των δορυφόρων. Πάνω απ’ όλα, η εποχή χαρακτηρίζεται από απειλές και πιθανές συγκρούσεις στο διάστημα, λέει ο στρατηγός Shaw.
Οι χώρες ενισχύουν τους στρατιωτικούς διαστημικούς κλάδους. Το Διαστημικό Σώμα των ΗΠΑ (United States Space Force, USSF), η νεότερη στρατιωτική υπηρεσία, όταν ξεκίνησε το 2019, φάνηκε να αποτελεί καπρίτσιο του τότε προέδρου Donald Trump. Στην πραγματικότητα το μικρόβιο της ιδέας υπήρχε τουλάχιστον από το 2001, όταν μια διακομματική επιτροπή προειδοποίησε για ένα πιθανό «διαστημικό Περλ Χάρμπορ». Αποσπασμένο από την Πολεμική Αεροπορία και διοικητικά συνδεδεμένο με αυτήν, το Διαστημικό Σώμα είναι μακράν η μικρότερη αμερικανική στρατιωτική υπηρεσία, αλλά αναπτύσσεται γρήγορα. Αριθμεί μόλις 8.600 ενεργό προσωπικό, σε σύγκριση με τις 322.000 της πολεμικής αεροπορίας, αλλά είναι πιθανό να αυξηθεί κατά 9% φέτος. Ο προϋπολογισμός του, ύψους 26 δισ. δολαρίων πέρυσι, σε σύγκριση με 180 δισ. δολάρια για την αεροπορία, αναμένεται να αυξηθεί κατά 15%. Ορισμένοι ανησυχούν για περιττές επικαλύψεις. Άλλοι αμφισβητούν το κατά πόσο έχει καταφέρει να ξεπεράσει την κληρονομιά των αργών και δαπανηρών προμηθειών.
Όπως η πολεμική αεροπορία, το ναυτικό και άλλοι κλάδοι, το Διαστημικό Σώμα τοποθετεί εξειδικευμένες μονάδες στις μάχιμες διοικήσεις της Αμερικής, τα επιτελεία που είναι υπεύθυνα για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στον Ινδο-Ειρηνικό, την Ευρώπη και άλλες περιοχές. Απέναντι σε όλα αυτά βρίσκεται η επίσης νεοσύστατη Διοίκηση Διαστημικών Επιχειρήσεων, η οποία εποπτεύει τον «αστρογραφικό» χώρο από τα 100 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι, θεωρητικά, το άπειρο. Μεταξύ άλλων, υπερασπίζεται τη χώρα έναντι των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και διαχειρίζεται δορυφορικές υπηρεσίες για άλλες διοικήσεις.
Ωστόσο, ξεχάστε τον Πόλεμο των Άστρων, τα υπερδιαστημικά διαστημόπλοια και τα όπλα ακτίνων. Ο πόλεμος στο διάστημα είναι μέρος της γήινης διαμάχης, και αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο. Όπως τα αερόστατα και τα πηδαλιουχούμενα στην πρώιμη αεροπορία, οι δορυφόροι είναι ανεκτίμητες πλατφόρμες παρατήρησης, αλλά συνήθως είναι εύκολο να εντοπιστούν, δύσκολο να ελιχθούν, ενώ, σε μεγάλο βαθμό παραμένουν ανυπεράσπιστοι.
Στο διάστημα η επίθεση έχει το πλεονέκτημα έναντι της άμυνας, υποστηρίζει ο επικεφαλής του Διαστημικού Σώματος, στρατηγός Chance Saltzman. Η πλευρά που θα καταφέρει το πρώτο χτύπημα μπορεί γρήγορα να αποκτήσει το πάνω χέρι. «Δεν υπάρχει τίποτα για να κρυφτείς στο διάστημα», εξηγεί. Οι δορυφόροι κινούνται σε προβλέψιμες τροχιές και οι γραμμές επικοινωνίας μαζί τους είναι εκτεθειμένες.
Η Αμερική, η Κίνα και η Ινδία έχουν δοκιμάσει αντιδορυφορικούς πυραύλους (ASAT) με βάση τη Γη, όπως ο ρωσικός Nudol (βλ. διάγραμμα). Άλλες απειλές περιλαμβάνουν επίγεια όπλα «κατευθυνόμενης ενέργειας»: λέιζερ, μικροκύματα υψηλής ισχύος και παρεμβολείς ραδιοσυχνοτήτων. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν και σε τροχιά, γι’ αυτό και οι δορυφόροι «rendez-vous and proximity operation», οι οποίοι πλησιάζουν άλλους, προκαλούν ιδιαίτερη νευρικότητα. Μια άλλη ανησυχία είναι η πυρηνική έκρηξη στο διάστημα. Η Αμερική λέει ότι οι δορυφόροι της θαμπώνονται τακτικά, παρεμβάλλονται και ανιχνεύονται εξ αποστάσεως.
Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών λένε ότι η Κίνα έχει αναπτύξει επίγεια λέιζερ και πυραύλους ASAT «με σκοπό να διαταράξει, να βλάψει και να καταστρέψει δορυφόρους-στόχους». Τα τροχιακά όπλα βρίσκονται επίσης υπό ανάπτυξη. Τα κινεζικά έγγραφα κάνουν λόγο για τη χρήση «αιφνιδιαστικών, ταχέων, περιορισμένης κλίμακας, εντυπωσιακών χτυπημάτων» στο διάστημα -όχι στο πλαίσιο πολέμου, αλλά για να αποτρέψουν έναν πόλεμο ή να εξαναγκάσουν σε πρόωρη συνθηκολόγηση. Η Κίνα διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό δορυφόρων και η χώρα έχει επιταχύνει τον ρυθμό των εκτοξεύσεων τα τελευταία χρόνια.
Η Συνθήκη για το Διάστημα του 1967 απαγορεύει τις εδαφικές διεκδικήσεις επί ουράνιων σωμάτων και την τοποθέτηση πυρηνικών όπλων στο διάστημα, αλλά δεν αναφέρεται καθόλου στα συμβατικά όπλα. Δεν έχει αποτρέψει τον απόηχο του ψυχρού πολέμου και των προηγούμενων αυτοκρατορικών αρπαγών γης, καθώς η Αμερική και η Κίνα επιδιώκουν να δημιουργήσουν σεληνιακές βάσεις. Ορισμένοι συγκρίνουν τα ουράνια σώματα με τα αμφισβητούμενα νησιά στον Ειρηνικό.
Το διάστημα «είναι ολοένα και πιο συμφορημένο, αμφισβητούμενο και ανταγωνιστικό», δηλώνει το πρόσφατο στρατιωτικό διαστημικό δόγμα του αμερικανικού γενικού επιτελείου. Η Αμερική πρέπει να διατηρήσει τη «διαστημική υπεροχή», και όχι μόνο μέσω «επιθετικών και αμυντικών διαστημικών επιχειρήσεων». Λίγοι μόνο φύλακες έχουν άμεση εμπειρία από τον τομέα τους. Κάποιοι συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους χειριστές υποβρυχίων, οι οποίοι πρέπει να βασίζονται σε αισθητήρες προκειμένου να καταπολεμήσουν εχθρούς που παραμονεύουν στις σκιές. Υπάρχουν πολλά πράγματα για το διάστημα που φαίνονται αντιφατικά.
Στη Γη τα αντικείμενα χρειάζονται προώθηση για να συνεχίσουν να κινούνται. Στο διάστημα συνεχίζουν να κινούνται επειδή η τριβή είναι αμελητέα, οι τροχιές τους καθορίζονται από τη βαρύτητα. Ένα κατεστραμμένο αεροπλάνο πέφτει στο έδαφος. Ένα πλοίο που βυθίζεται πάει στον βυθό της θάλασσας. Τα υπολείμματα ενός δορυφόρου που χτυπήθηκε από πύραυλο παραμένουν σε τροχιά για χρόνια ή δεκαετίες, θέτοντας σε κίνδυνο τα πάντα στο πέρασμά τους. Με την ύπαρξη πολλών σκουπιδιών, μια σύγκρουση θα μπορούσε να ξεκινήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση συγκρούσεων, γνωστή ως «σύνδρομο Κέσλερ», καθιστώντας ορισμένες τροχιές σχεδόν άχρηστες.
Νεκρό κύκλωμα
Αντί για ποτάμια και κόμβους επικοινωνίας, το «βασικό έδαφος» στο διάστημα αποτελείται από τροχιακές περιοχές. Η χαμηλή γήινη τροχιά (LEO), σε ύψος έως 2.000 χιλιομέτρων, είναι η περιοχή όπου λειτουργούν οι περισσότεροι λειτουργικοί δορυφόροι. Περνούν πάνω από το κεφάλι μας μόνο για λίγο, οπότε για να εξασφαλιστεί συνεχής κάλυψη απαιτούνται μεγάλοι αστερισμοί. Το Starlink έχει περισσότερους από 5.000 στη χαμηλή γήινη τροχιά, με σχέδια να αυξηθούν ίσως σε 12.000. Εν τω μεταξύ, η Κίνα δημιουργεί αντίπαλους μεγαλοαστερισμούς.
Η γεωστατική τροχιά (GEO), σε απόσταση περίπου 36.000 χιλιομέτρων, είναι μια ζωτικής σημασίας αλλά ολοένα και πιο πολυσύχναστη ζώνη. Οι δορυφόροι κάνουν κύκλο γύρω από τον ισημερινό μία φορά την ημέρα, οπότε εμφανίζονται σταθεροί στον ουρανό, γεγονός που ευνοεί τις ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις, την προειδοποίηση για πυραύλους και άλλα. Ενδιάμεσα, η τροχιά μέσης γης (MEO) χρησιμοποιείται για το GPS. Οι πόλοι εξυπηρετούνται καλύτερα από τις εξαιρετικά ελλειπτικές τροχιές (ΗΕΟ), οι οποίες διατρέχουν περίπου 40.000 χιλιόμετρα. Από εκεί και πέρα, στο “cis-lunar”, το διάστημα μεταξύ Γης και Σελήνης, βρίσκονται τα σημεία Lagrange, όπου η βαρυτική αλληλεπίδραση της Γης και της Σελήνης επιτρέπει στους δορυφόρους να διατηρούν σταθερές θέσεις με ελάχιστα καύσιμα.
Ακόμα και σε τροχιακές ταχύτητες -7,8 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο στη χαμηλή γήινη τροχιά- οι ενέργειες στο διάστημα μπορεί να φαίνονται ακόμα μάλλον οδυνηρά αργές. Ένας πύραυλος ASAT χρειάζεται περίπου δέκα λεπτά για να χτυπήσει στη χαμηλή γήινη τροχιά και ώρες για να φτάσει στη γεωστατική. Τα συν-τροχιακά όπλα μπορεί να χρειαστούν ημέρες για να προσεγγίσουν τους στόχους τους. Φίλοι και εχθροί, ιδιώτες και στρατιωτικοί χρήστες, αναμειγνύονται.
Αποστολή της Διοίκησης Διαστημικών Επιχειρήσεων είναι να διασφαλίσει ότι «δεν θα υπάρξει ποτέ μια μέρα χωρίς διάστημα», το οποίο απαιτεί τρία πράγματα από πλευράς της: να ανιχνεύει απειλές, να αποτρέπει επιθέσεις και να νικά τους εχθρούς. Ας ξεκινήσουμε με την ανίχνευση. Η απλή κατανόηση του τι συμβαίνει πέρα από την ατμόσφαιρα -η επίγνωση του διαστημικού χώρου- είναι απαιτητική, αργή και ατελής. Η Διοίκηση Διαστημικών Επιχειρήσεων παρακολουθεί και δημοσιοποιεί την κίνηση 45.000 αντικειμένων διαμέτρου δέκα εκατοστών και άνω, εκ των οποίων μόνο 9.400 είναι ενεργοί δορυφόροι. Τα ραντάρ δεν παρακολουθούν συνεχώς όλα τα αντικείμενα στη χαμηλή γήινη τροχιά. Τα τηλεσκόπια που παρακολουθούν τη γεωστατική τροχιά συχνά δεν μπορούν να δουν στο φως της ημέρας ή μέσα από τα σύννεφα ή όταν τα αντικείμενα περνούν στη σκιά της Γης. Άλλωστε, στο διάστημα υπάρχουν ελάχιστα τηλεσκόπια. Αυτά τα κενά παρατήρησης δίνουν στους εχθρούς την ευκαιρία να δρουν αθέατα.
Τα αστέρια φαίνονται πολύ διαφορετικά σήμερα
Η παρακολούθηση περιλαμβάνει την πρόβλεψη της τροχιάς κάθε αντικειμένου και την επιβεβαίωσή της όταν περνάει από έναν αισθητήρα. Εάν ένα από αυτά χαθεί, η «επιμέλεια» πρέπει να βρεθεί και να αποκατασταθεί. Όσο περισσότερα μάτια τόσο το καλύτερο. Τα κύρια συστήματα παρακολούθησης του διαστήματος της Αμερικής έχουν συγκεντρωθεί εδώ και πολύ καιρό στο βόρειο ημισφαίριο, κληρονομιά του ψυχρού πολέμου. Αλλά η Διοίκηση Διαστημικών Επιχειρήσεων αντλεί δεδομένα από οποιοδήποτε ραντάρ μπορεί, π.χ. από εκείνα των πολεμικών πλοίων. Τοποθετεί περισσότερους αισθητήρες στην Αυστραλία για να καλύψει το νότιο μισό του πλανήτη και συνεργάζεται με συμμάχους για την ανταλλαγή δεδομένων. Η Αμερική, εξάλλου, λειτουργεί πέντε δορυφόρους που ονομάζονται GSSAP και περιπλανώνται στη γεωστατική τροχιά για να παρακολουθούν αντικείμενα. Οι φύλακες έχουν επιστρατεύσει και εμπορικές εταιρείες παρακολούθησης του διαστήματος. Ό,τι τους λείπει σε αισθητήρες υψηλής τεχνολογίας το αναπληρώνουν σε αριθμό, παγκόσμια διανομή και αυτοματοποίηση.
Μια εταιρεία, η LeoLabs, με έξι τοποθεσίες ραντάρ για την παρακολούθηση της χαμηλής γήινης τροχιάς, ειδοποίησε τον Δεκέμβριο για την τελευταία δοκιμή της Ρωσίας με την «κούκλα φωλιάσματος». Μια άλλη εταιρεία, η ExoAnalytic Solutions, η οποία ειδικεύεται στην παρακολούθηση της γεωστατικής τροχιάς με εκατοντάδες τηλεσκόπια, κατέγραψε το 2022 έναν εντυπωσιακό κινεζικό ελιγμό αφαίρεσης δορυφόρων. Ο δορυφόρος SJ-21, φαινομενικά εξοπλισμένος με μια αρπάγη και ένα δίχτυ, συνέλαβε έναν δορυφόρο που έπεφτε στη γεωστατική τροχιά και τον ρυμούλκησε σε τροχιά διαστημικού νεκροταφείου πριν επιστρέψει. Ο ελιγμός ήταν τόσο απότομος που χάθηκε για μερικές ώρες. «Σαν ταχυδακτυλουργικό κόλπο», σύμφωνα με τα λόγια ενός ειδικού. Ένα άλλο τέχνασμα είναι τα αντικείμενα «ζόμπι»: δήθεν νεκροί κινητήρες πυραύλων και δορυφόροι που ξαφνικά επανέρχονται στη ζωή.
Όλα αυτά προκαλούν νευρικότητα για το τι κρύβεται στην απεραντοσύνη του σύμπαντος. Μια τεχνική εκκαθάρισης σε καιρό ειρήνης θα μπορούσε γρήγορα να μετατραπεί σε μια επίθεση μέγιστων απωλειών. Το «βαθύ διάστημα» πέρα από τη γεωστατική τροχιά, όπου τα πράγματα είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν, πυροδοτεί μεγάλη ανησυχία. Τελικά, όμως, κάθε αντικείμενο που μπορεί να κάνει ελιγμούς μπορεί να κατευθυνθεί στην πορεία ενός άλλου αντικειμένου και να το καταστρέψει.
Όλα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία της αποτροπής. Ένα ζωτικής σημασίας βήμα είναι η μείωση του οφέλους μιας επίθεσης μέσω μεγαλύτερης ανθεκτικότητας. Ο μακροχρόνιος στόχος είναι η μετατόπιση των εργασιών που εκτελούνται από λίγους «μεγάλους, παχυλούς, ζουμερούς» δορυφόρους στη γεωστατική τροχιά σε μυριάδες μικρότερους δορυφόρους, όπως το Starlink, στη χαμηλή γήινη τροχιά. Η απώλεια ή η παρεμβολή οποιουδήποτε έχει μικρή διαφορά και οι δορυφόροι μπορούν να αντικατασταθούν ταχύτερα από ό,τι οι πύραυλοι ASAT.
Τι γίνεται αν ένα σύνολο τροχιών καταστεί άχρηστο; Η απάντηση είναι να έχουμε δορυφόρους σε διαφορετικές τροχιές. Οι νέοι αισθητήρες της Αμερικής για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση πυραύλων, συμπεριλαμβανομένων των υπερηχητικών, θα βασίζονται σε αστερισμούς στη χαμηλή γήινη τροχιά, στην τροχιά μέσης γης και τις εξαιρετικά ελλειπτικές τροχιές, συμπληρώνοντας τα παλαιότερα συστήματα στη γεωστατική τροχιά.
Αν οι χαμένες δυνατότητες μπορούν να αντικατασταθούν γρήγορα, βοηθάει. Σε αυτό το μέτωπο η Αμερική έχει πλεονέκτημα. Μόνο η SpaceX πραγματοποίησε περισσότερες εκτοξεύσεις το περασμένο έτος από ό,τι όλοι οι άλλοι φορείς -ιδιωτικοί και κρατικοί- μαζί. Ωστόσο, αυτή η κυριαρχία εγείρει επίσης ανησυχίες σχετικά με την εξάρτηση της Αμερικής από έναν μόνο πάροχο, ειδικά έναν που διοικείται από έναν απρόβλεπτο διευθύνοντα σύμβουλο, όπως ο Elon Musk.
Εν τω μεταξύ, μια άσκηση με την ονομασία Victus Nox τον Σεπτέμβριο έδειξε ότι το Διαστημικό Σώμα των ΗΠΑ μπορεί να τοποθετήσει και να εκτοξεύσει έναν νέο δορυφόρο μέσα σε περίπου μία ημέρα, από 6-12 μήνες που είναι συνήθως. Οι φύλακες λένε ότι προσπαθούν να αναπτύξουν μια νοοτροπία «τακτικής ανταπόκρισης» που περιλαμβάνει την τακτοποίηση και τον αυτοσχεδιασμό με ό,τι είναι διαθέσιμο και την ταχεία εγκατάσταση νέων συστημάτων με την αξιοποίηση της εμπορικής τεχνολογίας. Σε περιόδους ανάγκης, θα απευθύνονται επίσης σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και συμμάχους για να παρέχουν εφεδρικές δυνατότητες.
Οι πολεμιστές του διαστήματος είναι πολύ επιφυλακτικοί όσον αφορά την πτυχή της «ήττας» της αποστολής τους (μια νέα πολιτική του Πενταγώνου για τον αποχαρακτηρισμό του διαστήματος και άλλων συστημάτων παραμένει απόρρητη). Τα βλήματα είναι το πιο ορατό μέσο για την καταστροφή διαστημοπλοίων, αλλά αν τα συντρίμμια καταστήσουν τμήματα του διαστήματος άχρηστα, μπορεί να είναι αυτοκαταστροφικό. «Είναι σχεδόν σαν να ρωτάμε, πώς κερδίζεις έναν πυρηνικό πόλεμο;», υποστηρίζει ο στρατηγός Saltzman. «Δεν υπάρχει νικητής όταν μπαίνεις σε μια καταστροφική σύγκρουση σε τροχιά».
Το ζητούμενο είναι να αναπτυχθούν πιο ευέλικτες άμυνες και χειρουργικά πλήγματα. Οι «δυναμικές διαστημικές επιχειρήσεις» -η ικανότητα ελιγμών- θα απαιτήσουν διαστημόπλοια που θα μεταφέρουν περισσότερα καύσιμα ή θα έχουν τη δυνατότητα επισκευής και ανεφοδιασμού σε τροχιά. «Τα όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας είναι πιθανό να αποτελέσουν το κύριο όπλο επιλογής στο διάστημα στο μέλλον», εκτιμά ο στρατηγός Shaw. Τέτοια όπλα δρουν με την ταχύτητα του φωτός. Εάν εδρεύουν στο διάστημα, δεν επιβαρύνονται από χερσαία εμπόδια ή την ατμόσφαιρα. Οι δορυφόροι θα χρειαστούν επίσης καλύτερη προστασία. Κάποιοι κάνουν λόγο για δορυφόρους «σωματοφύλακες» για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση εχθρών. Με την πάροδο του χρόνου, προσθέτει ο στρατηγός Shaw, οι δορυφόροι θα διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη για να ενεργούν από μόνοι τους.
Οι δορυφόροι είναι μόνο ένα μέρος του διαστημικού συστήματος και ίσως το πιο δύσκολο μέρος για επίθεση, σημειώνει ο Craig Miller της Viasat. Η επίθεση σε επίγειους σταθμούς ή συνδέσεις επικοινωνίας μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Πράγματι, οι διοικητές μιλούν για μια τριάδα στρατιωτικών τακτικών που περιλαμβάνουν διαστημικά όπλα, ειδικές δυνάμεις και, κυρίως, κυβερνοεπιθέσεις.
Χωρίς την εμπειρία του πραγματικού πολέμου, οι φύλακες πρέπει να μαθαίνουν από ασκήσεις και προσομοιώσεις. Τα παιχνίδια πολέμου του Πενταγώνου είναι απόρρητα. Ένα πρόσφατο διερεύνησε τις απαιτήσεις για δυναμικές διαστημικές επιχειρήσεις. Ο Henry Sokolski του Nonproliferation Policy Education Centre, ενός κέντρου μελετών στην Ουάσινγκτον, αναφέρει διάφορα διδάγματα για την Αμερική από τα μη διαβαθμισμένα παιχνίδια που έχει διεξάγει. Ένα από αυτά προέβλεπε ότι η Βόρεια Κορέα θα πυροδοτούσε πυρηνική βόμβα στο διάστημα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη θωράκισης των εμπορικών δορυφόρων έναντι των ηλεκτρομαγνητικών παλμών. Ένα άλλο μιλούσε για Πακιστανούς τρομοκράτες που χρησιμοποιούν εμπορικές δορυφορικές εικόνες και επικοινωνίες για να πλήξουν την Ινδία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, δείχνοντας ότι οι ασαφείς κανονισμοί θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο στο να παρασύρουν την Αμερική και την Κίνα ακούσια σε μια διαστημική σύγκρουση. «Η πρώτη γραμμή της στρατηγικής αποτροπής απομακρύνεται από την επιφάνεια της Γης και μεταφέρεται στο διάστημα», λέει ο κ. Sokolski.
Εάν ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ της Αμερικής και της Κίνας, ο κόσμος θα πρέπει να ανησυχεί για πολύ περισσότερα από την τύχη των δορυφόρων. Ίσως ο μεγαλύτερος βραχυπρόθεσμος κίνδυνος είναι ο λάθος υπολογισμός. Ο ανταγωνισμός στο διάστημα δεν έχει σχέση με το παρελθόν και είναι αδιαφανής. Κανείς δεν είναι σίγουρος για το τι διαστημικά όπλα υπάρχουν, και όχι μόνο επειδή πολλές πολιτικές τεχνολογίες έχουν στρατιωτικές χρήσεις. Οι κανόνες είναι ασαφώς καθορισμένοι ή ανύπαρκτοι, με λίγες προοπτικές για έλεγχο των όπλων. Η επίθεση στην «γκρίζα ζώνη», χωρίς πόλεμο, θα μπορούσε επομένως να είναι δελεαστική. Όπως και οι κυβερνοεπιθέσεις, η απενεργοποίηση των δορυφόρων συνήθως δεν σκοτώνει άμεσα ανθρώπους. Όμως, αν επιτεθούν σε έναν αμερικανικό δορυφόρο έγκαιρης προειδοποίησης πάνω από τον Ειρηνικό, προειδοποιεί ο Brian Weeden του Secure World Foundation, μιας αμερικανικής ομάδας που συγκεντρώνει δημόσιες πληροφορίες για τα διαστημικά όπλα, θα μπορούσε να ακολουθήσει επικίνδυνη κλιμάκωση. «Η Ουάσινγκτον θα φρικάρει και μπορεί να σκεφτεί ότι πρόκειται για μέρος πυρηνικής επίθεσης. Η συμφωνία που είχαμε με τους Σοβιετικούς στον Ψυχρό Πόλεμο είναι ότι η παρέμβαση σε προειδοποιητικούς δορυφόρους θα ερμηνευόταν ως ένδειξη επικείμενης πυρηνικής επίθεσης».
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
