THEPOWERGAME
Χρειάστηκαν 120 πλοία γεμάτα με γενειοφόρους Βίκινγκς για να πολιορκήσουν το Παρίσι την άνοιξη του 845 μ.Χ. Αποχώρησαν μόνο αφού πήραν ως αντάλλαγμα 7.000 λίβρες αργύρου. Το 1870 οι Πρώσοι χρειάστηκαν δύο στρατούς και συστοιχίες πυροβόλων για να αποκλείσουν την πόλη, η οποία παραδόθηκε, αφού οι κάτοικοι βαρέθηκαν να τρώνε αρουραίους, γάτες, άλογα και ό,τι άλλο ζώο μπορούσαν να αποσπάσουν με ασφάλεια από τον ζωολογικό κήπο.
Για την «πολιορκία του Παρισιού», έκδοση 2024, ο εξοπλισμός που επιλέχθηκε για να στραγγαλιστούν οι γραμμές εφοδιασμού είναι μάρκας John Deere, NewHolland ή Claas. Εκατοντάδες τρακτέρ από όλη την ενδοχώρα απέκλεισαν από την αρχή της εβδομάδας οκτώ αυτοκινητόδρομους προς τη γαλλική πρωτεύουσα, χωρίς κάποιο σχέδιο αποχώρησης. Οι αγρότες, που κατασκήνωσαν περίπου 30 χιλιόμετρα από τα Ηλύσια Πεδία, θέλουν να υπενθυμίσουν στους αστούς από πού προέρχεται το φαγητό στα ράφια των σούπερ μάρκετ τους. Τα καγκουρό και οι ζέβρες στους ζωολογικούς κήπους της πόλης είναι προς το παρόν ασφαλή. Οι πολιτικοί που δεν επιθυμούν το λιντσάρισμα θα χρειαστεί απλώς να αποφύγουν οποιαδήποτε αναμέτρηση με τα τρακτέρ.
Σε όλη την Ευρώπη η εξέγερση των αγροτών βρίσκεται προ των πυλών. Από το Βέλγιο έως τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία, τη Ρουμανία και την Ισπανία, οι αγρότες είναι στα όπλα. Ένας τομέας που έχει συνηθίσει σε υπέρογκα προνόμια -άλλωστε, το ένα τρίτο περίπου του προϋπολογισμού της ΕΕ πηγαίνει σε επιδοτήσεις για την κοινή γεωργική πολιτική- αισθάνεται ότι αρχίζουν να τα στερούνται. Είναι από πολλές απόψεις η γνωστή ιστορία, μιας προνομιούχου κάστας που νιώθει ότι η θέση της μειώνεται. Διότι τι είναι η Ευρώπη αν όχι μια προσπάθεια να κρατήσει τα πράγματα όπως ήταν κάποτε σε έναν κόσμο που αλλάζει; Το να είσαι παντρεμένος με την παράδοση και ταυτόχρονα να ταλανίζεσαι από εκσυγχρονιστικές δυνάμεις αποτελεί γνωστή ιστορία για την ήπειρο, καθώς οι Ευρωπαίοι βλέπουν την Κίνα, την Ινδία και άλλες χώρες να αυξάνουν ταχύτητα και να τους προσπερνούν. Οι αγρότες δεν είναι οι μόνοι που θα ήθελαν ο κόσμος να σταματήσει για να μπορέσουν να αποβιβαστούν (και να συνταξιοδοτηθούν νωρίς).
Αυτές είναι κοινωνιολογικές βλακείες, μπορεί να απαντήσουν οι αγροί. Η ζωή του Ευρωπαίου αγρότη έχει γίνει ανυπόφορη. Τα ζητήματα παρουσιάστηκαν στην έδρα της ΕΕ από ένα πλήθος καλλιεργητών που κατέβηκαν στα θεσμικά όργανά της στις Βρυξέλλες, μια παράδοση που έχει καθιερωθεί από παλιά και συχνά περιλαμβάνει κοπριά και πέταγμα αυγών. Σκαρφαλωμένοι πάνω σε τρακτέρ που είχαν σταθμεύσει για την εβδομάδα, εξηγούσαν ότι για κάθε επιταγή επιδότησης έρχεται ένας σωρός από έντυπα που πρέπει να συμπληρωθούν, μια εργασία πλήρους απασχόλησης από μόνη της. Οι «πράσινοι» κανόνες που εκτοξεύονται από τη μηχανή της ΕΕ έχουν χτυπήσει τις τσέπες των καλλιεργητών, είτε απαιτώντας να μείνουν κομμάτια γης σε αγρανάπαυση είτε υπαγορεύοντας το μέγεθος των κοτετσιών ή τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να περιποιούνται τους φράχτες. Αφού οι αγρότες γκρινιάζουν, οι πολιτικοί στη συνέχεια υπογράφουν εμπορικές συμφωνίες που επιτρέπουν την εισαγωγή τροφίμων από μακρινά μέρη με λιγότερους περιβαλλοντικούς ενδοιασμούς. Το κόστος της ενέργειας και των λιπασμάτων, εν τω μεταξύ, παραμένει υψηλό (μια στοίβα από λογαριασμούς παρουσιάστηκε ως απόδειξη), ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία, της οποίας οι τεράστιες φάρμες μπορούν τώρα να πωλούν φτηνά σιτηρά και άλλα τρόφιμα στην ΕΕ χωρίς δασμούς. Οι αστοί πολιτικοί, των οποίων η κύρια επαφή με τα ζώα είναι όταν τα καταναλώνουν σε πολυτελή εστιατόρια, είτε δεν το βλέπουν είτε μιλούν υποτιμητικά στους αγρότες, ενώ επισκέπτονται την ύπαιθρο τόσο όσο χρειάζεται για να τραβήξουν μια φωτογραφία με καμιά αγελάδα. Οι δημοσιογράφοι, προφανώς, δεν είναι καλύτεροι.
Το κύμα της εξέγερσης έχει τουλάχιστον κερδίσει την προσοχή των μεγαλοαστών της πόλης. Το κοινό αγαπά το επάγγελμα που εμφανίζεται στα περισσότερα γενεαλογικά δέντρα. Οι αγρότες είναι πολύ πιο δημοφιλείς από τους πολιτικούς. Έτσι, οι παραχωρήσεις ήρθαν γρήγορα και σε αφθονία. Οι προγραμματισμένες αυξήσεις των φόρων που επιβάλλονται στα καύσιμα που χρησιμοποιούν οι αγρότες αναβλήθηκαν στη Γαλλία, ενώ καθυστερούν στη Γερμανία. Μια εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τη Νότια Αμερική συνετρίβη από τα τρακτέρ έπειτα από σχεδόν δύο δεκαετίες συνομιλιών. Οι παραχωρήσεις προς την Ουκρανία, οι οποίες είχαν ενοχλήσει ιδιαίτερα τους αγρότες σε γειτονικές χώρες, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, περιορίζονται, ακόμα και τη στιγμή που οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν την αποστολή βοήθειας ύψους 50 δισ. ευρώ (54 δισ. δολάρια) για να κρατήσουν την οικονομία της χώρας όρθια. Το ίδιο ισχύει, τουλάχιστον προς το παρόν, και για τους ενοχλητικούς κανόνες σχετικά με την αγρανάπαυση των χωραφιών.
Οι πολιτικοί ανησυχούν επειδή ο αγροτικός λαϊκισμός έχει δείξει τη δύναμή του στην κάλπη. Τον περασμένο Μάρτιο ένα νεοσύστατο κόμμα αγροτών στις Κάτω Χώρες κατέκτησε την πρώτη θέση στις περιφερειακές εκλογές, αποσπώντας το 19% των ψήφων -σε μια χώρα όπου μόλις το 2,5% του εργατικού δυναμικού ασχολείται με τη γεωργία. Οι ακροδεξιοί πολιτικοί βλέπουν μια ευκαιρία να συγκεντρώσουν υποστήριξη εν όψει των ευρωπαϊκών εκλογών του Ιουνίου, παρουσιάζοντας ιστορίες περί χλευαστικών ελίτ και σκληρά εργαζομένων (λευκών) αγροτών. Ακόμα και οι κεντρώοι πολιτικοί μιλούν για την ανάγκη να μετριάσουν τις απαιτήσεις της Πράσινης Συμφωνίας, μέσω της οποίας η Ευρώπη ελπίζει να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Η παρακμή της ευρωπαϊκής γεωργίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της συνεχώς μειούμενης σημασίας της ηπείρου. Η γεωργία έχει αφεθεί στη σκόνη άλλων τομέων, όπως η ευρύτερη ευρωπαϊκή οικονομία έχει ξεπεραστεί από τους γεωπολιτικούς της αντιπάλους. Σε σχέση το 1995, το μερίδιο της ΕΕ στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά περισσότερο από ένα τρίτο. Το βάρος της γεωργίας στην οικονομία της ΕΕ έχει μειωθεί κατά παρόμοιο ποσό. Η καλλιέργεια τροφίμων αντιπροσωπεύει σήμερα μόλις το 1,4% του ΑΕΠ, λιγότερο από τις υπηρεσίες αποθήκευσης που απαιτούνται για την αποστολή των πακέτων της Amazon. Όπως και η Ευρώπη ευρύτερα, μια ήπειρος που στερείται επιδεικτικά τεχνολογικών κολοσσών, η ευρωπαϊκή γεωργία απέτυχε να προσαρμοστεί στον εκσυγχρονισμό: ο τομέας εξακολουθεί να κυριαρχείται από οικογενειακές επιχειρήσεις που στερούνται κλίμακας. Σχεδόν τα δύο τρίτα των αγροκτημάτων της είναι μικρότερα από πέντε εκτάρια, τα οποία μπορεί να περπατήσει κανείς σε δέκα λεπτά περίπου. Το επάγγελμα γερνάει: το ένα τρίτο των διαχειριστών γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι άνω των 65 ετών. Στον κόσμο του TikTok και του ChatGPT, κανένα ποσό επιδοτήσεων δεν μπορεί να προσελκύσει έναν 20άρη σε μια καριέρα που περιλαμβάνει το να σηκώνεται τα ξημερώματα έξι ημέρες την εβδομάδα και να φτυαρίζει κοπριά ακούγοντας κούφιες υποσχέσεις.
Το πρόσφατο σύνθημα που ακούγεται στις Βρυξέλλες είναι η ανάγκη να οικοδομηθεί «μια Ευρώπη που προστατεύει», είτε από τη Ρωσία, είτε από την τεχνητή νοημοσύνη, είτε από τους μετανάστες, είτε από τον Donald Trump (επιλέξτε τον λιγότερο αγαπημένο σας παράγοντα αλλαγής). Η ήπειρος τείνει να αρέσκεται στον τρόπο με τον οποίο είναι τα πράγματα, επειδή είναι όπως ήταν κάποτε. Οι επικριτές της θεωρούν την Ευρώπη ένα υπαίθριο μουσείο, κατάλληλο για τουρίστες και συνταξιούχους. Οι οπαδοί του μοντέλου της αγαπούν τις 35 ώρες εργασίας την εβδομάδες και τον ελεύθερο Αύγουστο. Ο πόνος που νιώθουν οι αγρότες είναι πραγματικός. Το αίσθημα του να μένεις πίσω από δυνάμεις πέραν του έλεγχου σου είναι δυσάρεστο. Αυτοί που διαμαρτύρονται πάνω στα τρακτέρ τους είναι απλώς η κορυφή του δίκρανου.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
