THEPOWERGAME
Η παράδοση μιας οικογενειακής επιχείρησης στην επόμενη γενιά μπορεί να είναι δραματική. Εάν η εταιρεία είναι μεγάλη και οι απόγονοι άφθονοι, οι ίντριγκες της διαδοχής παρακολουθούνται στενά τόσο από τον οικονομικό Τύπο όσο και από τις φυλλάδες. Όταν ο 29χρονος Frédéric Arnault, ο δεύτερος νεότερος από τους πέντε απογόνους της αυτοκρατορίας πολυτελών ειδών LVMH, ανέλαβε τη μονάδα ρολογιών της στις αρχές του έτους, οι εικασίες οργίασαν σχετικά με το σχέδιο διαδοχής που έθεσε σε εφαρμογή ο δισεκατομμυριούχος πατέρας του, Bernard Arnault. Ωστόσο, πολλοί άλλοι επικεφαλής οικογενειακών επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν την αντίθετη, δυσχερέστερη κατάσταση: δεν έχουν κανέναν διάδοχο.
Οι λεγεώνες των επιχειρηματιών που γεννήθηκαν στις πλούσιες χώρες κατά τη διάρκεια του baby boom, των δύο δεκαετιών που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1940, βρίσκονται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης ή την έχουν ξεπεράσει. Ορισμένοι, όπως ο Giorgio Armani, ο 89χρονος ιδρυτής του ιταλικού οίκου μόδας, είναι άτεκνοι. Άλλοι έχουν απογόνους που θέλουν να χαράξουν τη δική τους πορεία. O Dalian Wanda, ένας εκτεταμένος όμιλος του Χονγκ Κονγκ, συζητήθηκε πολύ όταν αποδείχθηκε ότι ο μοναδικός γιος του ιδρυτή, Wang Jianlin, δεν θα αναλάβει την εταιρεία.
Οι περισσότερες επιχειρήσεις χωρίς κληρονόμους μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλες ή γνωστές, αλλά είναι πολυάριθμες. Οι ιδιοκτήτες ηλικίας 65 ετών και άνω αντιπροσωπεύουν το 23% των αμερικανικών επιχειρήσεων με τουλάχιστον έναν εργαζόμενο, από 20% το 2017. Το ποσοστό των Γερμανών επιχειρηματιών-ιδιοκτητών άνω των 60 ετών έχει σκαρφαλώσει στο 31%, ποσοστό τριπλάσιο απ’ ό,τι πριν από δύο δεκαετίες. Μόνο ένας στους δέκα είναι κάτω των 40. Το υπουργείο Οικονομίας της Ιαπωνίας υπολογίζει ότι μέχρι το 2025 σχεδόν 2,5 εκατ. μικρομεσαίες επιχειρήσεις στη χώρα θα έχουν ιδιοκτήτες άνω των 70 ετών. Οι μισές από αυτές δεν έχουν σχέδια διαδοχής.
Σε κανέναν ιδιοκτήτη δεν αρέσει να βλέπει το έργο μιας ζωής να ακυρώνεται. Όταν οι κατά τα άλλα επιτυχημένες εταιρείες αναδιπλώνονται χωρίς νέο ιδιοκτήτη ή πωλούνται κομμάτι-κομμάτι από τους κληρονόμους, χάνουν πολύτιμη τεχνογνωσία και άυλα περιουσιακά στοιχεία. Το να αφανιστούν και να παραδοθούν στη λήθη μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη για το παραγωγικό δυναμικό της ευρύτερης οικονομίας. Ευτυχώς για τους ιδιοκτήτες και τις κυβερνήσεις, υπάρχει σωτηρία χάρη σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη βιομηχανία ψευδο-κληρονόμων.
Η πιο καθιερωμένη ομάδα αρωγών, τα λεγόμενα search funds, είναι παρακλάδι της αμερικανικής βιομηχανίας ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων. Το πρώτο τέτοιο fund δημιουργήθηκε το 1984 από έναν καθηγητή του Graduate School of Business (GSB) του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Πολλά από αυτά διευθύνονται από έναν ή δύο κατόχους ΜΒΑ γύρω στα 30 -οι απόφοιτοι του GSB έχουν μακρά παράδοση στον τομέα. Συγκεντρώνουν κεφάλαια από εξωτερικούς επενδυτές, εντοπίζουν μία μικρή ή μεσαία επιχείρηση, συνήθως αξίας μικρότερης των 10 εκατ. δολαρίων, την αγοράζουν από τους ιδιοκτήτες τους και αναλαμβάνουν ως διευθύνοντες σύμβουλοι πλήρους απασχόλησης.
Τα search funds εμφανίζονται τώρα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου οι γηράσκουσες οικονομίες της Ευρώπης προσφέρουν πλούσια συγκομιδή. Ο Arturo Alvarez, ιδρυτής ενός ισπανικού search fund, λέει ότι τα τελευταία περίπου δύο χρόνια έχει εξετάσει 3.000 εταιρείες στην Ισπανία και την Πορτογαλία και έχει συζητήσει με περίπου 400, από τις οποίες θα επιλέξει μόνο μία. Ο Jürgen Miller, επενδυτής σε search fund από το Μόναχο, σημειώνει ότι πολλές από τις περισσότερες από 500.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του τρομερού Mittelstand της Γερμανίας, με ετήσιες πωλήσεις μεταξύ 2 εκατ. ευρώ (2,2 εκατ. δολάρια) και 50 εκατ. ευρώ, διοικούνται από ηλικιωμένους επιχειρηματίες που θα προτιμούσαν να απολαμβάνουν τον ήλιο της Μαγιόρκα.
Ο επόμενος στόχος μπορεί να είναι η Ιαπωνία. Στο παρελθόν ορισμένοι Ιάπωνες ιδρυτές χωρίς αρσενικό κληρονόμο βασίστηκαν στην ιδιότυπη πρακτική της υιοθεσίας ενηλίκων -ο γαμπρός ή ο πιστός υπάλληλος μπορεί να γίνει νόμιμος διάδοχος του ιδιοκτήτη της επιχείρησης, αποφεύγοντας τους φόρους δωρεάς. Σήμερα οι υιοθετημένες κόρες είναι επίσης αποδεκτές. Ωστόσο, οι αδυσώπητες δημογραφικές τάσεις καθιστούν την υιοθεσία αυτήν όλο και πιο δύσκολη. Οι 70άρηδες Ιάπωνες, 16,4 εκατομμύρια σήμερα, είναι τέσσερις προς τρεις περισσότεροι από τους 20άρηδες.
Παραδόξως, η πιο δημογραφικά προβληματική μεγάλη οικονομία του κόσμου δεν έχει προσελκύσει μέχρι στιγμής πολλά search funds. Ωστόσο, ορισμένοι τύποι επιχειρηματικότητας επωφελούνται από τον δημογραφικό γκρεμό της με άλλους τρόπους. Το Μ&Α Research Institute, που δημιουργήθηκε το 2018 και εισήχθη στο χρηματιστήριο του Τόκιο τον Ιούνιο του 2022, είναι ένας μεσίτης διαδοχής. Χρησιμοποιεί έξυπνους αλγορίθμους μηχανικής μάθησης για να συνδυάσει αγοραστές, κυρίως εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων ή μεγαλύτερες ιαπωνικές εταιρείες, και πωλητές. Τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων-στόχων της αξίζουν λιγότερο από 3,5 εκατ. δολάρια. Ο 32χρονος ιδρυτής της εταιρείας, Sagami Shunsaku, λέει ότι περίπου τέσσερις στους πέντε ιδιοκτήτες που συναντά θέλουν να πουλήσουν επειδή δεν έχουν εναλλακτικό σχέδιο διαδοχής. Ορισμένοι είναι στα 90.
Ο κλάδος των ψευδο-κληρονόμων είναι ακόμη μηδαμινός. Μεταξύ 1986 και 2021 τα search funds πραγματοποίησαν συμφωνίες συνολικής αξίας μόλις 2,3 δισ. δολαρίων. Ωστόσο, η δημοτικότητά τους αυξάνεται: το ένα τρίτο αυτού του ποσού επενδύθηκε μόνο το 2020 και το 2021, ενώ από τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουν προκύψει περισσότερα.
Οι δουλειές τους βιώνουν άνθηση. Σύμφωνα με μια μελέτη του GSB, το τυπικό search fund έχει ετήσιο εσωτερικό συντελεστή απόδοσης (IRR) -το προτιμώμενο μέτρο απόδοσης της βιομηχανίας ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων, το οποίο υπολογίζει τις αποδόσεις των κεφαλαίων που έχουν αναπτυχθεί, αλλά αγνοεί τυχόν μη επενδυμένα χρήματα- 35%. Συγκριτικά, κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες τα συμβατικά ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια παράγουν έναν IRR της τάξης του 15%. Ο Jan Simon του IESE Business School στην Ισπανία (και επενδυτής σε search funds) λέει ότι οι εξαιρετικές αποδόσεις οφείλονται σε έναν συνδυασμό μικρού ανταγωνισμού από μεγαλύτερες εταιρείες ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων, οι οποίες προτιμούν πολύ μεγαλύτερες συμφωνίες, και μεγάλης συμμετοχής των νέων συνδιαχειριστών εταίρων.
Το Μ&Α Research Institute είναι εξίσου προσοδοφόρο. Τα λειτουργικά του κέρδη υπερδιπλασιάστηκαν το τελευταίο οικονομικό έτος, σε 32 εκατ. δολάρια. Η τιμή της μετοχής του έχει αυξηθεί περισσότερο από 450% από την εισαγωγή του στο χρηματιστήριο. Νωρίτερα φέτος, η συμμετοχή του κ. Sagami τον έκανε τον νεότερο δισεκατομμυριούχο της Ιαπωνίας. Έχει ήδη βάλει στο μάτι άλλα μέρη της Ασίας που γηράσκουν ραγδαία, όπως η Σιγκαπούρη.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
