THEPOWERGAME
Το 2010 ο Eric Dubarry και ο δίχρονος γιος του, Seamus, διέσχιζαν έναν δρόμο στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όταν ένας ηλικιωμένος οδηγός μπέρδεψε το γκάζι με το φρένο και έπεσε πάνω τους και σε έναν άλλο άνδρα. Εκσφενδονίστηκαν εδώ κι εκεί στον δρόμο -το καροτσάκι καρφώθηκε πάνω σε έναν στύλο της αντίστοιχης ΔΕΗ. Στο νοσοκομείο εκείνο το βράδυ, η Michelle DuBarry, η μητέρα του Seamus, θυμάται την ερώτηση που ερχόταν στο μυαλό τους ξανά και ξανά: «Θεέ μου, πώς θα πληρώσουμε τα έξοδα;». Την επομένη του ατυχήματος ο Seamus πέθανε. Το νοσοκομείο χρέωσε την ασφάλεια του ζευγαριού με 180.000 δολάρια για τη φροντίδα του. Οι DuBarrys έπρεπε να πληρώσουν ως συμμετοχή 4.500 δολάρια, ενώ δεν είχαν καμία κάλυψη για τον χρόνο απουσίας από τη δουλειά που έπρεπε να πάρουν. Η κ. DuBarrys πίστευε ότι τουλάχιστον η ασφάλεια του αυτοκινήτου του οδηγού θα κάλυπτε κάποια από αυτά τα έξοδα.
Γρήγορα διαπίστωσε ότι δεν είχαν και πολλές ελπίδες να συμβεί. Ο οδηγός που σκότωσε τον Seamus είχε μόλις 100.000 δολάρια κάλυψη αστικής ευθύνης ανά θύμα. Πριν οι DuBarrys δουν δεκάρα, οι ασφαλιστές υγείας και αυτοκινήτου τους απαίτησαν ολόκληρο το ποσό για να καλύψουν τα έξοδά τους. Τελικά, με τη βοήθεια ενός δικηγόρου, πήραν κάποια χρήματα πίσω. Ωστόσο, λέει η κ. DuBarry, «αυτό το ερώτημα απελπισίας εξακολουθούσε να επανέρχεται: γιατί είναι τόσο δύσκολο;».
Έτσι, ξεκίνησε μια εκστρατεία για την αλλαγή του νόμου στο Όρεγκον, ο οποίος επέτρεπε στα νοσοκομεία και στους ασφαλιστές να παίρνουν την πρώτη δόση από κάθε διακανονισμό -και το πέτυχε. Ωστόσο, το πραγματικό πρόβλημα, επισημαίνει, ήταν το χαμηλό επίπεδο κάλυψης της αστικής ευθύνης. «Στο Όρεγκον το ελάχιστο ποσό ασφάλισης που απαιτείται να έχεις είναι 25.000 δολάρια», λέει. «Και μάλιστα τη στιγμή που αν χρειαστεί να νοσηλευτείς στην εντατική, τα χρήματα εξανεμίζονται εν ριπή οφθαλμού».
Η ασφάλιση αυτοκινήτου στην Αμερική γίνεται πολύ πιο ακριβή. Κατά το έτος έως τον Δεκέμβριο του 2023 οι τιμές που καταβάλλονται γι’ αυτήν, όπως μετρώνται από τον δείκτη τιμών καταναλωτή, αυξήθηκαν κατά 20%, ακόμα και τη στιγμή που ο πληθωρισμός συνολικά υποχωρεί. Οι τιμές συχνά ελέγχονται σε πολιτειακό επίπεδο, αλλά οι ρυθμιστικές αρχές εγκρίνουν τις αυξήσεις επειδή ο κλάδος χάνει χρήματα με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Σύμφωνα με την American Property Casualty Insurance Association (APCIA), μια εμπορική ένωση, πέρυσι οι ασφαλιστικές πλήρωσαν 1,08 δολάριο σε αποζημιώσεις για κάθε 1 δολάριο σε ασφάλιστρα που εισέπραξαν.
Κι όμως, αυτό που δείχνει η ιστορία της κ. DuBarry είναι ότι, στην πραγματικότητα, η αμερικανική ασφάλιση αυτοκινήτων εξακολουθεί να είναι υπερβολικά φθηνή. Όσο κι αν οι οδηγοί δυσανασχετούν με την καταβολή υψηλότερων ασφαλίστρων, η ασφάλιση καλύπτει μόνο ένα μικρό μέρος του κόστους που προκαλούν τα τροχαία ατυχήματα. Αντ’ αυτού, οι ασφαλιστές υγείας, η κυβέρνηση και οι οδηγοί που εμπλέκονται σε ατυχήματα επωμίζονται το βάρος και τα θύματα σπάνια αποζημιώνονται πλήρως.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι από την NHTSA, τη ρυθμιστική αρχή της Αμερικής για την ασφάλεια των αυτοκινητοδρόμων, το άμεσο οικονομικό κόστος των τροχαίων ατυχημάτων το 2019 ήταν 340 δισ. δολάρια ή περίπου 1,6% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η NHTSA λέει ότι η ασφάλιση -και όχι μόνο η ασφάλιση αυτοκινήτου- κάλυπτε μόλις το 54% αυτού του ποσού. Ο οργανισμός ανεβάζει το πραγματικό κοινωνικό κόστος, συμπεριλαμβανομένων των χαμένων ετών ζωής, σε σχεδόν 1,4 τρισ. δολάρια. Το 2019, 9 εκατ. άνθρωποι ενεπλάκησαν σε σοβαρά τροχαία ατυχήματα και δυστυχήματα -περίπου 4,5 εκατ. άνθρωποι υπέστησαν τραυματισμούς και 36.000 έχασαν τη ζωή τους.
Έκτοτε, ο αριθμός των σοβαρών ατυχημάτων έχει αυξηθεί. Είναι δύσκολο να πει κανείς γιατί ακριβώς. Τα νέα, βαρύτερα σπορ ΙΧ οχήματα και τα ημιφορτηγά φαίνεται να είναι τα πιο θανατηφόρα. Μετά την πανδημία, η κυκλοφορία έχει κατανεμηθεί πιο ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της ημέρας και έτσι οι ταχύτητες έχουν αυξηθεί. Οι ασφαλιστές επισημαίνουν επίσης ότι περισσότεροι άνθρωποι οδηγούν ενώ κοιτάζουν το τηλέφωνό τους. Όποια κι αν είναι η αιτία της έξαρσης, το 2022 σχεδόν 43.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα, συμπεριλαμβανομένων 7.500 πεζών -ο υψηλότερος αριθμός από το 1981.
Η «σπαρτιάτικη» ασφάλιση αυτοκινήτων της Αμερικής ξεχωρίζει στον πλούσιο κόσμο. Η νόμιμη ελάχιστη κάλυψη για σωματικές βλάβες διαφέρει από πολιτεία σε πολιτεία, αλλά πουθενά δεν ξεπερνά τις 100.000 δολάρια ανά ατύχημα. Σύμφωνα με το Insurance Research Council (IRC), έναν ανεξάρτητο φορέα δεδομένων του κλάδου, το 29% των αποζημιώσεων σε εθνικό επίπεδο (και πάνω από το 50% σε αρκετές πολιτείες) αφορούν άτομα που είναι ασφαλισμένα με τα ελάχιστα όρια της πολιτείας. Ελάχιστα συμβόλαια υπερβαίνουν τις μερικές εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια αστικής ευθύνης. Το κόστος ενός σοβαρού ατυχήματος «δεν πρόκειται ποτέ να καλυφθεί από αυτά», λέει ο Dale Porfilio, του IRC. Αντίθετα, στη Γερμανία οι οδηγοί υποχρεούνται να έχουν 7,5 εκατ. ευρώ (8,2 εκατ. δολάρια) κάλυψη σωματικών βλαβών και στη Βρετανία η ευθύνη είναι απεριόριστη. Επιπλέον, σε αυτές τις χώρες το να μπεις στο νοσοκομείο δεν σημαίνει ότι θα πληρώσεις κάποιον λογαριασμό που θα σε οδηγήσει στη χρεοκοπία.
Γιατί όμως τα νόμιμα όρια ευθύνης δεν αυξάνονται; Το πρόβλημα, επισημαίνει ο Robert Gordon, αντιπρόεδρος της APCIA, είναι ότι αυτό θα έκανε την ασφάλιση να κοστίζει περισσότερο, το οποίο με τη σειρά του είναι βαθιά αντιδημοφιλές.
Τον Οκτώβριο η Καλιφόρνια αύξησε τα ελάχιστα όρια για την κάλυψη σωματικών βλαβών, αλλά σε μόλις 30.000 δολάρια ανά θύμα. Μερικές πολιτείες κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το Μίσιγκαν, όπου η ασφάλιση αυτοκινήτων είναι μεικτή, πράγμα που σημαίνει ότι τα θύματα διεκδικούν από τα δικά τους ασφαλιστικά συμβόλαια, ανεξάρτητα από το ποιος έφταιγε για το ατύχημα, το 2019 αφαίρεσε την απαίτηση για ασφάλιση που να καλύπτει απεριόριστες ιατρικές δαπάνες. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη πτώση των ασφαλίστρων, αψηφώντας την εθνική τάση (προηγουμένως οι οδηγοί του Μίσιγκαν είχαν υψηλότερους λογαριασμούς από τους περισσότερους). Η Gretchen Whitmer, η Δημοκρατική κυβερνήτης της πολιτείας, θεωρεί ότι αυτό είναι νίκη για τους καταναλωτές.
Τα φθηνότερα ασφάλιστρα δεν σημαίνουν ότι το κόστος εξαφανίζεται. Πράγματι, καθώς οι τιμές αυξάνονται σε εθνικό επίπεδο, εν μέρει λόγω του μεγαλύτερου αριθμού ατυχημάτων, ορισμένοι ανησυχούν ότι περισσότεροι οδηγοί θα εγκαταλείψουν εντελώς την αγορά ασφάλισης. Ήδη περίπου ένας στους οκτώ Αμερικανούς οδηγούς δεν καλύπτεται, ποσοστό πολύ υψηλότερο απ’ ό,τι σε άλλες πλούσιες χώρες. Ο David Abels, δικηγόρος ειδικευμένος στις σωματικές βλάβες στο Ιλινόις, λέει ότι «στην πραγματικότητα πρέπει να προστατευτείς εσύ ο ίδιος». Οι οδηγοί, με άλλα λόγια, επιδοτούνται, ενώ το κοινωνικό σύνολο πληρώνει τον λογαριασμό.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
