THEPOWERGAME
Σημείωση του συντάκτη (20 Νοεμβρίου 2023): μετά τη δημοσίευση του άρθρου ανακοινώθηκε ότι ο Sam Altman θα επιστρέψει ως CEO στην OpenAI.
Δεν υπάρχει αμφιβολία για την αφοσίωση του Sam Altman στην OpenΑΙ, την εταιρεία που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ). Ως συνιδρυτής και επικεφαλής φάνηκε να εργάζεται τόσο ακατάπαυστα για την επιτυχία της, όσο και σε μια προηγούμενη νεοφυή επιχείρηση, όπου η αφοσίωσή του τον οδήγησε σε μια κρίση σκορβούτου, μια ασθένεια που συνδέεται περισσότερο με τους ναυτικούς μιας άλλης εποχής, που παρέμεναν πολύ καιρό στη θάλασσα χωρίς πρόσβαση σε φρέσκα τρόφιμα. Έτσι, η ξαφνική απόλυσή του στις 17 Νοεμβρίου προκάλεσε σοκ. Οι λόγοι για τους οποίους το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας έχασε την εμπιστοσύνη του στον κ. Altman δεν είναι σαφείς. Οι φήμες αναφέρουν ανησυχία για τα παράπλευρα σχέδιά του και φόβους ότι προχωρούσε πολύ γρήγορα στην επέκταση των εμπορικών προσφορών της OpenΑΙ, χωρίς να εξετάζει τις επιπτώσεις στην ασφάλεια, σε μια εταιρεία που έχει παράλληλα δεσμευτεί να αναπτύξει την τεχνολογία για το «μέγιστο όφελος της ανθρωπότητας».
Οι επενδυτές της εταιρείας και ορισμένοι από τους υπαλλήλους της ζήτησαν την επαναπρόσληψη του κ. Altman, αλλά το διοικητικό συμβούλιο επέμεινε στις θέσεις του: αργά στις 19 Νοεμβρίου διόρισε τον Emmett Shear, πρώην επικεφαλής της Twitch, μιας υπηρεσίας video-streaming, ως προσωρινό διευθύνοντα σύμβουλο. Τα γεγονότα στην OpenΑΙ είναι η δραματικότερη εκδήλωση ενός ευρύτερου χάσματος στη Silicon Valley. Από τη μία πλευρά βρίσκονται οι doomers, οι οποίοι πιστεύουν ότι, αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για την ανθρωπότητα και, ως εκ τούτου, υποστηρίζουν αυστηρότερες ρυθμίσεις. Απέναντί τους βρίσκονται οι boomers, οι οποίοι υποβαθμίζουν τους φόβους μιας αποκάλυψης της τεχνητής νοημοσύνης και τονίζουν τις δυνατότητές της να εκτοξεύσει την πρόοδο. Το στρατόπεδο που θα έχει μεγαλύτερη επιρροή θα μπορούσε είτε να ενθαρρύνει είτε να αποτρέψει αυστηρότερες ρυθμίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα μπορούσαν να καθορίσουν ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο από την τεχνητή νοημοσύνη στο μέλλον.
Η εταιρική δομή της OpenΑΙ εμπεριέχει αυτό το χάσμα. Ιδρύθηκε ως μη κερδοσκοπική εταιρεία το 2015, αλλά, τρία χρόνια αργότερα δημιούργησε μια κερδοσκοπική θυγατρική εταιρεία για να χρηματοδοτήσει την ανάγκη της για ακριβή υπολογιστική ισχύ και ανθρώπινο δυναμικό, προκειμένου να δώσει ώθηση στην τεχνολογία. Η ικανοποίηση των αντικρουόμενων στόχων των doomers και των boomers υπήρξε ανέκαθεν δύσκολη.
Η διάσπαση αντανακλά εν μέρει φιλοσοφικές διαφορές. Πολλοί από το στρατόπεδο των doomers ενστερνίζονται τον «αποτελεσματικό αλτρουισμό», ένα κίνημα που ανησυχεί για την πιθανότητα η τεχνητή νοημοσύνη να εξαφανίσει την ανθρωπότητα. Στους ανησυχούντες περιλαμβάνεται ο Dario Amodei, ο οποίος εγκατέλειψε την OpenΑΙ για να ξεκινήσει την Anthropic, μια άλλη κατασκευάστρια μοντέλων. Άλλες μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Microsoft και η Amazon, είναι επίσης μεταξύ εκείνων που ανησυχούν για την ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι boomers υποστηρίζουν μια κοσμοθεωρία που ονομάζεται «αποτελεσματικός επιταχυντισμός», η οποία αντιτείνει ότι όχι μόνο θα πρέπει να επιτραπεί στην τεχνητή νοημοσύνη να προχωρήσει απρόσκοπτα, αλλά και να επιταχυνθεί. Επικεφαλής της εκστρατείας είναι ο Marc Andreessen, συνιδρυτής της Andreessen Horowitz, μιας εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων. Αλλά και άλλοι ειδήμονες της τεχνητής νοημοσύνης φαίνεται να συμφωνούν με αυτό. Οι Yann LeCun και Andrew Ng της Meta και ένα πλήθος νεοσύστατων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των Hugging Face και Mistral ΑΙ, έχουν ταχθεί υπέρ λιγότερο περιοριστικών ρυθμίσεων.
Ο κ. Altman φάνηκε να κατανοεί και τις δύο ομάδες, ζητώντας δημοσίως «προστατευτικές μπάρες» για να καταστήσει την τεχνητή νοημοσύνη ασφαλή, ενώ ταυτόχρονα πίεζε την OpenΑΙ να αναπτύξει πιο ισχυρά μοντέλα και να λανσάρει νέα εργαλεία, όπως ένα κατάστημα εφαρμογών για τους χρήστες, ώστε να μπορούν να δημιουργήσουν τα δικά τους chatbots. Ο μεγαλύτερος επενδυτής της, η Microsoft, η οποία έχει διοχετεύσει πάνω από 10 δισ. δολάρια στην OpenΑΙ για ένα ποσοστό 49%, χωρίς να λάβει καμία θέση στο διοικητικό συμβούλιο της μητρικής εταιρείας, λέγεται ότι είναι δυσαρεστημένη, καθώς πληροφορήθηκε για την απόλυση μόλις λίγα λεπτά πριν από τον κ. Altman. Τώρα, που δεν επιστρέφει, φαίνεται πιθανό ότι OpenΑΙ να συνταχθεί πιο σταθερά με τους doomers.
Ωστόσο, φαίνεται να συμβαίνουν πολύ περισσότερα από αφηρημένες προσεγγίσεις. Όπως συμβαίνει, οι δύο ομάδες χωρίζονται επίσης σε πιο εμπορικές γραμμές. Οι doomers είναι οι πρώτοι που κινήθηκαν στην κούρσα της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν βαθύτερες τσέπες και υποστηρίζουν τα ιδιόκτητα μοντέλα. Οι boomers, από την άλλη, είναι πιο πιθανό να είναι επιχειρήσεις που καλύπτουν το χαμένο έδαφος, είναι μικρότερες και προτιμούν το λογισμικό ανοικτού κώδικα.
Ας ξεκινήσουμε με τους πρώιμους νικητές. Το ChatGPT της OpenΑΙ απέκτησε 100 εκατ. χρήστες σε μόλις δύο μήνες μετά το λανσάρισμά του, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε η Anthropic, που ιδρύθηκε από αποστάτες της OpenΑΙ και τώρα αποτιμάται στα 25 δισ. δολάρια. Οι ερευνητές της Google έγραψαν την αρχική εργασία για τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, το λογισμικό που εκπαιδεύεται σε τεράστιες ποσότητες δεδομένων και στηρίζει τα chatbots, συμπεριλαμβανομένου του ChatGPT. Η εταιρεία παράγει μεγαλύτερα και εξυπνότερα μοντέλα, καθώς και ένα chatbot που ονομάζεται Bard.
Το προβάδισμα της Microsoft, εν τω μεταξύ, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο μεγάλο της στοίχημα στην OpenΑΙ. Η Amazon σχεδιάζει να επενδύσει έως και 4 δισ. δολάρια στην Anthropic. Ωστόσο, στην τεχνολογία το να κινείσαι πρώτος δεν εγγυάται πάντοτε την επιτυχία. Σε μια αγορά όπου τόσο η τεχνολογία όσο και η ζήτηση εξελίσσονται ραγδαία, οι νεοεισερχόμενοι έχουν άφθονες ευκαιρίες να ανατρέψουν τους κατεστημένους.
Κάτι τέτοιο μπορεί να δώσει πρόσθετη ισχύ στην πίεση που ασκούν οι doomers για αυστηρότερους κανόνες. Σε κατάθεσή του στο αμερικανικό Κογκρέσο τον Μάιο, ο κ. Altman εξέφρασε φόβους ότι η βιομηχανία θα μπορούσε να «προκαλέσει σημαντική ζημιά στον κόσμο» και προέτρεψε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να θεσπίσουν ειδικούς κανονισμούς για την τεχνητή νοημοσύνη. Τον ίδιο μήνα, 350 επιστήμονες και στελέχη τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης από την OpenΑΙ, την Anthropic, την Google και άλλες υπέγραψαν μια λιτή δήλωση που προειδοποιούσε για τον «κίνδυνο εξαφάνισης» που εγκυμονεί η τεχνητή νοημοσύνη, εφάμιλλο του πυρηνικού πολέμου και των πανδημιών. Παρά τις τρομακτικές προοπτικές, καμία από τις εταιρείες που υποστήριξαν τη δήλωση δεν έθεσε σε παύση τις δικές της εργασίες για τη δημιουργία ισχυρότερων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης.
Οι πολιτικοί προσπαθούν να δείξουν ότι λαμβάνουν τους κινδύνους σοβαρά υπόψη. Τον Ιούλιο η κυβέρνηση του προέδρου Joe Biden ζήτησε από επτά κορυφαίους κατασκευαστές μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων των Microsoft, OpenΑΙ, Meta και Google, να αναλάβουν «εθελοντικές δεσμεύσεις», ώστε τα προϊόντα τους να ελέγχονται από ειδικούς προτού διατεθούν στο κοινό. Την 1η Νοεμβρίου η βρετανική κυβέρνηση έπεισε μια παρόμοια ομάδα να υπογράψει μια άλλη μη δεσμευτική συμφωνία, που επέτρεπε στις ρυθμιστικές Αρχές να ελέγχουν τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης τους ως προς την αξιοπιστία και τις πιθανόν επιβλαβείς δυνατότητές τους στην εθνική ασφάλεια, για παράδειγμα, μεταξύ άλλων. Λίγες ημέρες νωρίτερα ο κ. Biden εξέδωσε ένα εκτελεστικό διάταγμα με πολύ μεγαλύτερη ισχύ, το οποίο υποχρεώνει κάθε εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που κατασκευάζει μοντέλα άνω ενός συγκεκριμένου μεγέθους -που ορίζεται από την υπολογιστική ισχύ που χρειάζεται το λογισμικό- να ενημερώνει την κυβέρνηση και να μοιράζεται τα αποτελέσματα των δοκιμών ασφαλείας.
Μια άλλη διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο ομάδων είναι το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης ανοικτού κώδικα. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ήταν είτε ιδιόκτητα, όπως αυτά των OpenΑΙ, Anthropic και Google, είτε ανοικτού κώδικα. Η κυκλοφορία τον Φεβρουάριο του Llama, ενός μοντέλου που δημιουργήθηκε από τη Meta, έδωσε ώθηση στη δραστηριότητα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης ανοικτού κώδικα (βλ. διάγραμμα). Οι υποστηρικτές δηλώνουν ότι τα μοντέλα ανοικτού κώδικα είναι ασφαλέστερα επειδή είναι ανοικτά σε έλεγχο. Οι αρνητές ανησυχούν ότι η δημοσιοποίηση αυτών των ισχυρών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης θα επιτρέψει σε κακοποιά στοιχεία να τα χρησιμοποιήσουν για κακόβουλους σκοπούς.
Βέβαια, η διαμάχη για τον ανοικτό κώδικα μπορεί επίσης να αντανακλά εμπορικά κίνητρα. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων, για παράδειγμα, είναι μεγάλοι οπαδοί του, ίσως επειδή προσβλέπουν σε έναν τρόπο οι νεοσύστατες επιχειρήσεις που υποστηρίζουν να προφθάσουν τις εξελίξεις ή να αποκτήσουν ελεύθερη πρόσβαση σε μοντέλα. Οι κατεστημένες εταιρείες μπορεί να φοβούνται τον ανταγωνισμό. Ένα υπόμνημα, το οποίο διέρρευσε τον Μάιο, και συντάχθηκε από κάποιους εργαζόμενους στην Google που γνωρίζουν εκ των έσω, παραδέχεται ότι τα μοντέλα ανοικτού κώδικα, σε ορισμένες εργασίες, επιτυγχάνουν αποτελέσματα συγκρίσιμα με τα ιδιόκτητα ξαδέλφια τους και κοστίζουν πολύ λιγότερο για την κατασκευή τους. Το υπόμνημα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ούτε η Google ούτε η OpenΑΙ διαθέτουν αμυντική «τάφρο» έναντι των ανταγωνιστών ανοικτού κώδικα.
Μέχρι στιγμής, οι ρυθμιστικές Αρχές φαίνεται να είναι δεκτικές στο επιχείρημα των doomers. Το εκτελεστικό διάταγμα του κ. Biden θα μπορούσε να φρενάρει την τεχνητή νοημοσύνη ανοικτού κώδικα. Ο ευρύς ορισμός του διατάγματος για τα μοντέλα «διπλής χρήσης», τα οποία μπορεί να έχουν τόσο στρατιωτικούς όσο και πολιτικούς σκοπούς, επιβάλλει περίπλοκες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων στους κατασκευαστές τέτοιων μοντέλων, οι οποίες μπορεί με τον καιρό να συμπεριλάβουν και τα μοντέλα ανοικτού κώδικα. Ο βαθμός στον οποίο οι κανόνες αυτοί μπορούν να εφαρμοστούν σήμερα δεν είναι σαφής. Θα μπορούσαν όμως να αποκτήσουν ισχύ με την πάροδο του χρόνου, π.χ. αν ψηφιστούν νέοι νόμοι.
Ωστόσο, δεν εντάσσονται όλες οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας στη μία ή την άλλη πλευρά του χάσματος. Η απόφαση της Meta να ανοίξει τα μοντέλα της τεχνητής νοημοσύνης σε ανοικτό κώδικα την έκανε απροσδόκητο υπέρμαχο των νεοφυών επιχειρήσεων, δίνοντάς τους πρόσβαση σε ένα ισχυρό μοντέλο πάνω στο οποίο μπορούν να δημιουργήσουν καινοτόμα προϊόντα. Η Meta στοιχηματίζει ότι η έξαρση της καινοτομίας που προκάλεσαν τα εργαλεία ανοικτού κώδικα θα τη βοηθήσει τελικά δημιουργώντας νεότερες μορφές περιεχομένου που θα κρατήσουν τους χρήστες της «κολλημένους» και τους διαφημιστές της ευχαριστημένους. Η Apple είναι μια άλλη «αιρετική». Η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας στον κόσμο παραμένει εκκωφαντικά σιωπηλή σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη. Κατά την παρουσίαση του νέου iPhone τον Σεπτέμβριο η εταιρεία ανακοίνωσε πολυάριθμα χαρακτηριστικά που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη χωρίς να αναφέρει τον όρο. Όταν τα στελέχη της πιέζονται, τείνουν να εκθειάζουν τη «μηχανική μάθηση», έναν άλλο όρο για την τεχνητή νοημοσύνη.
Ακούγεται έξυπνο. Οι εξελίξεις στην OpenΑΙ δείχνουν πόσο επιζήμιος μπορεί να είναι ο πολιτισμικός πόλεμος για την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτοί οι πόλεμοι, όμως, θα διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία εξελίσσεται και ρυθμίζεται -και θα κρίνουν ποιος τελικά θα καρπωθεί τα λάφυρα.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
