THEPOWERGAME
H Ευρώπη όδευε προς το σφαγείο για χρόνια και μέχρι το 1914 η σύγκρουση ήταν σχεδόν αναπόφευκτη -αυτό, τουλάχιστον, είναι το επιχείρημα που προβάλλεται συχνά εκ των υστέρων. Ωστόσο, εκείνη την εποχή, όπως σημείωσε ο Niall Ferguson, ιστορικός, σε ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε το 2008, η αίσθηση των επενδυτών ήταν διαφορετική. Γι’ αυτούς ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήρθε ως σοκ. Μέχρι την εβδομάδα πριν ξεσπάσει, οι τιμές στις αγορές ομολόγων, νομισμάτων και χρήματος μόλις και μετά βίας άλλαζαν. Και μετά… άρχισε η κόλαση. «Το City γνώρισε μέσα σε μια στιγμή τι σημαίνει πόλεμος», γράψαμε στο φύλλο μας την 1η Αυγούστου 1914.
Θα μπορούσαν οι χρηματοπιστωτικές αγορές για ακόμα μια φορά να έχουν υποτιμήσει τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης; Στο πλαίσιο του εφιαλτικού σεναρίου, η κάθοδος σε έναν τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, όταν τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα ουκρανικά σύνορα. Σήμερα η μάχη του Ισραήλ κατά της Χαμάς έχει την τρομακτική δυναμική να εξαπλωθεί πέρα από τα σύνορά του. Η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την Ουκρανία όσο και για το Ισραήλ και στο Ιράκ και τη Συρία οι βάσεις της υπερδύναμης έχουν δεχθεί πυρά, πιθανώς από πληρεξούσιους του Ιράν. Εάν η Κίνα αποφασίσει ότι είναι καιρός να επωφεληθεί από το γεγονός ότι η υπερδύναμη έχει στραμμένη την προσοχή της αλλού και να εισβάλει στην Ταϊβάν, η Αμερική θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταλήξει να συρθεί σε τρεις πολέμους ταυτόχρονα. Ο υπόλοιπος κόσμος κινδυνεύει αυτοί οι πόλεμοι να αλληλοσυνδεθούν και να μετατραπούν σε κάτι καταστροφικότερο.
Αυτό το σενάριο θα έθετε φυσικά τις οικονομικές απώλειες χαμηλότερα στη λίστα των φρικαλεοτήτων, αλλά, ακόμα κι έτσι, είναι μέρος της δουλειάς των επενδυτών να εξετάσουν ακριβώς τι θα σήμαινε όλο αυτό για το χαρτοφυλάκιό τους. Μέχρι στιγμής, η πιθανότητα ενός Παγκόσμιου Πολέμου έχει προκαλέσει μόλις και μετά βίας μια κάποια αναταραχή στις αγορές. Η αλήθεια είναι ότι εδώ και αρκετό καιρό έχουν καταληφθεί περισσότερο από τον φόβο, παρά από την απληστία. Οι τιμές των ομολόγων κλυδωνίστηκαν, ακόμα και για τα υποτιθέμενα «ακίνδυνα» αμερικανικά κρατικά ομόλογα, με τις αποδόσεις να ανεβαίνουν για το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες στην Αμερική, την Κίνα και την Ευρώπη υποχωρούν για τρεις συνεχόμενους μήνες. Ωστόσο, αυτή η αστάθεια μπορεί να εξηγηθεί εύλογα από παράγοντες καιρού ειρήνης, συμπεριλαμβανομένου του υπερμεγέθους κυβερνητικού δανεισμού, των προσδοκιών για τα επιτόκια και των μετόχων, των οποίων η προηγούμενη αισιοδοξία τις ώθησε αρκετά ψηλά.
Εν ολίγοις, τίποτα δεν μοιάζει καθόλου με τον πανικό που θα περίμενε κανείς αν οι πιθανότητες να βυθιστεί ο κόσμος σε πόλεμο αυξάνονταν. Το πιο αισιόδοξο συμπέρασμα είναι ότι τέτοιες πιθανότητες είναι πραγματικά κοντά στο μηδέν. Ένα πιο σκοτεινό είναι ότι, όπως και οι επενδυτές του 1914, οι σημερινοί μπορεί απλώς να εθελοτυφλούν. Η ιστορία δείχνει και μια τρίτη πιθανότητα: ότι ακόμα κι αν οι επενδυτές αναμένουν έναν μεγάλο πόλεμο, δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να επωφεληθούν αξιόπιστα από αυτόν.
Ο ευκολότερος τρόπος για να το καταλάβετε αυτό είναι να φανταστείτε τον εαυτό σας το 1914, γνωρίζοντας ότι ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκεται προ των πυλών. Θα πρέπει να τοποθετήσετε τα στοιχήματά σας γρήγορα -εντός εβδομάδων τα κύρια χρηματιστήρια στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και την ηπειρωτική Ευρώπη θα κλείσουν. Θα έμεναν έτσι για μήνες. Θα μπορούσατε να μαντέψετε με πόσους τρόπους και προς τα πού θα μπορούσε να έχει γυρίσει ο πόλεμος μέχρι τότε; Εάν κρίνατε σοφά ότι οι αμερικανικές μετοχές είναι ένα καλό στοίχημα, θα είχατε καταφέρει να κάνετε συναλλαγές με έναν μεσίτη που απέφυγε την πτώχευση εν μέσω κρίσης ρευστότητας; Μπορεί να είχατε αποφασίσει, και πάλι σοφά, να μειώσετε τη συμμετοχή σας στο σύντομα πιεσμένο από τον πόλεμο δημόσιο χρέος. Θα είχατε μαντέψει ότι τα ρωσικά ομόλογα, τα οποία θα αντιμετώπιζαν μια κομμουνιστική επανάσταση και μια χρεοκοπία των Μπολσεβίκων, ήταν αυτά που θα απορρίπτονταν εντελώς;
Ο πόλεμος, με άλλα λόγια, περιλαμβάνει ένα επίπεδο ριζοσπαστικής αβεβαιότητας πολύ πέρα από τους υπολογίσιμους κινδύνους στους οποίους οι περισσότεροι επενδυτές είναι συνηθισμένοι. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και οι προηγούμενοι Παγκόσμιοι Πόλεμοι έχουν περιορισμένα διδάγματα για τους επόμενους, αφού δεν υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ τους. Η εργασία του κ. Ferguson δείχνει ότι το βέλτιστο σχέδιο δράσης για το 1914 (αγορά εμπορευμάτων και αμερικανικών μετοχών, πώληση ευρωπαϊκών ομολόγων, μετοχών και νομισμάτων) ήταν ελάχιστα χρήσιμο στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Οι επενδυτές εκείνη τη δεκαετία προσπάθησαν να μάθουν από την ιστορία. Αναμένοντας έναν ακόμα Παγκόσμιο Πόλεμο, πούλησαν μετοχές και νομίσματα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Όμως, αυτός ο διαφορετικός πόλεμος είχε διαφορετικές νικηφόρες επενδύσεις. Οι βρετανικές μετοχές ξεπέρασαν τις αμερικανικές, όπως και τα βρετανικά κρατικά ομόλογα.
Σήμερα υπάρχει μια μεγαλύτερη και πιο τρομερή πηγή αβεβαιότητας, καθώς πολλές από τις πιθανές εμπόλεμες δυνάμεις διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, κατά μία έννοια, αυτό έχει μικρή οικονομική σημασία, δεδομένου ότι σε μια πυρηνική ανάφλεξη η απόδοση του χαρτοφυλακίου σας θα ήταν απίθανο να κατατάσσεται σε υψηλή θέση μεταξύ των προτεραιοτήτων σας. Τι, λοιπόν, μας διδάσκουν όλα αυτά; Ότι η ομίχλη του πολέμου είναι πυκνότερη για τους επενδυτές απ’ ό,τι για τους στρατιωτικούς, οι οποίοι τουλάχιστον βλέπουν τη δράση. Εάν συμβεί το χειρότερο, οι μελλοντικοί ιστορικοί μπορεί να θαυμάσουν τη φαινομενική αδιαφορία των σημερινών επενδυτών και θα μπορούν να το κάνουν μόνο και μόνο επειδή γι’ αυτούς η ομίχλη θα έχει διαλυθεί.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
