THEPOWERGAME
Καθώς τεράστια ισραηλινά στρατεύματα περιμένουν την εντολή να εισβάλουν στη Γάζα, δύο ογκώδη αεροπλανοφόρα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ έχουν ήδη σταλεί για να στηρίξουν το Ισραήλ. Αποστολή τους είναι να εμποδίσουν τη Χεζμπολάχ και το Ιράν, που τη χρηματοδοτεί, να ανοίξουν ένα δεύτερο μέτωπο στα σύνορα του Λιβάνου. Καμία άλλη χώρα δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Τα αεροπλανοφόρα είναι μια δήλωση αμερικανικής ισχύος 200.000 τόνων σε μια εποχή που μεγάλο μέρος του κόσμου πιστεύει ότι η αμερικανική ισχύς βρίσκεται σε παρακμή.
Οι επόμενοι μήνες θα δοκιμάσουν την παραπάνω άποψη. Είναι δύσκολο να υπερεκτιμήσει κανείς το διακύβευμα. Στις 20 Οκτωβρίου ο πρόεδρος Joe Biden χαρακτήρισε την κατάσταση ως «σημείο καμπής». Προειδοποίησε για την ανάγκη απόκρουσης της τρομοκρατίας της Χαμάς, καθώς και της επιθετικότητας της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, με την απειλή της Κίνας να εισβάλει στην Ταϊβάν να ελλοχεύει στο παρασκήνιο.
Ωστόσο, τα πράγματα είναι ακόμα πιο επικίνδυνα απ’ ό,τι υποδηλώνει ο κ. Biden. Στο εξωτερικό η Αμερική αντιμετωπίζει έναν πολύπλοκο και εχθρικό κόσμο. Για πρώτη φορά από τότε που η Σοβιετική Ένωση έμεινε στάσιμη τη δεκαετία του 1970 αντιμετωπίζει μια σοβαρή, οργανωμένη αντιπολίτευση, με επικεφαλής την Κίνα. Στο εσωτερικό, η πολιτική μαστίζεται από δυσλειτουργίες και ένα όλο και πιο απομονωτικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Αυτή η στιγμή θα καθορίσει όχι μόνο το Ισραήλ και τη Μέση Ανατολή, αλλά την Αμερική και τον κόσμο ολόκληρο.
Η ξένη απειλή έχει τρεις πτυχές. Η μία είναι το χάος που εξαπλώνεται από το Ιράν στη Μέση Ανατολή και από τη Ρωσία στην Ουκρανία. Η επιθετικότητα και η αστάθεια καταναλώνουν τους αμερικανικούς πολιτικούς, οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους. Αν η Ρωσία πετύχει στην Ουκρανία, η σύγκρουση θα εξαπλωθεί στην Ευρώπη. Η αιματοχυσία θα μπορούσε να ριζοσπαστικοποιήσει τους ανθρώπους στη Μέση Ανατολή, στρέφοντάς τους εναντίον των κυβερνήσεών τους. Οι πόλεμοι έλκουν την Αμερική, η οποία γίνεται εύκολος στόχος κατηγοριών περί πολεμοκαπηλίας και υποκρισίας. Όλα αυτά υπονομεύουν την ιδέα της παγκόσμιας τάξης.
Μια δεύτερη απειλή είναι η πολυπλοκότητα. Μια ομάδα χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας και της Σαουδικής Αραβίας, είναι όλο και περισσότερο συναλλακτικές, αποφασισμένες να επιδιώκουν σθεναρά τα δικά τους συμφέροντα. Σε αντίθεση με το Ιράν και τη Ρωσία, οι χώρες αυτές δεν θέλουν το χάος, αλλά ούτε θα λάβουν εντολές από την Ουάσινγκτον -και γιατί να το κάνουν άλλωστε; Για την Αμερική, αυτό κάνει τη δουλειά της υπερδύναμης πιο δύσκολη. Δείτε, για παράδειγμα, τα παιχνίδια της Τουρκίας με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, που φαινομενικά επιλύθηκαν αυτήν την εβδομάδα ύστερα από 17 μήνες κουραστικών διαφωνιών.
Η τρίτη απειλή είναι η μεγαλύτερη. Η Κίνα φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια εναλλακτική λύση στις αξίες που κατοχυρώνονται στους παγκόσμιους θεσμούς. Επανερμηνεύει έννοιες όπως η δημοκρατία, η ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να ταιριάζουν στη δική της προτίμηση για ανάπτυξη σε σχέση με τις ατομικές ελευθερίες, την εθνική κυριαρχία έναντι των οικουμενικών αξιών. Η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν σχηματίζουν μια χαλαρά συντονισμένη ομάδα. Το Ιράν προμηθεύει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στη Ρωσία και πετρέλαιο στην Κίνα. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν δώσει διπλωματική κάλυψη στη Χαμάς, τον πελάτη του Ιράν, στον ΟΗΕ.
Αυτές οι απειλές μεγεθύνονται από την πολιτική στην Ουάσινγκτον. Οι Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί επιστρέφουν στον απομονωτισμό στο εμπόριο και τις εξωτερικές υποθέσεις, που το κόμμα τους αγκάλιασε πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η προσέγγιση είναι βαθύτερη από τον Donald Trump και θέτει το ερώτημα αν η Αμερική μπορεί τελικά να ενεργεί ως υπερδύναμη, στην περίπτωση που ένα από τα κόμματά της απορρίπτει ολόκληρη την έννοια των παγκόσμιων ευθυνών. Θυμηθείτε ότι για να μπει η Αμερική στον πόλεμο το 1941 χρειάστηκε το Περλ Χάρμπορ.
Για να κατανοήσετε τον τρόπο που μπορούν να πληγούν τα αμερικανικά συμφέροντα, σκεφτείτε την Ουκρανία, στην οποία οι Ρεπουμπλικανοί MAGA θέλουν να σταματήσουν να προμηθεύουν όπλα και χρήματα. Αυτό δεν έχει κανένα νόημα, ακόμα και από την άποψη του στενότερου ιδιοτελούς συμφέροντος. Ο πόλεμος δίνει στην Αμερική την ευκαιρία να αποδυναμώσει τον Vladimir Putin και να αποτρέψει την Κίνα να εισβάλει στην Ταϊβάν, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τα δικά της στρατεύματα. Αντίθετα, η εγκατάλειψη της Ουκρανίας «προκαλεί» μια ρωσική επίθεση στο ΝΑΤΟ που θα κοστίσει πολύ περισσότερες αμερικανικές ζωές και χρήμα και θα σηματοδοτήσει σε φίλους και εχθρούς ότι η Αμερική δεν είναι πλέον αξιόπιστη σύμμαχος. Αν οι απομονωτιστές Ρεπουμπλικανοί αποτύχουν στη δοκιμασία της Ουκρανίας, δεν μπορούμε να ξέρουμε πού μπορεί να καταλήξει η Αμερική, στην περίπτωση που και ο κ. Trump επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.
Αυτά είναι τρομερά εμπόδια. Ωστόσο, η Αμερική έχει επίσης τρομερές δυνάμεις. Μία από αυτές είναι το στρατιωτικό της εκτόπισμα. Εκτός από το ότι έχει αναπτύξει αυτές τις δύο ομάδες κρούσης αεροπλανοφόρων στη Μέση Ανατολή, παρέχει επίσης όπλα, πληροφορίες και τεχνογνωσία στο Ισραήλ, όπως ακριβώς και στην Ουκρανία. Η Κίνα έχει αυξήσει ραγδαία τον προϋπολογισμό της για τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, αλλά με βάση τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της αγοράς η Αμερική εξακολουθούσε να ξοδεύει πέρυσι τόσα χρήματα για την άμυνα όσα οι δέκα επόμενες χώρες μαζί, και οι περισσότερες από αυτές είναι σύμμαχοί της.
Το οικονομικό βάρος της Αμερικής είναι επίσης εντυπωσιακό. Η χώρα παράγει το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής με το ένα εικοστό του πληθυσμού της και το μερίδιο αυτό παραμένει αμετάβλητο τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, παρά την άνοδο της Κίνας. Ως εφημερίδα ανησυχούμε για την αναποτελεσματικότητα και τον υφέρποντα προστατευτισμό της βιομηχανικής πολιτικής του κ. Biden, αλλά δεν αμφισβητούμε την τεχνολογική δύναμη και τον υποκείμενο δυναμισμό της Αμερικής -ιδιαίτερα όταν την αντιπαραβάλλουμε με την Κίνα, όπου έχει γίνει όλο και πιο σαφές ότι ο στόχος της οικονομικής ανάπτυξης έχει υποταχθεί στον στόχο της μεγιστοποίησης του ελέγχου του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η άλλη υποτιμημένη δύναμη της Αμερικής είναι η αναζωογονημένη διπλωματία της. Ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε την αξία του ΝΑΤΟ. Στην Ασία η Αμερική δημιούργησε την AUKUS και ενίσχυσε τις σχέσεις της με πλήθος χωρών, όπως η Ιαπωνία, οι Φιλιππίνες και η Νότια Κορέα. Στο Foreign Affairs αυτής της εβδομάδας ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της Αμερικής, Jake Sullivan, διευκρινίζει πώς χώρες που επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα μπορούν να εξακολουθούν να είναι ουσιαστικοί εταίροι. Το μοντέλο είναι η Ινδία, η οποία αποτελεί όλο και περισσότερο μέρος των αμερικανικών σχεδίων για την ασφάλεια στην Ασία, παρά την αποφασιστικότητά της να παραμείνει εκτός οποιασδήποτε συμμαχίας.
Φυγόκεντρη δύναμη
Πού αφήνει όλο αυτό την Αμερική, καθώς αγκαλιάζει το Ισραήλ σε μια προσπάθεια να σταματήσει έναν ευρύτερο πόλεμο; Κάποιοι θα πουν ότι μια γερασμένη υπερδύναμη βυθίζεται και πάλι στη Μέση Ανατολή, έπειτα από σχεδόν 15 χρόνια προσπάθειας να βγει. Ωστόσο, αυτή η κρίση δεν είναι τόσο πολυέξοδη όσο ήταν οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ.
Η διατύπωση του κ. Biden είναι καλύτερη: πρόκειται πράγματι για ένα σημείο καμπής, το οποίο θα δοκιμάσει αν η Αμερική μπορεί να προσαρμοστεί σε έναν πιο σύνθετο και απειλητικό κόσμο. Έχει ακόμα πολλά να προσφέρει, ιδίως αν συνεργαστεί με τους συμμάχους της για να ενισχύσει την ασφάλεια και να διατηρήσει το εμπόριο ανοιχτό. Οι αξίες της, όσο ατελώς κι αν υλοποιούνται, εξακολουθούν να προσελκύουν ανθρώπους απ’ όλο τον πλανήτη με τρόπο που δεν το κάνει ο κινεζικός κομμουνισμός. Αν ο κ. Biden καταφέρει να διαχειριστεί την κρίση γύρω από τη Γάζα, αυτό θα είναι καλό για την Αμερική, καλό για τη Μέση Ανατολή και καλό για τον υπόλοιπο κόσμο.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
