THEPOWERGAME
Κατά κάποιον τρόπο η πανδημία του Covid-19 ήταν μια μικρή αναλαμπή. Αφού εκτινάχθηκε το 2020, η ανεργία σε όλο τον πλούσιο κόσμο έπεσε γρήγορα στα προ της πανδημίας χαμηλά επίπεδα. Οι πλούσιες χώρες επανέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τα προπανδημικά επίπεδα του ΑΕΠ τους. Κι όμως, περισσότερα από δύο χρόνια μετά την άρση των περιορισμών, τουλάχιστον μία αλλαγή φαίνεται να μην είναι περιστασιακή: οι καταναλωτικές συνήθειες σε όλο τον πλούσιο κόσμο έχουν αλλάξει καταλυτικά και ίσως μόνιμα. Καλώς ήρθατε στην εποχή του ερημίτη καταναλωτή.
Κατά τα έτη πριν από την πανδημία το μερίδιο των καταναλωτικών δαπανών που αφορούσε τις υπηρεσίες αυξανόταν σταθερά. Καθώς οι κοινωνίες γίνονταν πλουσιότερες, απαιτούσαν περισσότερες εμπειρίες πολυτέλειας, υγειονομική περίθαλψη και οικονομικό προγραμματισμό. Στη συνέχεια, το 2020, οι δαπάνες για υπηρεσίες, από τη διαμονή σε ξενοδοχεία έως το κούρεμα, κατέρρευσαν λόγω των υγειονομικών περιορισμών. Καθώς οι άνθρωποι περνούσαν περισσότερο χρόνο στο σπίτι, η ζήτηση για αγαθά αυξήθηκε κατακόρυφα, με μια βιασύνη για απόκτηση ηλεκτρονικών υπολογιστών και ποδηλάτων γυμναστικής.
Τρία χρόνια μετά, το μερίδιο των δαπανών για υπηρεσίες παραμένει κάτω από το επίπεδο της εποχής της πανδημίας (βλ. διάγραμμα 1). Σε σχέση με την τάση που ίσχυε προπανδημικά, η μείωση είναι ακόμα εντονότερη. Οι καταναλωτές του πλούσιου κόσμου ξοδεύουν περίπου 600 δισ. δολάρια ετησίως λιγότερα για υπηρεσίες απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς το 2019. Ειδικότερα, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται λιγότερο για εκτός σπιτιού δραστηριότητες ψυχαγωγίας, συμπεριλαμβανομένων της φιλοξενίας και της αναψυχής. Τα χρήματα που εξοικονομούνται ανακατευθύνονται σε αγαθά, που κυμαίνονται από διαρκή, όπως καρέκλες και ψυγεία, μέχρι ρούχα, τρόφιμα και κρασί.
Στις χώρες που πέρασαν λιγότερο χρόνο σε κατάσταση εγκλεισμού, το σύνδρομο του ερημίτη δεν φαίνεται να είναι τόσο διαδεδομένο. Οι δαπάνες για υπηρεσίες στη Νέα Ζηλανδία και τη Νότια Κορέα, για παράδειγμα, είναι σύμφωνες με την τάση που είχαν πριν από την εποχή της πανδημίας. Αλλού, όμως, η συμπεριφορά αυτή μοιάζει πλέον παθολογική. Στην Τσεχική Δημοκρατία, η οποία υπέφερε ιδιαίτερα από την κρίση του Covid-19, το μερίδιο των υπηρεσιών είναι περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την τάση. Η Αμερική δεν απέχει πολύ. Στην Ιαπωνία παρατηρήθηκε μείωση της τάξεως του 50% στις κρατήσεις σε εστιατόρια για την ψυχαγωγία πελατών και άλλους επαγγελματικούς σκοπούς. Ο μεθυσμένος υπάλληλος που τρεκλίζει στις περιοχές διασκέδασης του Τόκιο είναι πλέον είδος υπό εξαφάνιση.
Με μια πρώτη ματιά, τα στοιχεία δεν φαίνεται να έχουν κάποια λογική. Δεν είναι δυσκολότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν να κάνεις κράτηση σε ένα καλό εστιατόριο; Και τα ξενοδοχεία δεν είναι γεμάτα από ταξιδιώτες, με αποτέλεσμα οι τιμές να εκτοξεύονται στα ύψη; Ωστόσο, η πραγματική πηγή του συνωστισμού δεν είναι η ουρανοκατέβατη ζήτηση, αλλά η περιορισμένη προσφορά. Σήμερα αυτοί που θέλουν να εργαστούν στα νοσοκομεία είναι λιγότεροι -στην Αμερική η συνολική απασχόληση στον κλάδο παραμένει χαμηλότερη απ’ ό,τι στα τέλη του 2019. Επιπλέον, οι ανατροπές που επέφερε η πανδημία σημαίνουν ότι πολλά ξενοδοχεία και εστιατόρια που θα άνοιγαν το 2020 και το 2021 δεν άνοιξαν ποτέ. Ο αριθμός των ξενοδοχείων στη Βρετανία, ο οποίος αγγίζει περίπου τα 10.000, δεν αυξήθηκε από το 2019.
Οι επιχειρήσεις παρατηρούν αυτήν τη μετατόπιση των 600 δισ. δολαρίων. Σε μια πρόσφατη ανακοίνωση των κερδών, ένα στέλεχος της Darden Restaurants, η οποία διαχειρίζεται μία από τις καλύτερες αλυσίδες εστιατορίων της Αμερικής, την Olive Garden, σημείωσε ότι, σε σχέση με την προπανδημική εποχή, «βρισκόμαστε πιθανώς στο 80% της επισκεψιμότητας». Στην Home Depot, η οποία πουλάει εργαλεία για τη βελτίωση του σπιτιού, τα έσοδα, σε πραγματικούς όρους, είναι αυξημένα κατά περίπου 15% σε σχέση με το 2019. Οι επενδυτές το παρατηρούν. Η τράπεζα Goldman Sachs παρακολουθεί τις τιμές των μετοχών των εταιρειών που τείνουν να επωφελούνται όταν οι άνθρωποι μένουν στο σπίτι (όπως οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου) και εκείνων που ευημερούν όταν οι άνθρωποι είναι έξω και κυκλοφορούν (όπως οι αεροπορικές εταιρείες). Ακόμα και σήμερα, η αγορά είναι ευνοϊκή απέναντι στις επιχειρήσεις που εξυπηρετούν τους ανθρώπους που μένουν στο σπίτι (βλ. διάγραμμα 2).
Γιατί τελικά διατηρήθηκε η συμπεριφορά του ερημίτη; Ο πρώτος πιθανός λόγος είναι ότι κάποιοι αρρωστοφοβικοί εξακολουθούν να τρέμουν τη μόλυνση, είτε από τον ιό, είτε από κάτι άλλο. Σε όλο τον πλούσιο κόσμο οι άνθρωποι ανταλλάσσουν τα πολυσύχναστα μέσα μαζικής μεταφοράς με την ιδιωτικότητα των δικών τους οχημάτων. Στη Βρετανία η χρήση του αυτοκινήτου είναι σύμφωνη με τον προπανδημικό κανόνα, ενώ η χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς είναι αρκετά μειωμένη. Οι άνθρωποι φαίνεται επίσης να ενδιαφέρονται λιγότερο για τις προσωπικές υπηρεσίες. Στην Αμερική οι δαπάνες για κομμώσεις και προσωπική περιποίηση είναι κατά 20% χαμηλότερες από την τάση που επικρατούσε πριν από την εποχή της πανδημίας, ενώ οι δαπάνες για καλλυντικά, αρώματα και παρασκευάσματα για τα νύχια έχουν αυξηθεί κατά ένα τέταρτο.
Ο δεύτερος αφορά τα πρότυπα εργασίας. Σύμφωνα με τον Cevat Giray Aksoy του King’s College του Λονδίνου και τους συνεργάτες του, σε όλο τον πλούσιο κόσμο οι άνθρωποι εργάζονται πλέον περίπου μία ημέρα την εβδομάδα από το σπίτι, γεγονός που μειώνει τη ζήτηση για υπηρεσίες που αγοράζονται όταν βρίσκονται στο γραφείο, συμπεριλαμβανομένων των γευμάτων, και αυξάνει τη ζήτηση για προϊόντα της κατηγορίας φτιάχ’ το μόνος σου. Πέρυσι οι Ιταλοί ξόδεψαν 34% περισσότερα χρήματα για γυαλικά, επιτραπέζια και οικιακά σκεύη απ’ ό,τι το 2019.
Ο τρίτος λόγος σχετίζεται με τις αξίες. Η πανδημία μπορεί να έχει κάνει τους ανθρώπους πραγματικά πιο ερημίτες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από την Αμερική, πέρυσι οι άνθρωποι κοιμήθηκαν περίπου 11 λεπτά περισσότερα απ’ ό,τι το 2019. Ξόδεψαν επίσης λιγότερα χρήματα σε λέσχες που απαιτούν συνδρομή και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες και περισσότερα σε μοναχικές ασχολίες, όπως η κηπουρική, τα περιοδικά και τα κατοικίδια. Εν τω μεταξύ, οι παγκόσμιες διαδικτυακές αναζητήσεις για το “Patience”, ένα παιχνίδι καρτών, γνωστό και ως πασιέντζα, τρέχουν περίπου στο διπλάσιο του προπανδημικού επιπέδου τους. Η μεγαλύτερη κληρονομιά του Covid-19, όπως φαίνεται, ήταν να απομακρύνει τους ανθρώπους, αντί να τους φέρει πιο κοντά.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
