THEPOWERGAME
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επανειλημμένα διαψεύσει κάθε προσδοκία. Τώρα το ξανακάνει. Η αντεπίθεση που ξεκίνησε τον Ιούνιο βασίστηκε στην ελπίδα ότι οι Ουκρανοί στρατιώτες, εξοπλισμένοι με σύγχρονα δυτικά όπλα και αφού εκπαιδεύτηκαν στη Γερμανία, θα ανακαταλάμβαναν αρκετά εδάφη, δίνοντας στους ηγέτες τους ισχυρή θέση σε τυχόν επακόλουθες διαπραγματεύσεις.
Το σχέδιο δεν φαίνεται να αποδίδει. Παρά τις ηρωικές προσπάθειες και τις παραβιάσεις της ρωσικής άμυνας κοντά στο Ρομπότινε, η Ουκρανία κατόρθωσε να απελευθερώσει λιγότερο από το 0,25% του εδάφους που κατέλαβε η Ρωσία τον Ιούνιο. Η γραμμή του μετώπου μήκους 1.000 χιλιομέτρων έχει μετατοπιστεί ελάχιστα. Ο ουκρανικός στρατός θα μπορούσε ακόμη να σημειώσει κάποια πρόοδο τις επόμενες εβδομάδες, προκαλώντας την κατάρρευση των εύθραυστων ρωσικών δυνάμεων. Ωστόσο, με βάση τα στοιχεία των τελευταίων τριών μηνών, θα ήταν λάθος να βασιστούμε σε μια τέτοια εξέλιξη.
Η έκκληση για κατάπαυση του πυρός ή ειρηνευτικές συνομιλίες είναι άσκοπη. Ο Vladimir Putin δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι θέλει να διαπραγματευτεί και, ακόμα και αν το έκανε, κανείς δεν μπορεί να τον εμπιστευτεί ότι θα τηρήσει την οποιαδήποτε συμφωνία. Περιμένει να κουραστεί η Δύση και ελπίζει να επανεκλεγεί ο Donald Trump. Ο κ. Putin χρειάζεται τον πόλεμο για να στηρίξει τη δικτατορία του στο εσωτερικό -οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός θα ήταν απλώς μια παύση για να επανεξοπλιστεί και να ετοιμαστεί για νέα επίθεση. Αν οι Ουκρανοί σταματήσουν να πολεμούν, μπορεί να χάσουν τη χώρα τους.
Τόσο η Ουκρανία όσο και οι δυτικοί υποστηρικτές της αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για έναν εξοντωτικό πόλεμο φθοράς. Ο πρόεδρος Volodymyr Zelensky επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον αυτήν την εβδομάδα για συνομιλίες. «Πρέπει να είμαι έτοιμος για μακρύ πόλεμο», δήλωσε στο Economist. Δυστυχώς, η Ουκρανία δεν είναι ακόμη έτοιμη -ούτε και οι δυτικοί εταίροι της. Και οι δύο παραμένουν προσηλωμένοι στην αντεπίθεση. Ωστόσο, πρέπει να επανεξετάσουν τη στρατιωτική στρατηγική της Ουκρανίας και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία της. Αντί να στοχεύουν στη «νίκη» και στη συνέχεια στην ανοικοδόμηση, ο στόχος θα πρέπει να είναι να διασφαλίσουν ότι η Ουκρανία θα έχει την αντοχή να διεξάγει έναν μακροχρόνιο πόλεμο -και να μπορεί να ευημερήσει παρά την ύπαρξή του.
Η πρώτη αναβαθμονόμηση πρέπει να είναι στρατιωτική. Οι στρατιώτες της Ουκρανίας είναι εξαντλημένοι – πολλοί από τους καλύτερους έχουν σκοτωθεί. Παρά την επιστράτευση, δεν διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό για να υποστηρίξει μια μόνιμη αντεπίθεση μεγάλης κλίμακας. Χρειάζεται να αντλήσει πόρους και να αλλάξει το παιχνίδι. Νέες τακτικές και τεχνολογίες μπορούν να μεταφέρουν τη μάχη στη Ρωσία. Οι τεχνολογικοί επιχειρηματίες της Ουκρανίας αυξάνουν την παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών: ουκρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατέστρεψαν πρόσφατα ρωσικά πολεμικά πλοία. Οι πύραυλοί της φαίνεται να προκάλεσαν ζημιά σε ένα μεγάλο σύστημα αεράμυνας στην Κριμαία. Και άλλα πολλά ακόμα πλήγματα είναι πιθανά, με στόχο να υποβαθμίσουν τις στρατιωτικές υποδομές της Ρωσίας και να αποτρέψουν το ναυτικό της να βρει ασφαλές καταφύγιο στη Μαύρη Θάλασσα. Ωστόσο, μην περιμένετε κάποιο θανάσιμο χτύπημα. Η Ρωσία έχει εξίσου αυξήσει την παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Παρ’ όλα αυτά, η Ουκρανία μπορεί να ανταποδώσει τα χτυπήματα όταν η Ρωσία τη βομβαρδίζει και ίσως ακόμα και να αποτρέψει κάποιες επιθέσεις.
Παράλληλα με την επιθετική της ικανότητα, η Ουκρανία πρέπει να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της. Εκτός από τον βαρύ οπλισμό, χρειάζεται βοήθεια με τη συντήρηση για να μπορέσει να διατηρήσει έναν πολυετή αγώνα: επισκευές ρουτίνας, αξιόπιστες προμήθειες πυροβολικού και εκπαίδευση. Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ένας μακροχρόνιος πόλεμος απαιτεί καλύτερη αεράμυνα. Η Ουκρανία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει αν η Ρωσία ανατινάζει ατιμώρητα υποδομές και δολοφονεί αμάχους, όπως κάνει τους τελευταίους 18 μήνες. Το Κίεβο είναι μια εκπληκτικά ζωντανή πόλη επειδή διαθέτει αποτελεσματική άμυνα απέναντι στις αδιάκοπες αεροπορικές επιθέσεις. Το ίδιο σκηνικό χρειάζεται να εδραιωθεί και για άλλες πόλεις, γι’ αυτό και είναι απαραίτητες οι μοίρες των F-16 και περισσότερα συστήματα πυραυλικής άμυνας.
Η οικονομική αναπροσαρμογή είναι το δεύτερο που χρειάζεται. Αυτό σημαίνει λιγότερα μεγαλεπήβολα σχέδια για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση και περισσότερη προσοχή στην τόνωση της παραγωγής και των κεφαλαιουχικών δαπανών τώρα. Η οικονομία έχει συρρικνωθεί κατά το ένα τρίτο και σχεδόν το μισό του προϋπολογισμού της Ουκρανίας πληρώνεται με δυτικά μετρητά. Σε ένα περίεργο είδος ολλανδικής ασθένειας εν καιρώ πολέμου, το νόμισμα, η γρίβνα, έχει ενισχυθεί, μολονότι οι ιδιωτικές επενδύσεις έχουν καταποντιστεί. Με περίπου 1 εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν αδράξει τα όπλα και εκατομμύρια να έχουν φύγει από τη χώρα, οι εργαζόμενοι είναι ελάχιστοι.
Η οικονομία της Ουκρανίας πρέπει αλλάξει. Αντί να βασίζεται στη βοήθεια, να στραφεί στη προσέλκυση επενδύσεων, ακόμα και τη στιγμή που οι συγκρούσεις συνεχίζουν να μαίνονται. Από την παραγωγή περισσότερων όπλων έως την επεξεργασία περισσότερων προϊόντων από τα αγροκτήματά της, η Ουκρανία έχει πολλές δυνατότητες. Η πρόκληση είναι να πειστούν οι τοπικές και ξένες επιχειρήσεις να επενδύσουν και περισσότεροι Ουκρανοί να επιστρέψουν πίσω στα δυτικά, τα πιο ήρεμα μέρη της χώρας.
Η καλύτερη ασφάλεια μπορεί να βοηθήσει. Όσο ισχυρότερη είναι η αεράμυνα της Ουκρανίας, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος να ανατιναχθεί ένα νέο εργοστάσιο. Όσο πιο πολύ οπισθοχωρεί το ρωσικό ναυτικό, τόσο πιο ασφαλείς θα είναι οι εξαγωγές από τα λιμάνια της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις είναι εξίσου σημαντικές. Πρέπει να γίνουν περισσότερα βήματα για τον περιορισμό της μακροχρόνιας διαφθοράς στην Ουκρανία, με προτεραιότητα να καταστεί η δικαιοσύνη διαφανής και αμερόληπτη. Επιπλέον, χρειάζονται περισσότερες ενέργειες για να διευκολυνθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα, από την αναγνώριση των προσόντων που έχουν αποκτήσει οι πρόσφυγες στο εξωτερικό έως την παροχή ασφάλισης κατά πολέμου στις επιχειρήσεις.
Όλα αυτά απαιτούν πολιτική βούληση από την Ουκρανία, αλλά και από τους φίλους της στη Δύση. Μακροπρόθεσμα, η καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια της Ουκρανίας είναι η ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί, οι εταίροι έχουν υποσχεθεί ένα πλέγμα διμερών εγγυήσεων ασφαλείας. Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κονδύλια είναι ευπρόσδεκτα, αλλά η προοπτική ένταξης ακόμα πιο ελκυστική. Δεν είναι εύκολο να στηρίζεις μια ακμάζουσα οικονομία, ενώ παράλληλα να βομβαρδίζεσαι -ακόμα και το Ισραήλ δεν χρειάστηκε ποτέ να αντιμετωπίσει έναν τόσο ισχυρό εισβολέα. Εντούτοις, η Ουκρανία, σε αντίθεση με το Ισραήλ, θα μπορούσε μια μέρα να ενσωματωθεί στο πλουσιότερο οικονομικό μπλοκ του κόσμου. Ένας οδικός χάρτης για την ένταξη στην ΕΕ σε βάθος, ας πούμε, δεκαετίας, με σαφή ορόσημα, θα έδινε ελπίδα στους Ουκρανούς και θα επιτάχυνε τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όπως ακριβώς η ίδια υπόσχεση κινητοποίησε μεγάλο μέρος της ανατολικής Ευρώπης τη δεκαετία του 1990.
Νέο μέλος στη λέσχη
Για να συμβεί αυτό, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας στην Ευρώπη, η οποία έχει δεσμεύσει τόσα όπλα όσα και η Αμερική και πολύ περισσότερη οικονομική βοήθεια. Ωστόσο, πρέπει να εντείνει περαιτέρω τις προσπάθειές της. Εάν ο κ. Trump κερδίσει το 2024, μπορεί να μειώσει την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια. Ακόμα και να χάσει, η Ευρώπη θα πρέπει τελικά να σηκώσει μεγαλύτερο μέρος του βάρους. Αυτό σημαίνει ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας και μεταρρύθμιση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της ΕΕ, ώστε να μπορεί να χειριστεί περισσότερα μέλη.
Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Η ήττα θα σήμαινε ένα διαλυμένο κράτος στην αυλή της ΕΕ, ενώ η δολοφονική μηχανή του κ. Putin θα απειλούσε περισσότερα σύνορά της. Επιτυχία θα ήταν ένα νέο μέλος της ΕΕ με 30 εκατομμύρια καλά εκπαιδευμένους ανθρώπους, τον μεγαλύτερο στρατό της Ευρώπης και μια μεγάλη γεωργική και βιομηχανική βάση. Πολλές συζητήσεις για την Ουκρανία έχουν ως βάση το «τέλος του πολέμου». Αυτό πρέπει να αλλάξει. Ας προσευχόμαστε για μια γρήγορη νίκη, αλλά ας προετοιμαζόμαστε για έναν μακρύ αγώνα -και μια Ουκρανία που, παρά τις αντιξοότητες, θα μπορεί να επιβιώσει και να προκόψει.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
