THEPOWERGAME
Η δημιουργία μιας νέας αγοράς είναι σαν την έναρξη ενός μεγάλου αγώνα δρόμου. Οι αθλητές διεκδικούν τη θέση τους, ενώ οι θεατές φωνάζουν ενθουσιασμένοι. Στη συνέχεια, όπως και οι αγώνες, οι αγορές εισέρχονται σε μια πιο ήρεμη δεύτερη φάση. Το πεδίο διαχωρίζεται σε ηγέτες και ουραγούς. Τα πλήθη λιγοστεύουν.
Στον αγώνα δρόμου για την κυριαρχία του μέλλοντος της τεχνητής νοημοσύνης, η OpenAI, μια νεοσύστατη επιχείρηση που υποστηρίζεται από τη Microsoft, απέκτησε από νωρίς προβάδισμα με το λανσάρισμα του ChatGPT τον περασμένο Νοέμβριο. Η εφαρμογή έφτασε τους 100 εκατ. χρήστες ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη πριν από αυτήν. Οι αντίπαλοι έτρεξαν να προλάβουν. Η Google, και η μητρική της Alphabet, έσπευσαν να κυκλοφορήσουν ένα αντίπαλο chatbot, το Bard. Το ίδιο έκαναν και νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως η Anthropic. Οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων διέθεσαν πάνω από 40 δισ. δολάρια σε εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης το πρώτο εξάμηνο του 2023, σχεδόν το ένα τέταρτο όλων των επιχειρηματικών δολαρίων φέτος. Στη συνέχεια η φρενίτιδα καταλάγιασε. Σύμφωνα με στοιχεία από τις αναζητήσεις στο Google, το ενδιαφέρον του κοινού για την τεχνητή νοημοσύνη κορυφώθηκε πριν από μερικούς μήνες. Οι μοναδικές μηνιαίες επισκέψεις στον ιστότοπο του ChatGPT μειώθηκαν από 210 εκατ. τον Μάιο σε 180 εκατ. τώρα (βλ. διάγραμμα).
Η αναδυόμενη τάξη εξακολουθεί να βλέπει την OpenAI τεχνολογικά μπροστά. Το τελευταίο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης της, το GPT-4, κερδίζει όλα τα υπόλοιπα σε μια σειρά από κριτήρια αξιολόγησης (όπως η ικανότητα να απαντά σε ερωτήσεις ανάγνωσης και μαθηματικών). Σε συγκριτική αντιπαραβολή, βρίσκεται περίπου τόσο μπροστά από το σημερινό δεύτερο, το Claude 2 της Anthropic, όσο ο κορυφαίος σκακιστής στον κόσμο έναντι του πιο κοντινού του αντιπάλου -ένα αξιοπρεπές προβάδισμα, αλλά όχι ανυπέρβλητο. Το πιο σημαντικό είναι ότι η OpenAI αρχίζει να βγάζει πραγματικά χρήματα. Σύμφωνα με το The Information, μια διαδικτυακή τεχνολογική έκδοση, τα έσοδά της ανέρχονται σε ετήσια βάση σε 1 δισ. δολάρια, σε σύγκριση με τα ασήμαντα 28 εκατ. δολάρια το έτος πριν από το λανσάρισμα του ChatGPT.
Μπορεί η OpenAI να μετατρέψει το πρώιμο πλεονέκτημά της σε μόνιμο και να ενταχθεί στις τάξεις της μεγάλης τεχνολογίας; Για να το πετύχει, πρέπει να αποφύγει τη μοίρα των πρώην πρωτοπόρων της τεχνολογίας, από τη Netscape έως το Myspace, που ξεπεράστηκαν από αντιπάλους που έμαθαν από τις πρώτες τους επιτυχίες και παραπατήματα. Καθώς είναι πρωτοπόρος, οι αποφάσεις που θα λάβει θα πουν πολλά και για την ευρύτερη κατεύθυνση μιας εκκολαπτόμενης βιομηχανίας.
Η OpenAI είναι μια περίεργη εταιρεία. Ιδρύθηκε το 2015 από μια ομάδα επιχειρηματιών, μεταξύ των οποίων ο Sam Altman, το σημερινό αφεντικό της, και ο Elon Musk, ο πρωτοπόρος στην τεχνολογία διευθύνων σύμβουλος της Tesla, ως μη κερδοσκοπικό εγχείρημα. Στόχος της ήταν η δημιουργία Γενικής Τεχνητής Νοημοσύνης (AGI), η οποία θα ισοδυναμούσε ή θα ξεπερνούσε τις ανθρώπινες ικανότητες σε όλους τους τύπους διανοητικών εργασιών. Η επιδίωξη κάτι τόσο εξωπραγματικού σήμαινε ότι είχε τη δυνατότητα να επιλέξει τους πιο φιλόδοξους τεχνολόγους τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο. Ενώ εργάζονταν πάνω σε μια τεχνητή νοημοσύνη που θα μπορούσε να κυριαρχήσει σε ένα βιντεοπαιχνίδι που ονομάζεται «Dota», έπεσαν πάνω σε μια απλή προσέγγιση, που περιελάμβανε την αξιοποίηση τεράστιων ποσοτήτων υπολογιστικής ισχύος, λέει ένας πρώιμος υπάλληλος που έκτοτε αποχώρησε. Όταν το 2017 οι ερευνητές της Google δημοσίευσαν μια εργασία που περιέγραφε μια επαναστατική τεχνική μηχανικής μάθησης που βάφτισαν «transformer», οι επιτήδειοι της OpenAI συνειδητοποίησαν ότι μπορούσαν να την επεκτείνουν, συνδυάζοντας ανυπολόγιστες ποσότητες δεδομένων που είχαν αποσπαστεί από το Διαδίκτυο με επεξεργαστική ισχύ. Το αποτέλεσμα ήταν ο Παραγωγικός Προεκπαιδευμένος Μετασχηματιστής, ή GPT για συντομία.
Η απόκτηση των απαραίτητων πόρων απαιτούσε από την OpenAI να χρησιμοποιήσει κάποια χρηματοοικονομική μηχανική. Το 2019 δημιούργησε μια «εταιρεία περιορισμένου κέρδους», στο πλαίσιο της μη κερδοσκοπικής της δομής. Αρχικά, οι επενδυτές στην επιχείρηση μπορούσαν να κερδίσουν 100 φορές την αρχική τους επένδυση -αλλά όχι περισσότερο. Αντί να διανέμει μετοχές, η εταιρεία διανέμει απαιτήσεις επί ενός μεριδίου των μελλοντικών κερδών που έρχονται χωρίς δικαιώματα ιδιοκτησίας («μονάδες συμμετοχής στα κέρδη»). Επιπλέον, η OpenAI λέει ότι μπορεί να επανεπενδύσει όλα τα κέρδη μέχρι το διοικητικό συμβούλιο να αποφασίσει ότι ο στόχος της OpenAI για την επίτευξη της AGI έχει υλοποιηθεί. H OpenAI τονίζει ότι πρόκειται για μια «επένδυση υψηλού κινδύνου» και θα πρέπει να θεωρηθεί ότι μοιάζει περισσότερο με «δωρεά». «Δεν είμαστε για όλους», λέει ο Brad Lightcap, επικεφαλής της OpenAI και οικονομικός γκουρού της.
Ίσως όχι, αλλά με εξαίρεση τον κ. Musk, ο οποίος αποσύρθηκε το 2018 και τώρα κατασκευάζει το δικό του μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, σχεδόν όλοι φαίνεται να θέλουν ένα κομμάτι της OpenAI. Οι επενδυτές εμφανίζονται βέβαιοι ότι μπορούν να επιτύχουν αποδόσεις σε κλίμακα venture, αν η εταιρεία συνεχίσει να αναπτύσσεται. Προκειμένου να παραμείνει ελκυστική για τους επενδυτές, η ίδια η εταιρεία έχει χαλαρώσει το ανώτατο όριο κερδών και έχει στραφεί σε ένα που βασίζεται στο ετήσιο ποσοστό απόδοσης (αν και δεν επιβεβαιώνει ποιο είναι το μέγιστο ποσοστό). Πέρα από τις ακαδημαϊκές συζητήσεις σχετικά με την έννοια της AGI, οι ίδιες οι μονάδες κέρδους μπορούν να πωληθούν στην αγορά, όπως ακριβώς και οι συνήθεις μετοχές. Η εταιρεία έχει ήδη προσφέρει αρκετές ευκαιρίες στους πρώτους εργαζόμενους να πουλήσουν τις μονάδες τους.
Η SoftBank, μια ιαπωνική εταιρεία επενδύσεων χαρτοφυλακίου, είναι η πιο πρόσφατη που επιδιώκει να «ρισκάρει» στην OpenAI. Η νεοσύστατη επιχείρηση έχει μέχρι στιγμής συγκεντρώσει συνολικά περίπου 14 δισ. δολάρια. Τα περισσότερα από αυτά, ίσως 13 δισ. δολάρια, προήλθαν από τη Microsoft, της οποίας το τμήμα υπολογιστικού νέφους Azure παρέχει επίσης στην OpenAI την υπολογιστική ισχύ που χρειάζεται. Σε αντάλλαγμα, ο τιτάνας του λογισμικού θα λάβει τη μερίδα του λέοντος από τα κέρδη της OpenAI -αν αυτά δοθούν κάποτε. Βραχυπρόθεσμα, το πιο σημαντικό είναι ότι θα λάβει άδεια χρήσης της τεχνολογίας της OpenAI και θα την προσφέρει στους δικούς της εταιρικούς πελάτες, στους οποίους περιλαμβάνονται οι περισσότερες από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου.
Το καλό είναι ότι η OpenAI προσελκύει χρηματοδότες με μεγάλη τσέπη, διότι η εταιρεία χρειάζεται πάρα πολλά κεφάλαια για να αποκτήσει τα δεδομένα και την υπολογιστική ισχύ που απαιτούνται για να συνεχίσει να δημιουργεί όλο και πιο έξυπνα μοντέλα. Ο κ. Altman δήλωσε ότι η OpenAI θα μπορούσε κάλλιστα να καταλήξει να είναι «η πιο απαιτητική σε κεφάλαια νεοφυής επιχείρηση στην ιστορία της Silicon Valley». Το πιο πρόσφατο μοντέλο της OpenAI, το GPT-4, εκτιμάται ότι κόστισε περίπου 100 εκατ. δολάρια για την εκπαίδευσή του, αρκετές φορές περισσότερα από το GPT-3.
Προς το παρόν οι επενδυτές φαίνονται ευτυχείς να ρίχνουν περισσότερα χρήματα στην επιχείρηση. Ωστόσο, περιμένουν τελικά να έχουν μια απόδοση. Από πλευράς της, η OpenAI έχει συνειδητοποιήσει ότι, αν πρόκειται να επιτύχει την αποστολή της, πρέπει να γίνει όπως κάθε άλλη νεοσύστατη επιχείρηση και να σκεφτεί καλά το κόστος και τα έσοδά της.
Το GPT-4 παρουσιάζει ήδη έναν βαθμό συνείδησης του κόστους. Για παράδειγμα, ο Dylan Patel της εταιρείας ερευνών SemiAnalysis σημειώνει ότι δεν ήταν ένα ενιαίο γιγαντιαίο μοντέλο, αλλά ένα μείγμα από 16 μικρότερα μοντέλα. Αυτό το καθιστά πιο δύσκολο -και άρα πιο δαπανηρό- να κατασκευαστεί από ένα μονολιθικό μοντέλο. Ωστόσο, στη συνέχεια η χρήση του μοντέλου, από τη στιγμή που εκπαιδεύεται, είναι φθηνότερη, επειδή δεν χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν όλα τα μικρότερα μοντέλα για να απαντηθούν ερωτήματα. Το κόστος είναι επίσης ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο η OpenAI δεν εκπαιδεύει το επόμενο μεγάλο μοντέλο της, το GPT-5. Αντ’ αυτού, λένε πηγές που γνωρίζουν την εταιρεία, κατασκευάζει το GPT-4.5, το οποίο θα έχει «παρόμοια ποιότητα» με το GPT-4, αλλά θα κοστίζει «πολύ λιγότερο για να τρέξει».
Όμως, η OpenAI έχει μεταμορφωθεί περισσότερο στην πλευρά της δημιουργίας εσόδων, και εκεί είναι πιο ενεργητική τελευταία. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη αξία πολύ πριν οι εγκέφαλοι της AGI γίνουν τόσο ευέλικτοι όσο οι ανθρώπινοι, λέει ο κ. Lightcap. Τα μοντέλα της OpenAI είναι γενικευμένα, εκπαιδευμένα σε τεράστιο όγκο δεδομένων και ικανά να κάνουν ποικίλες εργασίες. Η τρέλα του ChatGPT έχει κάνει την OpenAI τη βασική επιλογή των καταναλωτών, των προγραμματιστών και των επιχειρήσεων που επιθυμούν να υιοθετήσουν την τεχνολογία. Σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας επιχειρηματικού κεφαλαίου Andreessen Horowitz, που έχει επενδύσει στην OpenAI, παρά την πρόσφατη πτώση, το ChatGPT εξακολουθεί να λαμβάνει το 60% της επισκεψιμότητας στους 50 κορυφαίους ιστότοπους Generative-AI (βλ. διάγραμμα).
Ωστόσο, η OpenAI δεν αφορά πλέον μόνο -ή πρωτίστως- το ChatGPT. Γίνεται όλο και περισσότερο μια πλατφόρμα μεταξύ επιχειρήσεων. Δημιουργεί τα δικά της προϊόντα κατά παραγγελία για μεγάλους εταιρικούς πελάτες, στους οποίους περιλαμβάνεται η επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley. Προσφέρει επίσης εργαλεία για προγραμματιστές, για τη δημιουργία προϊόντων που χρησιμοποιούν τα μοντέλα της. Στις 6 Νοεμβρίου αναμένεται να παρουσιάσει νέα στο πρώτο συνέδριο προγραμματιστών της. Παράλληλα, διαθέτει ένα κεφάλαιο 175 εκατ. δολαρίων για να επενδύσει σε μικρότερες νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης, που κατασκευάζουν εφαρμογές πάνω στην πλατφόρμα της, γεγονός που ταυτόχρονα προωθεί τα μοντέλα της και της επιτρέπει να καταγράψει την αξία αν οι κατασκευαστές εφαρμογών βρουν χρυσό. Για την περαιτέρω διάδοση της τεχνολογίας της μοιράζει προνόμια σε εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης στο Υ Combinator, ένα φυτώριο νεοφυών επιχειρήσεων της Silicon Valley, του οποίου ο κ. Altman ήταν επικεφαλής. Ο John Luttig του Founders Fund (μια εταιρεία επιχειρηματικού κεφαλαίου που έχει επίσης μερίδιο στην OpenAI) πιστεύει ότι αυτή η μεγάλη και ποικίλη διανομή μπορεί να είναι σημαντικότερη από οποιοδήποτε τεχνικό πλεονέκτημα.
Το γεγονός ότι η OpenAI είναι πρωτοπόρος σίγουρα ευνοεί την εταιρεία. Τα υψηλά σταθερά κόστη των μοντέλων GPT-like δημιουργούν υψηλά εμπόδια εισόδου για τους ανταγωνιστές. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να διευκολύνει την OpenAI να κλειδώσει εταιρικούς πελάτες. Εάν πρόκειται να μοιραστούν εσωτερικά εταιρικά δεδομένα προκειμένου να προσαρμόσουν το μοντέλο στις ανάγκες τους, πολλοί πελάτες μπορεί να προτιμούν να μην το κάνουν πάνω από μία φορά -για λόγους κυβερνοασφάλειας ή απλώς επειδή είναι δαπανηρή η μετακίνηση δεδομένων από έναν πάροχο τεχνητής νοημοσύνης σε άλλον, όπως συμβαίνει ήδη μεταξύ υπολογιστικών νεφών. Η διδασκαλία των μεγάλων μοντέλων να σκέφτονται απαιτεί επίσης πολλή σιωπηρή τεχνογνωσία μηχανικής, από την αναγνώριση δεδομένων υψηλής ποιότητας έως τη γνώση των κόλπων για τη γρήγορη αποσφαλμάτωση του πηγαίου κώδικα. Ο κ. Altman υπολόγισε ότι στον τομέα της εκπαίδευσης μοντέλων υπάρχουν λιγότεροι από 50 άνθρωποι. Πολλοί από αυτούς εργάζονται στην OpenAI.
Όλα αυτά είναι πραγματικά πλεονεκτήματα, αλλά δεν εγγυώνται τη συνεχή κυριαρχία της OpenAI. Κατ’ αρχάς, το είδος των δικτυακών επιδράσεων, όπου η κλίμακα δημιουργεί μεγαλύτερη κλίμακα, που βοήθησαν να μετατραπούν η Alphabet, η Amazon και η Meta σε οιονεί μονοπωλιακές επιχειρήσεις στην αναζήτηση, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την κοινωνική δικτύωση, αντίστοιχα, δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Παρά τον τεράστιο αριθμό χρηστών του, σήμερα το GPT-4 δεν είναι σχεδόν καθόλου καλύτερο απ’ ό,τι πριν από έξι μήνες. Παρ’ όλο που η περαιτέρω ρύθμιση με δεδομένα χρηστών το κατέστησε λιγότερο πιθανό να εκτροχιαστεί, η συνολική του απόδοση άλλαξε με απρόβλεπτους τρόπους, σε ορισμένες περιπτώσεις προς το χειρότερο.
Η πρωτοπορία στην κατασκευή μοντέλων μπορεί επίσης να επιφέρει κάποια μειονεκτήματα. Το μεγαλύτερο κόστος για τους μοντελιστές δεν είναι η εκπαίδευση, αλλά ο πειραματισμός. Πολλές ιδέες δεν πήγαν πουθενά, πριν αυτή που λειτούργησε φτάσει στο στάδιο της εκπαίδευσης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η OpenAI εκτιμάται ότι έχασε 500 εκατομμύρια δολάρια πέρυσι, παρ’ όλο που η εκπαίδευση του GPT-4 κόστισε το ένα πέμπτο του συνολικού κόστους. Τα νέα για τις ιδέες που δεν αποδίδουν τείνουν να διαδίδονται γρήγορα σε όλο τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό βοηθάει τους ανταγωνιστές της OpenAI να αποφύγουν τα δαπανηρά αδιέξοδα.
Όσον αφορά τους πελάτες, πολλοί προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την OpenAI, φοβούμενοι ότι θα εγκλωβιστούν στα προϊόντα της και, συνεπώς, στο έλεός της. Η Anthropic, η οποία ιδρύθηκε από αποστάτες της OpenAI, έχει ήδη γίνει μια δημοφιλής δεύτερη επιλογή για πολλές νεοσύστατες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης. Σύντομα οι επιχειρήσεις μπορεί να έχουν περισσότερες εναλλακτικές λύσεις αιχμής. Η Google κατασκευάζει το Gemini, ένα μοντέλο που πιστεύεται ότι είναι πιο ισχυρό από το GPT-4. Ακόμα και η Microsoft, παρά τη συνεργασία της με την OpenAI, είναι οιονεί ανταγωνιστής. Έχει πρόσβαση στο μαύρο κουτί του GPT-4, καθώς και μια τεράστια δύναμη πωλήσεων με μακροχρόνιους δεσμούς με τα μεγαλύτερα εταιρικά τμήματα πληροφορικής στον κόσμο. Αυτές οι επιλογές μειώνουν την τιμολογιακή δύναμη της OpenAI. Αναγκάζουν επίσης την εταιρεία του κ. Altman, αν θέλει να παραμείνει μπροστά, να συνεχίσει να εκπαιδεύει καλύτερα μοντέλα.
Το γεγονός ότι τα μοντέλα της OpenAI είναι ένα μαύρο κουτί μειώνει επίσης την ελκυστικότητά της σε ορισμένους δυνητικούς χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων επιχειρήσεων, που ανησυχούν για την προστασία των δεδομένων. Μπορεί να προτιμούν πιο διαφανή μοντέλα «ανοιχτού κώδικα», όπως το Llama 2 της Meta. Οι εξελιγμένες εταιρείες λογισμικού, εν τω μεταξύ, μπορεί να θέλουν να κατασκευάσουν το δικό τους μοντέλο από το μηδέν, προκειμένου να έχουν πλήρη έλεγχο της συμπεριφοράς του.
Άλλοι απομακρύνονται από τη γενικότητα -την ικανότητα να κάνουν πολλά πράγματα και όχι μόνο ένα- κατασκευάζοντας φθηνότερα ,μοντέλα που εκπαιδεύονται σε στενότερα σύνολα δεδομένων ή για να κάνουν μια συγκεκριμένη εργασία. Μια νεοσύστατη επιχείρηση με την ονομασία Replit εκπαίδευσε ένα μοντέλο για να γράφει προγράμματα υπολογιστών. Βρίσκεται στην κορυφή της Databricks, μιας πλατφόρμας cloud για την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία συγκαταλέγει μεταξύ των επενδυτών της την Nvidia, μια κατασκευάστρια εξειδικευμένων ημιαγωγών τεχνητής νοημοσύνης αξίας 1 τρισ. δολαρίων. Μια άλλη, η Character ΑΙ, σχεδίασε ένα μοντέλο που επιτρέπει στους ανθρώπους να δημιουργούν εικονικές προσωπικότητες βασισμένες σε πραγματικούς ή φανταστικούς χαρακτήρες, που μπορούν στη συνέχεια να συνομιλούν με άλλους χρήστες. Είναι η δεύτερη δημοφιλέστερη εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης μετά το Chat GPT.
Το βασικό ερώτημα, σημειώνει ο Kevin Kwok, ένας επενδυτής επιχειρηματικών κεφαλαίων (ο οποίος δεν είναι υποστηρικτής της OpenAI), είναι πόση αξία προκύπτει από τη γενικότητα ενός μοντέλου. Αν όχι πολλή, τότε ο κλάδος μπορεί να κυριαρχείται από πολλές εξειδικευμένες εταιρείες, όπως η Replit ή η Character ΑΙ. Αν είναι πολλή, τότε μεγάλα μοντέλα, όπως αυτά της OpenAI ή της Google, μπορεί να κυριαρχήσουν.
Ο Mike Speiser της Sutter Hill Ventures (ένας άλλος μη υποστηρικτής της OpenAI) υποψιάζεται ότι η αγορά θα καταλήξει σε μια χούφτα μεγάλων γενικών μοντέλων, με μια μακριά ουρά από μοντέλα που αφορούν συγκεκριμένες εργασίες. Αν η τεχνητή νοημοσύνη αποδειχθεί ότι είναι όλα όσα προορίζεται να είναι, το ολιγοπώλιο θα μπορούσε να αποφέρει στην OpenAI αρκετά χρήματα. Και αν οι υποστηρικτές της δουν όντως κάποια χρήματα στην τσέπη τους, μόνο αφού η εταιρεία δημιουργήσει μια μηχανή που σκέφτεται σαν ανθρώπινο ον, τότε τα πάντα ακυρώνονται.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
