THEPOWERGAME
Η έκθεση σε εξωτερικούς χώρους στην καυτή Νότια Ευρώπη αυτές τις μέρες είναι μια πράξη περιφρόνησης λουσμένη στον ιδρώτα. Ίσως το μόνο λογικό μέρος για να κατευθυνθείς είναι η παραλία. Στις περισσότερες χώρες, μια επιτυχημένη εξόρμηση στην παραλία δεν χρειάζεται πολλά περισσότερα από μερικά φτυάρια, μια ομπρέλα και αντηλιακό (προαιρετικά, ένα ανάλαφρο ρομαντικό μυθιστόρημα). Όμως, όσοι κατευθύνονται προς τις ακτές της Ιταλίας θα πρέπει να έχουν μαζί τους και το πορτοφόλι τους γεμάτο. Από το Μπάρι μέχρι τη Βενετία και το Παλέρμο, μεγάλο μέρος των ιταλικών ακτών αποτελεί ιδιοκτησία λίγων τυχερών. Οικογένειες που διαθέτουν παραχωρητήρια για τη λειτουργία παραθαλάσσιων εγκαταστάσεων μονοπωλούν την ακτογραμμή με σειρές από ξαπλώστρες και πολύχρωμες ομπρέλες. Το να πληρώσεις το αντίτιμο δύο εισιτηρίων κινηματογράφου για σκιά είναι ένα βασικό στοιχείο του ιταλικού καλοκαιριού, ισάξιο με το παγωτό και την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, που υπολείπεται στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Όσον αφορά τους οικονομικούς παράγοντες, μπορεί να υπάρχουν χειρότεροι από τα συμπαθητικά balneari, αφιερωμένα στο να προσφέρουν στους πελάτες που καίγονται από τον ήλιο μια ανάπαυλα και ενίοτε και μια λεμονάδα. Κι όμως, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι ιταλικές παραλίες έχει κάνει τις ευρωπαϊκές Αρχές να κοκκινίσουν χειρότερα από ένα νήπιο χωρίς επίβλεψη στον ήλιο. Εδώ και πάνω από μια δεκαετία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις μακρινές, βροχερές Βρυξέλλες προσπαθεί να κάνει τον τομέα να συμμορφωθεί με τους κανόνες που διασφαλίζουν ότι η οικονομία της ΕΕ είναι ανοικτή και ανταγωνιστική. Κατά την άποψή της, οι ρυθμίσεις για τα balneari ισοδυναμούν με την κατάληψη ενός προσοδοφόρου επιχειρηματικού τομέα από προστατευόμενες, καθιερωμένες επιχειρήσεις -αυτές που συμπιέζουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Είναι, όμως, έτσι; Για να κατανοήσει καλύτερα τη φύση αυτού του ζωτικού ζητήματος, ο Καρλομάγνος φόρεσε γυαλιά ηλίου και σαγιονάρες για μια επίσκεψη στις ιταλικές ακτές.
Ο αγώνας καταλήγει στο ποιος μπορεί να είναι balneari. Οι περισσότερες παραχωρήσεις που βρίσκονται σε 8.000 χιλιόμετρα ακτών της Ιταλίας είναι οικογενειακή υπόθεση, μερικές από τις οποίες ανάγονται σε παλιές ψαροκαλύβες ή μοιράστηκαν ως βοήθημα σε βετεράνους πολέμου πριν από δεκαετίες. Έχουν γίνει big business: οι περίπου 12.000 εγκαταστάσεις εισπράττουν πιθανότατα πάνω από 10 δισ. ευρώ (10,9 δισ. δολάρια) ετησίως. Δεδομένου ότι λειτουργούν σε δημόσια γη, ένα μεγάλο κομμάτι από αυτό το ποσό θα έπρεπε να καταλήγει στα ταμεία των τοπικών Αρχών, αλλά τα ενοίκια που πληρώνουν ανέρχονται σε λίγο περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ, ποσό ελάχιστο σε σχέση με τις εισπράξεις τους. Ακόμα και με το κόστος μερικών ομπρελών, τα περιθώρια κέρδους θα πρέπει να είναι εξαιρετικά ελκυστικά για τους νεοεισερχόμενους. Μπορεί να έχουν νέες ιδέες για το πώς να λειτουργήσουν ένα παραλιακό κατάλυμα, να προσφέρουν καλύτερες τιμές ή ίσως να είναι πρόθυμοι να πληρώσουν στο κράτος υψηλότερα τέλη. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1990 οι ιταλικές Αρχές επιτρέπουν στις υπάρχουσες παραχωρήσεις να ανανεώνονται σχεδόν αυτόματα. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα κλειστό μαγαζάκι, όπως τα ταξί που προστατεύονται από τον ανταγωνισμό.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει οι ιταλικές Αρχές να βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο. Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ που τέθηκαν σε ισχύ το 2006 και επέκτειναν την ενιαία αγορά του μπλοκ από τα αγαθά στις υπηρεσίες, οποιοσδήποτε θα πρέπει να μπορεί να συμμετέχει στον διαγωνισμό για τη διεκδίκηση τέτοιων επιχειρήσεων. Η ρύθμιση περιλαμβάνει όλους τους Ιταλούς που θα ήθελαν να προσπαθήσουν να ενοικιάσουν καρέκλες παραλίας ή και όλους τους Ευρωπαίους με αντίστοιχους στόχους. Για τον σκοπό αυτόν η ΕΕ απαίτησε αλλαγές στις παραχωρήσεις για τα balneari: θα πρέπει να δημοπρατούνται ανοιχτά -ίσως μέσω δημοπρασιών, αν και όχι απαραίτητα- για ορισμένη χρονική περιόδο και σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια. Τέτοια κριτήρια δεν μπορούν να περιλαμβάνουν επιχειρήματα όπως «ο μπαμπάς μου είχε αυτήν την παραχώρηση και ο μπαμπάς του πριν από αυτόν». Μόνο έτσι θα ανθήσει ο ανταγωνισμός και θα κερδίσουν οι καταναλωτές.
«Mamma mia!», είναι η συλλογική ιταλική απάντηση. Η συμμόρφωση με τις ντιρεκτίβες της ΕΕ θα ανατρέψει μια παράδοση δεκαετιών. Τι θα γινόταν αν οι μεγάλοι ξενοδοχειακοί όμιλοι αποφάσιζαν να μπουν δυναμικά στο εμπόριο της παραλίας -ακόμα χειρότερα, τι θα γινόταν αν οι γερμανικοί ξενοδοχειακοί όμιλοι άρχιζαν να κερδίζουν παραχωρήσεις; Δεδομένου ότι η ακτογραμμή της Ιταλίας είναι και σύνορό της, θα μπορούσε να διασφαλιστεί η εθνική ασφάλεια χωρίς balneari που να ανήκουν σε ντόπιους να αστυνομεύουν την ακτή;
Ευτυχώς για τους κρατούντες, οι ιταλικές Αρχές έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τους έξαλλους ευρωκράτες. Οι επίσημες επιπλήξεις άρχισαν να έρχονται από τις Βρυξέλλες το 2008, υποστηριζόμενες από αποφάσεις των δικαστηρίων της ΕΕ. Οι πολιτικοί στη Ρώμη υπόσχονται περιοδικά αλλαγές, ώστε ο τομέας να ευθυγραμμιστεί. Αυτό ωθεί τις Βρυξέλλες να εγκαταλείψουν τις καταγγελίες τους -οπότε οι παραχωρήσεις παρατείνονται και πάλι. Το 2022 η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Mario Draghi ήταν η τελευταία που υποσχέθηκε νέους διαγωνισμούς για τις παραλίες, μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Η Giorgia Meloni, η λαϊκίστρια που ανέλαβε την πρωθυπουργία, σύντομα άλλαξε πορεία. Ένας σύμμαχός της καταγγέλλει τους αναγκαστικούς διαγωνισμούς που θέλει η ΕΕ ως «απαλλοτρίωση». Έμβλημα της καλοκαιρινής διασκέδασης, τα balneari έχουν σημαντική δύναμη άσκησης πίεσης -σε πρόσφατη υπουργική συνάντηση συμμετείχαν 11 εμπορικές ενώσεις, που μίλησαν για τη βιομηχανία των θαλάσσιων λουτρών. Το τελευταίο τους σχέδιο για να παραπέμψουν τα πράγματα στις ελληνικές καλένδες είναι να απαιτήσουν μια χρονοβόρα χαρτογράφηση της ακτογραμμής της Ιταλίας, η οποία πιστεύουν ότι θα δείξει ότι υπάρχουν αρκετά σημεία που έχουν απομείνει για να εκδώσουν νέες παραχωρήσεις σε νεοεισερχόμενους.
Παλάτια στην άμμο
Η κατάσταση δεν είναι καθόλου ιδανική για τα balneari. «Εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούμε να βρούμε τι πρέπει να κάνουμε», λέει ο Alessandro Rizzo, ο οποίος διαχειρίζεται μια παραχώρηση στο Λίντο, σε μικρή απόσταση με το vaporetto από τη Βενετία. Η επένδυση για τη βελτίωση των εγκαταστάσεων είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί, δεδομένης της αβεβαιότητας. Η οικογένειά του διαχειρίζεται τα 260 καταλύματα της παραχώρησης -τα περισσότερα από τα οποία ενοικιάζονται από τοπικές οικογένειες για το καλοκαίρι, με κόστος έως και 6.000 ευρώ- από τη δεκαετία του 1970. Ναι, αναγνωρίζει ότι είναι αποδέκτης μιας βολικής διαστρέβλωσης. Ωστόσο, το αδικαιολόγητο προνόμιο συνοδεύεται από υποχρεώσεις που δεν έχουν κατανοήσει πλήρως οι τύποι των Βρυξελλών: τα balneari φροντίζουν την παραλία, κρατούν τους εφήβους μακριά από μπελάδες, διασφαλίζουν ότι όλοι μαυρίζουν ειρηνικά. Γιατί πρέπει τα πάντα να λειτουργούν σύμφωνα με το είδος των κανόνων που δίνουν στις μεγάλες επιχειρήσεις ένα πλεονέκτημα έναντι του μέσου ανθρώπου;
Πολλοί Ιταλοί πιστεύουν ότι οι παραχωρήσεις δεν θα πρέπει να μεταφερθούν σε νέα balneari, αλλά να ακυρωθούν: υπάρχουν μέρη της χώρας όπου οι ιδιωτικές παραλίες είναι τόσο διαδεδομένες, που είναι αδύνατο να επισκεφθεί κανείς κάποια παραλία χωρίς να πληρώσει. Από την πλευρά των Βρυξελλών, η διαμάχη αποτελεί μέρος ενός διαρκούς αγώνα για την ψυχή της ευρωπαϊκής οικονομίας, ιδίως του φτωχότερου νότου της. Σε πάρα πολλούς τομείς οι καθιερωμένες επιχειρήσεις είναι καλομαθημένες: σκεφτείτε τους εργαζόμενους που προσκολλώνται σε άνετες θέσεις εργασίας για μια ζωή, ακόμα και όταν οι άνεργοι αγωνίζονται για ευκαιρίες. Τα προνόμια που δίνονται σε λίγους τυχερούς καταλήγουν να έχουν τεράστιο κόστος για τους πολλούς. Η οικονομία χάνει τον δυναμισμό της, καθώς οι ξένοι προσπαθούν να εισβάλουν. Για σκεφτείτε το λίγο περιμένοντας τη limonata σας.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
