THEPOWERGAME
Η αγορά τροφίμων έχει γίνει μια επικίνδυνη συνήθεια. Οι διατροφικοί κίνδυνοι παραμονεύουν σε κάθε ράφι. Τα έτοιμα γεύματα είναι γεμάτα αλάτι και συντηρητικά, τα δημητριακά του πρωινού είναι πιο γλυκά από τις σοκολάτες και τα επεξεργασμένα κρέατα είναι γεμάτα με νιτρώδη συντηρητικά, τα οποία μπορούν να σχηματίσουν επιβλαβείς ενώσεις όταν μαγειρεύονται. Για να περιγράψει αυτούς τους διατροφικούς «κακούς», ένας νέος όρος έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται: υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPFs).
Στο νέο του βιβλίο, με τίτλο «Ultra-Processed People», ο Chris van Tulleken, γιατρός και τηλεοπτικός παρουσιαστής, υποστηρίζει ότι τα UPFs κυριαρχούν στην προσφορά τροφίμων στις πλούσιες χώρες, ενώ παρεισφρέουν και στις δίαιτες των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Καθώς πολλαπλασιάζονται, αυξάνονται και οι ανησυχίες για τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία. Όμως, πόσο άσχημα είναι τα UPFs και τι μας κάνουν;
Η έννοια των UPFs επινοήθηκε από τον Carlos Monteiro, έναν Βραζιλιάνο επιστήμονα, το 2009. Η ομάδα των διατροφολόγων του παρατήρησε ότι παρ’ όλο που οι άνθρωποι στη Βραζιλία αγόραζαν λιγότερη ζάχαρη και λάδι, τα ποσοστά παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2 αυξάνονταν. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι κατανάλωναν περισσότερη ζάχαρη, λίπη και πρόσθετα σε συσκευασμένα σνακ και προπαρασκευασμένα γεύματα. Ως απάντηση, ο κ. Monteiro πρότεινε ένα σύστημα ταξινόμησης τροφίμων που θα λαμβάνει υπόψη τον βαθμό επεξεργασίας που εμπλέκεται στην προμήθεια τροφίμων.
Η επεξεργασία μπορεί να κάνει τα υγιεινά τρόφιμα ανθυγιεινά: τα φρούτα, για παράδειγμα, μετατρέπονται από υγιεινά σε ανθυγιεινά καθώς αποξηραίνονται, συμπιέζονται ή γλυκαίνονται. Το σύστημα του κ. Monteiro, που ονομάζεται Nova, κατατάσσει τα τρόφιμα σε τέσσερις ομάδες: μη επεξεργασμένα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά, επεξεργασμένα τρόφιμα και υπερ-επεξεργασμένα (UPFs). Η κατάταξη επιτρέπει μια πιο λεπτομερή διάκριση μεταξύ διαφορετικών βαθμών επεξεργασίας. Έτσι, βασικά προϊόντα όπως το ρύζι, το λάδι ή το αλεύρι, τα οποία απαιτούν ελάχιστη επεξεργασία για την κατανάλωσή τους, δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία με ένα Twinkie.
Τα UPFs συχνά περνούν από πολλές εξελιγμένες βιομηχανικές διαδικασίες. Αυτό δεν τα καθιστά όλα εξ ορισμού ανθυγιεινά -ένα υποκατάστατο κρέατος με βάση τη σόγια μπορεί να αποτελεί μέρος ενός ισορροπημένου γεύματος-, αλλά η συχνή κατανάλωση UPFs προκαλεί πάμπολλα προβλήματα. Τα περισσότερα περιέχουν ένα μείγμα τεχνητών συστατικών, άφθονο αλάτι και ζάχαρη και ελάχιστα θρεπτικά συστατικά. Αναμφισβήτητα, ορισμένα UPFs μοιάζουν περισσότερο με βιομηχανικά προϊόντα, παρά με τρόφιμα.
Αυξάνοντας τις γεύσεις και τη γευστικότητά τους, τα UPFs έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι ευκολότερο να καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες απ’ ό,τι σε μερίδες (δοκιμάστε να αφήσετε πατατάκια στον πάτο του πακέτου). Η έκταση του προβλήματος αποκαλύφθηκε το 2019 από ερευνητές των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας στην Αμερική, οι οποίοι απομόνωσαν εθελοντές και πρόσφεραν σε δύο ομάδες όσο φαγητό ήθελαν. Κατά τη διάρκεια ενός δεκαπενθημέρου εκείνοι που ακολουθούσαν μια δίαιτα με μεγάλη ποσότητα επεξεργασμένων τροφίμων κατανάλωναν κάθε μέρα περίπου 500 θερμίδες περισσότερες, που αντιστοιχούσαν περίπου σε ένα Big Mac των McDonald’s, με αποτέλεσμα να πάρουν βάρος. Εκείνοι που ακολουθούσαν δίαιτα με μη επεξεργασμένα τρόφιμα έτρωγαν λιγότερο και αδυνάτισαν.
Η κατανάλωση UPFs έχει συνδεθεί με την κακή υγεία γενικότερα. Μια άλλη μελέτη του 2019 διαπίστωσε συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης UPFs και του συνολικού κινδύνου καρδιαγγειακών και εγκεφαλοαγγειακών παθήσεων, οι οποίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο, όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια. Μια άλλη πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση λιγότερων UPFs συνδεόταν με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου. Μια δίαιτα με μεγάλη περιεκτικότητα σε UPFs φαίνεται επίσης να επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου, τα τρισεκατομμύρια βακτήρια που συμβάλλουν στην υγεία με διάφορους τρόπους. Αυτού του είδους οι μελέτες συσχέτισης δεν μπορούν να αποδείξουν την αιτιότητα. Οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές θα ήταν ιδανικές, αλλά πιο φιλόδοξες δοκιμές μπορεί να μην είναι δεοντολογικά δυνατές, δεδομένης της ύποπτης βλαπτικής επίδρασης αυτού του είδους διατροφής. Τούτου λεχθέντος, υπάρχουν πολλά στοιχεία που συνδέουν αρκετά συστατικά των UPFs, όπως η ζάχαρη, το αλάτι, οι εξευγενισμένοι υδατάνθρακες και τα κορεσμένα λίπη, με αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία.
Ωστόσο, τα UPFs είναι φτηνά, νόστιμα και άφθονα, και για όσους έχουν περιορισμένο προϋπολογισμό ή ακολουθούν ειδικές δίαιτες, όπως οι χορτοφάγοι, υπάρχουν συχνά λίγες διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Φυσικά, μπορείτε να τρώτε καλά επιλέγοντας τα κατάλληλα UPFs, όπως τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα οποία συχνά είναι εμπλουτισμένα. Κυβερνητικοί επιστήμονες της Υπηρεσίας Γεωργικών Ερευνών της αμερικανικής κυβέρνησης έδειξαν ότι με το 91% των θερμίδων να προέρχεται από επιλεγμένα δημητριακά μπορεί να δημιουργηθεί μια υγιεινή διατροφή. Ωστόσο, η Marion Nestle, καθηγήτρια διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, επέκρινε τη μελέτη, λέγοντας υπήρξε σύγκρουση συμφερόντων λόγω των δεσμών των ερευνητών με τη βιομηχανία τροφίμων. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος, λοιπόν, είναι να είναι υποψιασμένος όταν διασχίζει τις Συμπληγάδες των σούπερ μάρκετ.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
