THEPOWERGAME
Εν μέσω υψηλών εντάσεων με την Κίνα και του μεγάλου κόστους της αντιπαράθεσης, οι δυτικοί ηγέτες έχουν υιοθετήσει μια έκφραση για να περιγράψουν τη στρατηγική τους: «ελαχιστοποίηση των κινδύνων». Αυτή περιλαμβάνει τη συνέχιση της επιβολής τεχνολογικών και επενδυτικών περιορισμών στην Κίνα, αλλά σε συνδυασμό με συναντήσεις κορυφής υψηλού επιπέδου και εκκλήσεις για τη συνέχιση της ροής του εμπορίου. Στόχος είναι να περιοριστεί ο κίνδυνος κλιμάκωσης, τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Το όλο εγχείρημα είναι απίθανο να λειτουργήσει.
Η Δύση απομακρύνθηκε από την πιο σκληρή ρητορική της «αποσύνδεσης» και στράφηκε προς την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και την «οικονομική ασφάλεια» για δύο λόγους. Πρώτον, τα «γεράκια» στην Ιαπωνία και την Αμερική χρειάζονταν μια πιο ήπια γλώσσα για να κρατήσουν τους ταλαντευόμενους Ευρωπαίους συμμάχους, οι οποίοι αποκαλούν την Κίνα «συστημικό αντίπαλο», αλλά προτιμούν άλλες χώρες να πληρώσουν το τίμημα της συγκράτησής της. Η ελαχιστοποίηση των κινδύνων ακούγεται ασφαλής και χαμηλού κόστους. Δεύτερον, η κυβέρνηση του προέδρου Joe Biden ελπίζει ότι το Πεκίνο έγινε ελαστικότερο, εξαιτίας της πίεσης που έχει επιβληθεί από την πολυετή προσπάθεια της Αμερικής να περιορίσει την Κίνα. Με την οικονομία της Κίνας να κλυδωνίζεται, ο κ. Biden θεωρεί ότι θα χάσει μέρος της όρεξής της για οικονομικές συγκρούσεις.
Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους μια χαμηλού κόστους ελαχιστοποίηση των κινδύνων είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Πρώτον, η κυβέρνηση της Κίνας πιστεύει ότι μπορεί να ξεπεράσει τους τεχνολογικούς περιορισμούς της Δύσης. Δεύτερον, οι ξένες πολυεθνικές εταιρείες λαμβάνουν ήδη δαπανηρά μέτρα για να απομακρύνουν την παραγωγή από την Κίνα, καθιστώντας την αποδοχή της υφιστάμενης κατάστασης χειρότερη για την οικονομία της Κίνας απ’ ό,τι υπονοεί η δυτική ρητορική. Τρίτον, το Πεκίνο ακολουθεί τη δική του ατζέντα για τη μείωση της εξάρτησής του από τη δυτική τεχνολογία, ενώ συνεχίζει την προσπάθειά του η Δύση να εξαρτάται περισσότερο από τα κινεζικά προϊόντα, από τα τσιπ χαμηλής τεχνολογίας, μέχρι τα ηλεκτρικά οχήματα. Τα παραπάνω αναμένεται να οδηγήσουν σε έναν νέο γύρο τεχνολογικών και εμπορικών εντάσεων.
Ας ξεκινήσουμε με την αυτοπεποίθηση της Κίνας ότι μπορεί να ξεπεράσει τους περιορισμούς. Είναι αλήθεια ότι η Κίνα βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με έναν οργανωμένο συνασπισμό, που έχει στόχο να περιορίσει τις τεχνολογικές και στρατιωτικές της προόδους. Από την πλευρά της τεχνολογίας, το Πεκίνο έχει αποκλειστεί από την προηγμένη τεχνολογία ημιαγωγών και οι ροές επιχειρηματικών κεφαλαίων προς την Κίνα έχουν καταρρεύσει. Από στρατιωτικής απόψεως, η Ιαπωνία διπλασιάζει τις αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ και αγοράζει πυραύλους που μπορούν να χτυπήσουν βαθιά στην Κίνα -το AUKUS, το σύμφωνο που προβλέπει ότι η Αμερική και η Βρετανία θα προμηθεύουν την Αυστραλία με πυρηνικά υποβρύχια, συνδέει τις τρεις αυτές χώρες στενότερα μεταξύ τους- ενώ οι Φιλιππίνες και η Παπούα Νέα Γουινέα παρέχουν στην Αμερική νέα στρατιωτική πρόσβαση.
Τώρα που, σε γενικές γραμμές, αυτός ο συνασπισμός ανάσχεσης βρίσκεται σε ισχύ, οι δυτικοί ηγέτες επιθυμούν συνομιλίες με στόχο τη σταθεροποίηση της οικονομικής σχέσης και τον περιορισμό των αντιποίνων της Κίνας. Τον Απρίλιο, η υπουργός Οικονομικών της Αμερικής, Janet Yellen, εξήγησε ευθέως σε μια ομιλία υψηλού επιπέδου ότι πιστεύει πως ο «μακροπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας φαίνεται ότι θα μειωθεί», καθιστώντας τη στιγμή κατάλληλη για συνομιλίες. Η Ursula von der Leyen, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάλεσε τη Δύση να «ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους και όχι να αποσυνδεθεί», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, James Cleverly, τόνισε τη σημασία «μιας θετικής εμπορικής και επενδυτικής σχέσης, αποφεύγοντας παράλληλα τις εξαρτήσεις σε κρίσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες». Ακόμα και ορισμένοι επιθετικοί πρώην αξιωματούχοι της κυβέρνησης Trump μιλούν για αναδιαμόρφωση της οικονομικής σχέσης με την Κίνα με «νυστέρι και όχι με βαριοπούλα».
Η Δύση θέλει να απομονώσει τις ανησυχίες για την ασφάλεια που σχετίζονται με τα αγαθά υψηλής τεχνολογίας από την ευρύτερη οικονομική σχέση, όπως το εμπόριο παιχνιδιών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Οι ηγέτες της Κίνας, ωστόσο, αντιλαμβάνονται ότι η ελαχιστοποίηση των κινδύνων είναι μια στρατηγική για την επιβράδυνση της τεχνολογικής προόδου της Κίνας, με παράλληλη ελαχιστοποίηση του κόστους της εμπορικής αναστάτωσης για τη Δύση. Η κινεζική εφημερίδα Global Times έγραψε ότι η ελαχιστοποίηση των κινδύνων είναι απλώς «μεταμφιεσμένη αποσύνδεση». Η Κίνα πιστεύει ότι μπορεί να ανταποκριθεί ξεπερνώντας την καινοτομία της Δύσης.
Το δεύτερο πρόβλημα με την ελαχιστοποίηση των κινδύνων είναι ότι οι δυτικές επιχειρήσεις δεν ακούνε τη ρητορική των πολιτικών -αντιθέτως, λαμβάνουν δαπανηρά μέτρα για την αναδιάρθρωση των σχέσεών τους με την Κίνα. Οι ξένες επενδύσεις στην Κίνα έχουν υποχωρήσει, εν μέρει λόγω της επιβράδυνσης της οικονομίας της χώρας και των αδιαφανών ρυθμίσεων, αλλά και επειδή εταιρείες, από την HP έως την Apple, μεταφέρουν την παραγωγή τεχνολογίας και ηλεκτρονικών ειδών στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδία και το Μεξικό.
Οι εταιρείες δεν προσπαθούν να πάρουν πολιτική θέση. Απλώς ανταποκρίνονται στη νέα ρυθμιστική πραγματικότητα. Πολλές εταιρείες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να λειτουργήσουν χωριστά τεχνολογικά συστήματα: ένα για την Κίνα και ένα για τον υπόλοιπο κόσμο. Ορισμένες αποσπούν τις κινεζικές παραγωγικές δραστηριότητες από τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες στον υπόλοιπο κόσμο. Οι εταιρικές αποφάσεις οδηγούν σε μια ευρύτερη διχοτόμηση απ’ ό,τι υπονοεί η ελαχιστοποίηση των κινδύνων.
Ο τρίτος λόγος για τον οποίο δεν θα λειτουργήσει μια οριακή ελαχιστοποίηση των κινδύνων είναι ότι αγνοεί τη στρατηγική της ίδιας της Κίνας: αποσύνδεση με κινεζικά χαρακτηριστικά. Η επί δεκαετίες προσπάθεια της Κίνας να μειώσει την εξάρτησή της από τα δυτικά βιομηχανικά προϊόντα συνεχίζεται. Ο Brad Setser του Council on Foreign Relations, ενός κέντρου μελετών, σημειώνει ότι το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας σε βιομηχανικά προϊόντα συνεχίζει να αυξάνεται.
Η Κίνα εφαρμόζει με επιτυχία αυτήν τη στρατηγική στην «πράσινη» ενέργεια, όπου ελπίζει ταυτόχρονα να μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές πετρελαίου και να κάνει τον υπόλοιπο κόσμο να εξαρτάται από τις κινεζικές εφοδιαστικές αλυσίδες ηλιακών πάνελ και μπαταριών. Η αύξηση των κινεζικών εξαγωγών ηλεκτρικών οχημάτων στην Ευρώπη αποτελεί το τελευταίο στάδιο αυτής της προσπάθειας.
Εν τω μεταξύ, στον τομέα της τεχνολογίας η Κίνα επιδοτεί την κατασκευή τεράστιας παραγωγής σε τσιπ χαμηλής τεχνολογίας, τα οποία θα πωλεί σε μειωμένες τιμές για να απειλήσει το μερίδιο αγοράς των αντίστοιχων δυτικών κατασκευαστών. Η Κίνα ελπίζει ότι αυτά τα τσιπ θα ενσωματωθούν σε ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών προϊόντων, δημιουργώντας νέες εξαρτήσεις από κινεζικά εξαρτήματα, που θα εξουδετερώνουν την εξάρτηση της Κίνας από εισαγόμενη υψηλή τεχνολογία.
Αναπόφευκτα, οι δυτικοί ηγέτες θα απαντήσουν με νέους περιορισμούς, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την απομόνωση των οικονομικών σχέσεων από την επιδείνωση των πολιτικών δεσμών. Η στρατηγική της Δύσης να μιλάει και ταυτόχρονα να αυστηροποιεί τους ελέγχους δεν είναι παράλογη, αλλά θα ήταν αφελές να εναποθέσουμε πολλές ελπίδες σε αυτήν. Οι διαμάχες εξουσίας -είτε διπλωματικές, είτε οικονομικές- επιλύονται μόνο όταν η μία πλευρά υποχωρήσει. Η Κίνα πιστεύει ότι έχει ακόμα πολλά χαρτιά να παίξει, καθώς ο αντίκτυπος της αντιπαράθεσης διαπερνά την εμπορική σχέση. Η ανάσχεση δεν θα είναι φτηνή.
* Ο Chris Miller είναι καθηγητής στη Σχολή Fletcher του Πανεπιστημίου Tufts, επισκέπτης καθηγητής του American Enterprise Institute και διευθυντής της εταιρείας συμβούλων Greenmantle. Είναι επίσης συγγραφέας του βιβλίου «Chip War: The Fight for the World’s Most Critical Technology» (2022).
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
