THEPOWERGAME
Η ελπίδα ότι η Ινδία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως φιλοδυτικό αντίβαρο στην Κίνα έχει γίνει ακρογωνιαίος λίθος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Πρόκειται για ένα στοίχημα για τη μελλοντική ικανότητα και γεωπολιτική στάση της Ινδίας, το οποίο διατυπώθηκε με σαφήνεια μετά την επίσκεψη του Bill Clinton στο Δελχί το 2000. Κάθε επόμενος πρόεδρος, δύο Δημοκρατικοί και δύο Ρεπουμπλικανοί, το έχει διπλασιάσει. Εξ ου και το τελευταίο φεστιβάλ αγάπης του Narendra Modi στην Ουάσινγκτον τον περασμένο μήνα. Εν μέσω διμερών όρκων για αιώνια φιλία, ο Ινδός πρωθυπουργός τσέπωσε το είδος των συμφωνιών αμυντικής τεχνολογίας που η Αμερική συνήθως επιφυλάσσει για τους στενούς της συμμάχους.
Αλλά τι θα συμβεί αν η Ινδία, η οποία δεν συνάπτει επίσημες συμμαχίες, αποδειχθεί ένας πολύ λιγότερο αφοσιωμένος αμερικανικός εταίρος απ’ ό,τι πολλοί στην Ουάσινγκτον υποθέτουν; Η πιθανότητα δεν είναι καθόλου αμελητέα, γεγονός που καταδεικνύεται από την αθόρυβη, αλλά εντυπωσιακή πρόσφατη βελτίωση των σχέσεων Ινδίας – Κίνας.
Η κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκε απότομα έπειτα από μια αιματηρή συμπλοκή στα σύνορα το 2020, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 20 Ινδούς στρατιώτες και σε τουλάχιστον 4 Κινέζους. Η βία με πέτρες και σιδηρολοστούς κατά μήκος των ψυχρών συνόρων των Ιμαλαΐων των ασιατικών γιγάντων συνέβαλε στην πρόσφατη ενίσχυση της ινδοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας. Η Αμερική έσπευσε να διαθέσει εξοπλισμό ψυχρού καιρού και όχι μόνο στις συνοριακές δυνάμεις της Ινδίας, εκκόλαψε σχέδια για περισσότερες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ των δύο χωρών και επιδοκίμασε τη μεταφορά περίπου 70.000 στρατιωτών από τα δυτικά σύνορα της Ινδίας με το Πακιστάν στα βόρεια σύνορα με την Κίνα από την κυβέρνηση του κ. Modi. Η Ινδία απαγόρευσε επίσης πάνω από 300 κινεζικές εφαρμογές, εξαπέλυσε φορολογικές επιδρομές σε κινεζικές εταιρείες και εισήγαγε περιορισμούς στο διμερές εμπόριο και τις επενδύσεις. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των ψυχρών σχέσεων Ινδίας – Κίνας έχει πλέον αποκατασταθεί.
Το οικονομικό πάγωμα ήταν σύντομο. Το 2021 το διμερές εμπόριο, που ανέκαμψε μετά την πανδημία, αυξήθηκε κατά 43%. Πέρυσι αυξήθηκε κατά 8,6%. Έτσι, η συνολική του αξία ανήλθε σε 136 δισ. δολάρια -27 φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι όταν ο κ. Clinton βρέθηκε στο Δελχί. Εν τω μεταξύ, τα σύνορα των χωρών παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αμφισβητούμενα και βαριά στρατιωτικοποιημένα. Ωστόσο, και οι δύο χώρες φαίνονται πρόθυμες να εκτονώσουν τη διαμάχη τους. Ύστερα από 18 γύρους διαπραγματεύσεων μεταξύ στρατιωτικών διοικητών, απέσυραν τα στρατεύματά τους από πέντε πιθανά σημεία ανάφλεξης, δημιουργώντας «ουδέτερες ζώνες», που καμία από τις δύο πλευρές δεν περιπολεί. Μόνο δύο μεγάλες μεθοριακές εστίες δεν έχουν ακόμα καταστεί ασφαλείς με αυτόν τον τρόπο.
Ένας κόσμος στον οποίο η Ινδία και η Κίνα θα παραμερίσουν την εδαφική τους διαμάχη, όπως έκαναν προηγουμένως για πάνω από τρεις δεκαετίες, έπειτα από μια σχετική συμφωνία το 1988, θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που οραματίζονται πολλοί Αμερικανοί στρατηγοί. Η Ινδία είναι ήδη πολύ λιγότερο πιθανό απ’ ό,τι φαίνεται να φαντάζονται πολλοί στην Ουάσινγκτον να παράσχει υποστήριξη στις αμερικανικές δυνάμεις σε περίπτωση σύγκρουσης με την Κίνα για την Ταϊβάν. Ένα διαρκές ξεπάγωμα των σχέσεων Ινδίας – Κίνας θα καθιστούσε κάτι τέτοιο αδιανόητο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ινδία θα ήταν επίσης λιγότερο φίλη της Δύσης σε ακανθώδη παγκόσμια ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, το εμπόριο και το χρέος, απ’ ό,τι είναι σήμερα.
Η συνεχής εκτόνωση των σχέσεων Ινδίας – Κίνας θα ήταν προς το συμφέρον και των δύο χωρών. Η στιγμιαία προσπάθεια της Ινδίας να μειώσει την οικονομική της εξάρτηση από την Κίνα υπογράμμισε το πόσο δύσκολο είναι. Δύο από τις μεγαλύτερες προτεραιότητες του κ. Modi, οι υποδομές και η μεταποίηση, εξαρτώνται ιδιαίτερα από τις κινεζικές εισροές. Η φαρμακοβιομηχανία της Ινδίας, μεγάλη εξαγωγέας στον τομέα, προμηθεύεται το 70% των δραστικών ουσιών της από την Κίνα. Και ακόμα κι αν ο πρωθυπουργός μπορούσε να αντέξει να περιορίσει αυτές τις προμήθειες (αν και οι ενδείξεις για κάτι τέτοιο είναι ελάχιστες), τα ισχυρά επιχειρηματικά λόμπι της Ινδίας θα προσπαθούσαν σκληρά να τον μεταπείσουν. Η σύντομη παύση κατέδειξε επίσης τη δύναμη των συναισθημάτων και της έλξης τους στο θέμα. Βέβαια, τίποτα δεν διασκεδάζει τις ανησυχίες της Ινδίας για την ασφάλεια έναντι της Κίνας. Είναι μακροχρόνιες και η Ινδία θα συνεχίσει σε κάθε περίπτωση να ενισχύει την άμυνά της εξαιτίας τους. Η Ινδία βλέπει την ταχεία οικονομική ανάπτυξη ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη συγκρότησή της, μεταξύ πολλών άλλων, και δικαίως βλέπει την επιχειρηματική δραστηριότητά της με την Κίνα ως απαραίτητο μέσο για να επιτύχει αυτήν την ανάπτυξη.
Από την πλευρά της, η Κίνα έχει προφανές συμφέρον να κρατήσει την Ινδία στο πλευρό της, γι’ αυτό και η πρόσφατη ρεαλιστική της προσέγγιση είναι ευκολότερα κατανοητή από την προηγούμενη επιθετικότητά της. Ο προηγούμενος ανταγωνισμός της Κίνας στα σύνορα φάνηκε να μην πετυχαίνει τίποτα περισσότερο από την ενίσχυση των ινδικών δεσμών ασφαλείας με την Αμερική. Ταυτόχρονα, η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας υπογράμμισε την αυξανόμενη σημασία της τεράστιας εγχώριας αγοράς της Ινδίας για τους Κινέζους εξαγωγείς. Μπορεί, επίσης, κατά τη στιγμή της σύγκρουσης στα σύνορα, η Κίνα ήδη να σεβόταν την Ινδία περισσότερο απ’ ό,τι η βία την έκανε να φαίνεται. Πρόσφατες αναφορές από την Ινδία υποδηλώνουν ότι η συμπλοκή στα σύνορα, αν και προφανώς υποκινήθηκε από την Κίνα, οφειλόταν περισσότερο σε κακή τοπική λήψη αποφάσεων, παρά σε στρατηγική. Όπως και να έχει, τα στρατηγικά συμφέροντα της Κίνας και η πρόσφατη προσέγγισή της υποδηλώνουν ότι η επανάληψη τέτοιων γεγονότων εξασθενεί όλο και περισσότερο.
Η άβολη θέση της Αμερικής
Μια ειρηνική και γόνιμη ινδο-κινεζική σχέση θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά επωφελής για τους τεράστιους πληθυσμούς τους και για τον κόσμο. Θα αποτελούσε επίσης μια πρόκληση για τον δυτικό τρόπο σκέψης, την οποία οι Αμερικανοί και άλλοι στρατηγικοί αναλυτές πρέπει να σταθμίσουν πολύ πιο σοβαρά. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν αποδυναμώνει την υπόθεση των στενών αμερικανο-ινδικών δεσμών. Η Ινδία θα συνεχίσει να θέλει βοήθεια για την προστασία της από την Κίνα, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε βελτίωση της σχέσης. Αυτοί οι δεσμοί θα πρέπει να αποφέρουν πολλαπλά οφέλη, πέρα από την ασφάλεια. Ωστόσο, στον βαθμό που η αυξανόμενη πολεμική διάθεση της Αμερικής προς την Κίνα εντείνεται από την υπόθεση ότι η Ινδία θα τη βοηθήσει, αν χρειαστεί, να δώσει τις μάχες της, θα πρέπει να αποβληθεί. Για να αποτελέσει αντίβαρο στην Κίνα, η Ινδία πρέπει να έχει όχι απλώς βάρος, αλλά και προθυμία να αντιδράσει, κάτι που δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
