THEPOWERGAME
Οι προεκλογικές αφίσες στο Raguhn-Jessnitz, νοτιοδυτικά δύο ώρες απόσταση από το Βερολίνο, δεν δείχνουν τίποτε ανησυχητικό. «Διαρκής υποστήριξη της πατρίδας, του πολιτισμού και των συλλόγων!», υπόσχονται οι ξεθωριασμένες πλέον λέξεις που βοήθησαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα τον Hannes Loth να γίνει δήμαρχος της κοινότητας, ενός συμπλέγματος χωριών στις όχθες του ελικοειδούς ποταμού Mulde. Ωστόσο, εκλέγοντας τον πρώτο δημοτικό άρχοντα πλήρους απασχόλησης της Γερμανίας από το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), οι 8.000 ψηφοφόροι του σήκωσαν επίσης, για να χρησιμοποιήσουμε έναν από τους αγαπημένους αγγλισμούς της Γερμανίας, einen Shitstorm.
Το AfD ιδρύθηκε πριν από 10 χρόνια από μια ομάδα ευρωσκεπτικιστών διανοουμένων. Σύντομα το κόμμα αποτίναξε τους ηπιότερους ιδρυτές και τις ιδέες τους και συσπειρώθηκε γύρω από έναν σκληρό νατιβισμό, που επικεντρωνόταν σε δύο ζητήματα, τη μετανάστευση και την υποτιθέμενη αποξένωση των «απλών» Γερμανών από ένα όλο και πιο «ελιτίστικο» κυρίαρχο ρεύμα. Εξαργύρωσε την ανησυχία για την εισροή προσφύγων, ιδίως από τη Συρία το 2015-16, αποσπώντας το 13% των εθνικών ψήφων το 2017 και στέλνοντας 94 βουλευτές στην Bundestag των 709 εδρών (σήμερα 736). Το ποσοστό αυτό υποχώρησε στο 10% στις επόμενες γενικές εκλογές, το 2021. Οι αστοί άρχισαν να απορρίπτουν το AfD ως μια χαμένη ομάδα ρατσιστών και τρελών. Τα παλαιότερα κόμματα ορκίστηκαν να μην εξετάσουν ποτέ την πιθανότητα να συμμετάσχει ως εταίρος συνασπισμού.
Ωστόσο, το AfD ρίζωσε αθόρυβα και βαθύτερα, ιδίως στη σχετικά αποψιλωμένη και υποβαθμισμένη ενδοχώρα της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους ελάχιστοι φάνηκαν να παρατηρούν τη σταθερή άνοδό του στις δημοσκοπήσεις, από κάτω από 10% σε πάνω από 20% τον Ιούνιο. Όμως ο συναγερμός χτύπησε τον περασμένο μήνα, όταν το AfD κέρδισε τον έλεγχο μιας περιφερειακής διοίκησης στη Θουριγγία, ένα κρατίδιο νότια του Raguhn-Jessnitz -και στη συνέχεια το πόστο του κ. Loth. Τα talk shows ανακάλυψαν ξαφνικά ότι οι νεοφώτιστοι είχαν εκτοπίσει τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι ηγούνται του κυβερνητικού συνασπισμού, στο δεύτερο δημοφιλέστερο κόμμα της Γερμανίας. Σε εθνικό επίπεδο, το AfD βρίσκεται τώρα μόλις έξι περίπου μονάδες πίσω από το 27% των δεξιόστροφων Χριστιανοδημοκρατών και συνεχίζει να κερδίζει. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία οι ρόλοι αντιστρέφονται: το AfD είναι το νούμερο ένα.
Οι λόγοι είναι πολλαπλοί. Ο ένας είναι ότι η κυβέρνηση συνασπισμού αποτελεί έναν μεγάλο στόχο. Μια οικονομία σε κάμψη και οι παρατεταμένες κρίσεις, από την Covid-19 έως τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα ενεργειακά σοκ, πρόσφεραν άφθονα πυρομαχικά στους «ελεύθερους σκοπευτές». Την άνοιξη η άκαιρη κίνηση των Πρασίνων, ενός κατώτερου εταίρου του συνασπισμού, να προτείνουν την απαγόρευση -που τώρα αναβάλλεται- των λεβήτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, προκάλεσε φρενίτιδα στην αντιπολίτευση. Δεν είναι μόνο οι δεξιοί που αντιπαθούν την κυβέρνηση. Η τελευταία εβδομαδιαία δημοσκόπηση δείχνει ότι μόλις το 23% των Γερμανών πιστεύει ότι κάνει καλή δουλειά, ποσοστό-ρεκόρ χαμηλό για τη θητεία της.
Τα έξυπνα μηνύματα βοηθούν πολύ το AfD. Όπως και στις «ανώδυνες» αφίσες του κ. Loth, βασίζεται σε υπαινιγμούς, όχι σε οξύτητα, για να υπονοήσει ότι τα άλλα κόμματα αποτυγχάνουν να υπερασπιστούν έναν αξιοπρεπή τρόπο ζωής. Στη Θουριγγία, όπου το τοπικό γραφείο του αντίστοιχου του FBI της Γερμανίας χαρακτηρίζει το AfD ως «ακροδεξιά εξτρεμιστική οργάνωση», το κόμμα αντέδρασε με μια αιχμηρή διαδικτυακή εκστρατεία. «Πιστεύετε ότι το αίτημα για περιορισμό της μετανάστευσης είναι εξτρεμιστικό;», ρωτάει, αποκαλύπτοντας στην επόμενη γραμμή ότι σύμφωνα με τοπικές δημοσκοπήσεις το 69% των κατοίκων της Θουριγγίας δεν το πιστεύει. Περαιτέρω ερωτήσεις, όπως «Πιστεύετε ότι το αίτημα για απέλαση των παράνομων μεταναστών είναι εξτρεμιστικό;» και «Πιστεύετε ότι η θέσπιση αυστηρότερων όρων για την ιθαγένεια είναι εξτρεμιστική;», λαμβάνουν υποστήριξη παρόμοια της άποψης του κόμματος. Το κείμενο καταλήγει επιγραμματικά: «AfD: Ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα!».
Το κόμμα σκοράρει επίσης με την απλότητα, πατώντας αδιάκοπα τα ίδια κουμπιά. Οι πολιτικοί του αρπάζουν κάθε ευκαιρία για να αναδείξουν τα κακά πράγματα που κάνουν οι μετανάστες και στη συνέχεια μένουν βουβοί όταν οι σοβινιστές Γερμανοί συμπεριφέρονται άσχημα. Γεγονότα στο εξωτερικό, όπως οι πρόσφατες ταραχές στη Γαλλία, ενισχύονται ως προειδοποιήσεις για το τι συμβαίνει όταν τα έθνη χάνουν την καθαρότητά τους. Οι επιτυχημένες ιστορίες αφομοίωσης δεν παίζουν κανέναν ρόλο.
Με αυτόν τον τρόπο, το κόμμα έχει αλλάξει την ισσοροπία στο τι οι Γερμανοί θεωρούν αποδεκτό. Ωστόσο, παρ’ όλη τη φαινομενική του επιτυχία, το κόμμα παραμένει, στον πυρήνα του, ένα παράταιρο πλάσμα. Μια πρόσφατη έρευνα για τις στάσεις στα ανατολικά γερμανικά κρατίδια από μελετητές του Πανεπιστημίου της Λειψίας διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς υποστηρικτές του AfD είναι εχθρικοί προς τους ξένους, σε σύγκριση με το 20% ή λιγότερο σε κάθε άλλο κόμμα. Είναι τουλάχιστον τέσσερις φορές πιθανότερο να εγκρίνουν τη δικτατορία και δέκα φορές πιθανότερο να θεωρούν ότι όσα λέγονται για τα ναζιστικά εγκλήματα είναι υπερβολικά. Οι απλοί Γερμανοί φαίνεται να έχουν επίγνωση αυτής της διαφοράς. Σε μια άλλη πρόσφατη δημοσκόπηση, αυτήν τη φορά σε εθνικό επίπεδο, το 65% δήλωσε ότι το κόμμα αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία. Ακόμα και το 10% των υποστηρικτών του AfD συμφώνησαν.
© 2023 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
